نقش نهضت سوادآموزی در کاهش نرخ بیسوادی

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، ۱۷ شهریور ۱۴۰۲برابر با هشتم سپتامبر سال ۲۰۲۳ ، روز جهانی سوادآموزی می باشد و انتخاب یک روز در جهان به نام روز سوادآموزی ناظر به اهمیت موضوع و در مرحله نخست و با اولویت، تلاش برای کاهش نرخ بی سوادی در کشورهای و زنگی برای بیداری ملت ها و دولت ها و حکومت ها خواهد بود.

بی سوادی یعنی همان پدیده شومی که ریشه بسیاری از عقب ماندگی ها و کاستی هاست و پیکار با آن، یعنی اهدای بسته ای از نور به همه آنانی که از این نعمت بزرگ محروم و در جهل و تاریکی دست و پا می زنند و مبارزه با عفریت جهل و بی سوادی، سرآغازی بر همه تحولات و تکامل ها و سعادت دنیا و آخرت بشر است.

وجود چنین روزی در تقویم جهان، تذکری بر یک وظیفه وجدانی و ملی و نیز تأملی بر چگونگی غلبه بر دیو سیاه نادانی است. درک دنیای بهترومحیط پیرامون برای تغییر و تکامل و سعادت و رفاه انسان ، شاید بهترین تعریف برای سواد باشد.

پس این موضوع مهم، حق هر انسان است که فهم شایسته تری نسبت به زندگی و محیط پیرامون خود داشته باشد و با داشتن سواد یعنی فرزند زمان خود هستیم ومغلوب نمی شویم.

با سوادآموزی، افراد نسبت به تمامی حق و حقوق خود آشنا می شنود و با فرصت مطالعه و یادگیری، زمینه را برای توسعه و رشد افرادو کشورها نیز فراهم می کند.

آموزش برای همگان ،بالابردن سطح معلومات وفرهنگ اسلامی مردم،سوادآموزان به حدی برسندکه خودشان بفهمند،مدرسه نرفتن افرادواجب التعلیم خیلی خطرناک است،ایجادنشاط جدید درکارسوادآموزی تاباسوادی کامل جامعه،سوادآموزی جهادی بلندمدت،سوادآموزی یک جریان مهم فرهنگی، داشتن گواهی نامه دوره ابتدایی یک چیزواجب شمرده شود،پشتیبانی مجدانه دولت ومجلس شورای اسلامی و وزارت آموزش وپرورش ازنهضت سوادآموزی و تعمیق سواد برخی ازاهم نکات بلندوراهبردی درکلام ودستورات بنیان گذارکبیرجمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی رضوان الله علیه ورهبرمعظم انقلاب اسلامی حضرت امام خامنه ای عزیزوحکیم مدظله العالی دربیان اهمیت ونقشه راه سوادآموزی می باشد.

از آنجا که خالق متعال بنای خلقت بشر به عنوان خلیفه الله را بر علم و آموختن نهاده است هیچ پایانی را نمی توان بر سوادآموزی ویادگیری مترتب و متصور دانست و مادامی که بشر به آب و غذا برای حیات ونیز بهداشت و مسکن برای رفاه نیاز دارد، به دانستن و یادگیری و علم آموزی هم برای رشد و کمال و سعادت خود نیاز خواهد داشت.

اما امروز به اقتضای شرایط و تغییرات و پیشرفت های جوامع، دیگر سوادآموزی سنتی، پاسخگوی نیاز کامل افراد نیست و با ورود فناوری به زندگی بشر این موضوع بیش از پیش حس می شود که افراد باید سوادهای نوین به ویژه سواد استفاده از رسانه و ورود به فضای مجازی را نیز داشته باشند. زیرا بی سوادی در این فضا تاثیر بسیار مخربی بر روی زندگی انسان ها خواهد داشت.

درعصری كه به نام عصر دانایی و پیشرفت نامگذاری شده است و فن آوری های دیجیتال رشد كرده است باید با كمك سوادهای نوین به دانش ومحصولات وفراورده های دنیای دیجیتال دست پیدا نمود. برپایه مطالعات و آمارهای موجود به جز مهارت سواد خواندن و نوشتن، تجهیز به انواع سوادهای کاربردی، تابعی، چندگانه و حرفه آموزی برای داشتن زندگی سالم، لازم و ضروری است.

جهان امروز جهانِ سوادهای نو و برتر و کاربردی است. تحولات سریع فناوری اطلاعات و ارتباطات نیاز همه‌گیر به بازآموزی و یادگیری دارد. از این رو نهضت سوادآموزی نیز در گام دوم ماموریت و رسالت خطیر خود همراه با همه نظام های آموزشی در جهان معاصر باید به ترویج و تعمیق و تحکیم انواع سواد در بین بزرگسالان و بازماندگان از تحصیل بپردازد. در سوادآموزی و آموزش بزرگسالان نقش و حمایت دولت ها می تواند از مهم ترین و موثرترین عوامل پیشرفت باشد.

