«معرفت نفس» مهم ترین بخش اندیشه ای علامه طباطبایی است

به گزارش خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، آیت الله صادق آملی لاریجانی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام در کنگره علامه طباطبایی که پیش از ظهر امروز در سالن همایش های پیامبر اعظم مدرسه علمیه امام کاظم علیه السلام برگزار شد، اظهار داشت: مرحوم علامه طباطبایی ابداعات فراوان و رساله های بسیار عمیقی دارد.

وی با اشاره به عمق فلسفی علامه طباطبایی تصریح کرد: بحران صدیقین به تقریر علامه طباطبایی بسیار حائز اهمیت است و حضرت آیت الله جوادی آملی به خوبی تمایز این برهان را نسبت به برهان مرحوم ملاصدرا و مرحوم ملاهادی سبزواری تبیین کرده است؛ علامه طباطبایی اولین مسأله را ذات حق می داند که در برهان بسیار قوی خود به صورت مختصر و کوتاه وجود خداوند را اثبات کرده است.

رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ادامه داد: آن مرحوم در علوم مختلف مانند فلسفه و اصول بحث اعتباریات را مطرح و به طور منظم در رساله ای با همین نام مباحث خود را تشریح می کند؛ مرحوم علامه طباطبایی یک نظریه واحد را در کل اعتباریات پرداخته است و به پرسش هایی مانند نقش اعتباریات در زندگی، چرایی ساخت اعتباریات توسط انسان و... به خوبی پرداخته است.

وی در ادامه با اشاره به شباهت برخی نظریات غربی در خصوص اعتباریات با نظرات علامه اظهار داشت: جان صرف در بحث «حقائق نهادی» سال ها پس از علامه مطالب آن مرحوم را گرفته و به بحث نفس برده و به حقائق و نهادهای اجتماعی توسعه داده است که در پایان در آخرین کتاب خود به تمدن سازی رسیده است؛ به نظر من نظرات علامه در این موضوع بسیار دقیق تر از سایر نظریه پردازان است.

آیت الله لاریجانی قوت و تنوع علمی علامه طباطبایی را از عنایات الهی دانست و اظهار داشت: در میان همه مباحثی که توسط مرحوم علامه مطرح شده است، مطلب معرفت نفس از همه مهم تر است و خود مرحوم طباطبایی به این بحث اهتمام بیشتری داشته است؛ در 32 صفحه ذیل آیه «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا عَلَيْكُمْ أَنْفُسَكُمْ» تبیین معرفت شهودی خود را ارائه کرده و در رساله ای نیز به همین موضوع پرداخته و «اقرب طرق الی الله» را معرفت نفس دانسته است.

وی با قرائت متنی از رساله ولایت مرحوم علامه تبیین طریق معرفت نفس را از آن مرحوم دانست و اظهار داشت: علامه طباطبایی در خاطره ای نقل می کند از آقای قاضی که چرا از اهمیت معرفت نفس در کتاب و سنت نیست که آن مرحوم پاسخ می دهد کجای قرآن و سنت به این موضوع اشاره ندارد؟ پاسخ به سؤال «من کیستم» بسیاری از موارد را روشن می کند و شناخت حضوری نفس مبحث بسیار مهمی است.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم با بیان اینکه مرحوم علامه سیر انسان را دائما در مسیر نفس توصیف می کند، تصریح کرد: مرحله اول آن این است که انسان بتواند باور کند هر چه می بیند در خودش است و «معلوم بالذات قائم به نفس» من است؛ تطبیق مشهود حقیقی به خارج در نظر علامه طباطبایی جزء اعتباریات است زیرا اولین مشهود بالذات ظهور خود انسان است و این ظهور در بدن و ذهن نیست زیرا حقیقت من در ذهن فقط نیست.

وی در ادامه «معرفت نفس» را تنها راه شناخت خداوند از لحاظ شهودی دانست و تصرح کرد: علامه طباطبایی در نقطه آخر تأکید می کند که فناء نقطه نهایی معرفت نفس است؛ آن مرحوم شناخت انسان را غیر از ریاضت کاهنان و مرتاضان می داند زیرا شناخت ذات انسانی که «عین الربط» است تمایز همه معرفت نفس است؛ این معرفت حقیقی انسانی است و مرتاضان چنین چیزی را ندارند.

آیت الله آملی لاریجانی در پایان با بیان اینکه عارف بدون موت و مرگ و با اختیار خود به سفر طولانی شناخت حقائق و مشاهده عالم هستی می رود، از آیت الله فیاضی و دست اندرکاران کنگره تشکر کرد.

علی نژادشاهرخ آبادی