روابط تجاری و اقتصادی بر اساس منافع ملی کشورها شالوده و اساس روابط بین الملل است

به گزارش سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، دکتر علی چگنی مدیرکل دیپلماسی اقتصاد مقاومتی وزارت امور خارجه در هجدهمین نشست تخصصی فقه سیاست خارجی با موضوع نقش اقتصاد در پیشبرد اهداف سیاست خارجی در جمع  دانش پژوهان موسسه دین و تمدن گفت : فقه شیعه همواره از ویژگی پویایی برخوردار بوده و به خصوص سرعت منطقی این پویایی از زمان صاحب جواهر به این طرف متناسب با نیازها و اقتصادهای روز بیشتر بوده است و این به معنای واجد پویایی توام با مهندسی بودن فقه شیعه است. 

چگنی افزود: اما متاسفانه از این ویژگی مهندسی فقه شیعه در زمینه ی ایجاد و گسترش روابط اقتصادی با جهان خارج استفاده مطلوب صورت نگرفته است. لذا انتظار می رود که حوزه علمیه و فقهای ما در این خصوص عنایت بیشتری داشته باشند.

سفیر سابق ایران در هند گفت: اساس روابط بین الملل بر قوانین و مقررات کنسولی بنا شده است و اساس و خمیر مایه ی قوانین کنسولی نیز حمایت از تجار و بازرگانان است. بنابراین میتوان گفت: روابط اقتصادی و تجارت عصاره ی روابط بین الملل است. چرا که تجارت و روابط اقتصادی قدرت می آورد  و اگر بخواهیم مثالی را متناسب با ایام فاطمیه (س) بزنم شاید بتوان گفت که هدفت از ایجاد قضیه فدک از دیدگاه اقتصادی این بود که می خواستند اهل بیت پیامبر (ص) از قدرت مادی دور کنند و غصب فدک به نوعی شبیه به وضع تحریمها در دوره حاضر است که هدف از آن این بود که نخ تسبیح روندهای اقتصادی کشور را پاره کنند و هزینه روابط اقتصادی  ما با دنیا را بالا ببرند.

وی گفت: کاربردی ترین بخش ارتباط ما با دنیای خارج بر اساس فقه شکل می گیرد، این که چگونه حرف بزنیم و به تفاهم برسیم ، چگونه از حق خود دفاع کنیم و مرزبندی ها را رعایت کنیم و چگونه از جایگاه خود در دنیا با ادبیات دنیا پسند دفاع کنیم؛ همگی  مستقیم و غیر مستقیم بر اساس فقه که پایه حقوق است شکل می گیرد. 

چگنی در ادامه افزود: به عنوان مثال برای اهمیت جایگاه اقتصادی در روابط بین الملل آنچه که باعث شده در این سالها و دربدترین شرایط روابط چین و آمریکا قطع نشود، حجم صدها میلیارد دلاری تبادل و روابط اقتصادی است که بین این دو کشور وجود دارد. این مورد در باره روابط ایران و ترکیه نیز صدق می کند. در دوره هایی که روابط سیاسی جمهوری اسلامی ایران و ترکیه تیره بود، اما همچنان روابط اقتصادی برقرار بوده و هیچگاه قطع نشده است. پس منافع ملی کشورها که به منافع اقتصادی گره خورده باعث می شود که هر کشور در ترجیحات و روابط خود با کشورهای دیگر، این را مد نظر داشته باشند. و به این سادگی ها روابط کشور در ابعاد اقتصادی دستخوش بحران نشود.

سفیر اسبق کشورمان در کوبا گفت: در دنیا هزینه برخورد با کشورها بیش از هر چیزی تابع منافع مالی و حجم مبادلات اقتصادی کشورهاست. وقتی حجم روابط اقتصادی ما با کشوری بالا باشد در مقایسه با کشور دیگری که روابط اقتصادی کمی داریم، طبیعی است که وزن روابط با کشور اول متفاوت با کشور دوم باشد و به این ترتیب هزینه مقابله با ما تغییر می کند. وی افزود: کشورها سعی می کنند بر اساس حجم روابط اقتصادی با سایر کشورها، روابط خود را با آنان تنظیم کنند. به همین دلیل می بینیم که با نبود روابط اقتصادی، روابط فرهنگی، سیاسی و ... تحت الشعاع قرار میگیرد. 

چگنی ادامه داد: به همین دلیل فهم این که روابط اقتصادی تا چه اندازه در روابط ابین الملل تاثیر می گذارد، تفقه در این موضوع یک دانش راهبردی محسوب می شود. چرا که افرادی با ذهنیت راهبردی در حاکمیت کشورها همواره در حال حساب و کتاب هستند که هرکاری که در روابط با کشورهای دیگر انجام می دهند، چقدر هزینه و فایده دارد.

مدیرکل دیپلماسی اقتصاد مقاومتی وزارت امور خارجه گفت: متاسفانه یا خوشبختانه در روابط بین الملل خویشاوندی معنا ندارد، دوستی و برادری منهای منافع ملی معنا ندارد و آنچه مهم است منافع ملی و روابط اقتصادی که بخشی از آن می باشد، است. منافع ملی در روابط بین کشورها حاکم بر همه چیز است و متاسفانه این وسط دیگر اخلاق و شفقت و ... خیلی جایگاهی ندارد وعقلانیت به معنای دو دوتا چهار تا  اصل و اساس این روابط است. وی افزود: روابط اقتصادی شالوده پیشبرد اهداف سیاست خارجی در روابط بین الملل و در واقع ابزار آن است.