همچنین نقش خانواده و اعضای آن و هم سالان فرد بزرگسال در علاقه مندی به سوادآموزی را نباید نادیده گرفت. احساس نیاز در سوادآموز بزرگسال و باور به آن، از محوری ترین عوامل رویكرد آنان به باسواد شدن و آموزش می باشد. محتوای آموزشی و آنچه كه به عنوان مواد و تولیدات آموزشی در اختیار سوادآموزان قرار می گیرد باید با نیاز آنان در زندگی فردی و اجتماعی ارتباط موثر و مستقیم داشته باشد و آنها را به عنوان گمشده خود بدانند كه با زبان خودشان برایشان آماده شده است.

روش آموزش و تدریس و یاد دادن به سوادآموزان بزرگسال می تواند در نگهداشت آنان در فرایند آموزش اثرگذار باشد به عبارتی دیگر به هر مقدار روش آموزش با زبان زندگی و نیاز آنان هماهنگ و هم سان باشد، نقش مهم تر،كاربردی تر و ماندگاری دارد. سوادآموز بزرگسال با توجه به رشد اجتماعی و فردی و اقتضای سن بزرگسالی از تجربیات و اطلاعات و مهارت هایی برخوردار است كه انتظار او را از روشها و محتوای آموزشی بیشتر می كند.

افرادی كه به عنوان یاریگر آموزشی و یا تسهیلگر وارد فعالیت های سوادآموزی و آموزش بزرگسالان می شوند مستلزم دور بودن نگاه آنان به عنوان یك شغل می باشد تا در روش تدریس و سیر آموزش خود تمام همت و وقت خود را به عنوان ادای مسئولیت اجتماعی، برای مخاطبان و فراگیران بگذارند و ارتباط مستمر و پایا را در‌ تمام مراحل و موقعیتهای سوادآموز به عنوان مشاوری امین با او باشند.

ضرورت دارد در سالروز جهانی سوادآموزی بررسی و قضاوت كنیم كه آیا سازمانهای بین المللی به چه میزان توجه به پیشرفت سوادآموزی بزرگسالان، نوجوانان، جوانان ، كودكان به ویژه كودكان كار، كودكان خیابانی، كودكان فاقد سرپرست موثر و بی سرپرست و زنان و دختران و اقشار آسیب پذیر داشته اند؟ چه میزان به برنامه های پیش بینی شده و تحقق شعار هر سال، دست پیدا كرده اند؟ و آیا این عملكردها مطلوب بوده است؟ وجود حدود یك میلیارد نفر بی سواد و بازمانده از تحصیل و یا تارک میان پایه تحصیلی در دنیا آیا عدد ناچیزی است؟! طبق اعلام اخیر مدیرکل یونسکو تعداد ۲۴۴ میلیون کودک در سن مدرسه هنوز مدرسه نرفته اند و در عین حال تعداد 773 میلیون بزرگسال نیز هنوز نمی توانند بخوانند و بنویسند! که دو سوم آنان زنان هستند! و از هر ۱۰نفر کودکی که در سن ۱۰ سالگی به مدرسه می روند، تعداد۶ کودک نمی توانند یک متن ساده را بخوانند و بفهمند.!

به گفته دبیرکل یونسکو در فاصله ۴۰ سال اخیر میلادی، از سال ۱۹۷۹ تا سال ۲۰۲۰ سوادآموزی درجهان حدود ۱۸ درصد پیشرفت داشته است، یعنی از ۶۸درصد به ۸۶ درصد رسیده است در حالی که در جمهوری اسلامی ایران رشد سوادآموزی در بازه زمانی مذکور حدود ۴۲ درصد بوده است و از میانگین جهانی حدود ۲۴ درصد رشد باسوادی کشورمان بالاتر بوده است.

زنان و مادران در الگوی جمعیت و تنوع جنسیتی، مهم ترین ركن و نقش را در تحکیم خانواده و ساختن جوامع و پایداری آنها دارند. حال باید در سال روز جهانی سوادآموزی سوال كنیم به این جامعه گسترده و اثرگذار چه توجه عملی و كاربردی شده است؟! آیا کودکان بازمانده از تحصیل و واجب التعلیم ازحقوق اولیه خود مانند امنیت،سلامت ،بهداشت ،آموزش ومسکن برخوردار هستند؟ دولت ها و سازمان های بین المللی و جهانی در راستای تحقق شعار روز جهانی سوادآموزی سال ۲۰۲۳ که : ترویج سواد برای جهان در حال گذار و ایجاد بنیان جوامع پایدار و صلح آمیز است، چه اقدامات عملی و باورمندانه برای رسیدن به حق عدالت و حفظ کرامت انسانی وبشردوستی انجام داده اند؟! به امید جهانی عاری از بی سوادی و بی عدالتی وایرانی قوی تر و توانمندتر با پیشرفت و سربلندی برای رسیدن به تمدن نوین اسلامی.

محمدرضا قاسمی نیا معاون‌سوادآموزی اداره کل آموزش وپرورش استان قم