به همین دلیل مثلا خیلی از کشورها دنبال ارتباط با ما هستند، اما چون نطفه ی این کار بر اساس روابط اقتصادی اعم از سرمایه گذاری، تولید و تجارت بسته نشده، صرفا به ما لبخند دیپلماتیک می زنند و می گویند هر وقت تحریم های آمریکا برداشته شد در خدمت شما هستیم!

چگنی گفت: البته سیاست خارجی ادامه سیاست داخلی است و به همین علت یک اقتصاد پویا، قوی، توسعه یافته، تولید کننده و واجد انواع توانمندی های اقتصادی و تجاری می تواند روابط اقتصادی مستحکمی با سایر کشورها برقرار کند. امروزه بهترین دیپلمات های جهان کسانی هستند که به علوم بازرگانی و تجاری نیز مسلط هستند.

وی گفت: به عنوان مثال اگر روابط اقتصادی ما با کشورهای همسایه شرقی را در حد پنج تا ده میلیارد دلار در کوتاه مدت باشد، دیگر مسائل امنیتی و تروریسم و... نیز تا حدود زیادی حل خواهد شد. زیرا تجارت و روابط اقتصادی شغل ایجاد خواهد کرد و زمینه های بسیار زیادی را از ناامنی و بی ثباتی در این قبیل مناطق را از میان خواهد برد. بنابراین اگر قرار باشد، روابط سیاسی و فرهنگی خوبی با دنیا شکل دهیم، باید پایه آن برقراری روابط اقتصادی باشد.

وی در مثالی دیگر در اهمیت روابط اقتصادی افزود: روابط یک کشور و حجم تبادلات اقتصادی هند با روسیه باعث شد که هند در شرایط تحریم غرب علیه روسیه شرکت نکند و در واقع عمق و گستردگی روابط اقتصادی این دو کشور باعث این موضوع شد. حجم روابط اقتصادی هند با روسیه باعث نشد که هند در تحریم روسیه، آمریکا و غرب را همراهی کند. چرا میزان روابط اقتصادی درهم تنیده هند و روسیه مانع این همراهی شد.

سفیر سابق ایران در هند گفت: اگر می خواهیم در دنیا ثبات داشته باشیم، به گونه ای که هر کاری که خواستند در روابط با ما انجام ندهند باید با دنیا روابط اقتصادی محکم، پایدار، فزاینده و درهم تنیده داشته باشیم. روابط اقتصادی در هم تنیده یعنی رابطه دو طرفه و به گونه ای باشد که دو طرف از این رابطه بر اساس حفظ منافع ملی طرفین سود ببرند و منتفع بشوند، نه فقط یکی از طرفین و لازم است سهم ما در زنجیره ارزش و تامین جهانی هر روز بیشتر و جایگاه ما محکم تر شود.

وی افزود: از سوی دیگر در نظام اسلامی در کنار پیوست اقتصادی، معرفت  بین المللی و پرهیز از روابط استثمارگرانه و ناشی از اضطرار طرف مقابل و روابط با رنگ و لعاب اخلاقی باعث می شود طرف مقابل به ما اعتماد بیشتری داشته باشد و در شرایط بحرانی، کمک های سابق را فراموش نکند و در صدد جبران برآید. چگنی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: اگر قرار باشد ساختمان حکمرانی یک کشور را در نظر بگیریم، بخش عمده ی استحکام این ساختمان بر اساس روابط اقتصادی متداخل و تامین کننده ی منافع هر دو طرف شکل می گیرد.

وی گفت: به روابط اقتصادی در سیاست خارجی در فقه السیاسه یا فقه الاقتصاد باید بیشتر از این پرداخته شود و روابط بین المللی به ویژه بین المللی را بیش از این در نظر داشته باشد. زیرا دنیا دیگر مثل ژاپن 400 سال پیش نیست که دور خود دیوار کشیده بود و اجازه ورود به کسی نمی داد و فقط بندر یوکوهاما را برای پهلو گرفتن کشتی ها باز گذاشته بود. دنیا آن چنان بین المللی شده و مرزهای بین ملت ها رقیق شده که دیگر نمی توان دور خود دیوار کشید.

مدیرکل دیپلماسی اقتصاد مقاومتی وزارت امور خارجه در تعریف اقتصاد مقاومتی گفت: اقتصاد مقاومتی یعنی اقتصادی تاب آوری، یعنی اقتصاد به گونه ای نباشد که هر بادی وزید، اقتصاد شما به لرزه بیافتد. متنوع کردن بازار صادراتی و اقتصادی و متنوع کردن محل تامین مایحتاج حیاتی داخلی یکی از اصول و مبانی عاقلانه و راهبردی روابط اقتصادی کشور است و هر چه میخ اقتصاد دورتر کوبیده شود، مقاومت خیمه آن اقتصاد ملی در برابر نوسانات و آسیب بیشتر خواهد بود. بنابراین گسترش روابط اقتصادی با جهان مبتنی بر منافع ملی و تقویت تولید داخلی بخش مهم و اجتناب ناپذیری از اهداف اقتصاد مقاومتی است. 
وی افزود ترسیم و ایجاد و تثبیت ادبیات اقتصاد مقاومتی در جمهوری اسلامی ایران را یکی از راهبردی ترین تصمیم های ملی کشور جمهوری اسلامی ایران بوده است که توسط مقام معظم رهبری اتخاذ شده است. 

چگنی عبور حجم روابط اقتصادی کشور در سال 1401 از 130 میلیارد دلار در طول تاریخ ایران را یک رکورد و حد نصاب علی رغم همه تحریم های ظالمانه و توفیق دولت برشمرد و اظهار امیدواری کرد که در سال جاری این رقم بسیار بیشتر شود.