جهاد تبیین؛ الگوی حکمرانی مجازی جمهوری اسلامی ایران

به گزارش خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، حجت الاسلام محمدمهدی محققی مدیر عامل خبرگزاری رسا در چهارمین کنفرانس بین المللی فقه و قانون، پنل فرهنگی و اجتماعی با تشکر از مرکز تحقیقات مجلس شورای اسلامی برای تشکیل چهارمین کنفرانس بین المللی فقه و قانون، عنوان کرد: امروزه ساختار حاکم بر فضای مجازی، نهادگریز و هویت‌زداست. این ویژگی‌ها باعث دشواری و پیچیدگی حکمرانی بر این فضا شده است.

وی افزود: معضلات حکمرانی و چالش‌های نوین فضای مجازی، سیاستگذاران کشورهای جهان را به تکاپو وا داشته تا در کشور خود الگویی برای راهبری فضای مجازی تدوین و اجرا کنند که تامین‌کننده بیشترین منافع ملی آنها باشد.

استاد فقه رسانه با اشاره به اینکه حاکمیت ها با پدیده حکمرانی جهانی فضای مجازی روبه‌رو هستند، گفت: امروزه اعمال اراده حاکمیت ها در عرصه فضای مجازی در حکمرانی پلتفرمی و سکوها منحصر شده است.

حجت الاسلام محققی با اشاره به تحولات فناوری، دخالت‌های آمریکا و تعدد بازیگران غیر دولتی در فضای مجازی تصریح کرد: این امور باعث شده حکمرانی فضای مجازی پدیده ای پیچیده شناخته شود؛ امور پیچیده برای شناسایی به استعاره های شناختی نیاز دارند. زیرا این استعاره‌ها راه‌حل‌های نوینی را برای مشکلات حکمرانی از طریق فرآیند مفهوم‌سازی مجدد تجویز می‌کنند.

مدیر عامل خبرگزاری رسا با بیان اینکه از 4 کلان استعاره برای فهم فضای مجازی استفاده شده است، ابراز کرد: مهمترین استعاره، استعاره آشوب سایبری است که ایالات متحده آمریکا در حکمرانی خصوصا در عرصه سیاستگذاری و تقنین از آن استفاده می کند؛ سیاستمداران آمریکا خود را در حالت جنگ سایبری می بینند و فضای مجازی را آشوب ناک تصور می کنند.

وی با اشاره به استعاره سلامت با تمرکز بر مقابله با ویروس ها، بدافزارها، هکرها و تامین امنیت کاربران شبکه، استعاره زیست بوم به مثابه تعامل متقابل کاربران و استعاره ساختمان مشترک به منظور محافظت از امنیت کاربران، بیان داشت: در این تحقیق برای توصیف و تجویز راهکارها استعاره جهاد تبیین برای حکمرانی فضای مجازی جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد شده است.

حجت الاسلام محققی با اشاره به مشکلات و معضلاتی که در عرصه حکمرانی فضای مجازی جمهوری اسلامی ایران وجود دارد، عنوان کرد: مهمترین مشکل عدم خودکفایی در عرصه نرم افرار، سخت افزار، زیرساخت ها و تولید محتوا است. هم چنین فرایند طولانی طرح مسأله تا تصویب، عدم اجرای کامل مصوبات سیاستی، عدم بومی سازی دانش اجرای اسناد سیاستی در لایه مدیران اجرایی و ضعف نظریه پردازی از دیگر مسائل کشور ما در حکمرانی فضای مجازی تشخیص داده شده است.

استاد فقه رسانه در ادامه افزود: با ابتکار رهبر معظم انقلاب در راه‌اندازی شورای عالی فضای مجازی، مجموعه‌ای نظام‌مند از ساختارها و فرایندهای سیاستگذاری تا سایر سطوح قاعده‌گذاری، تنظیم گری، تسهیل گری، اجرا و کنترل در جهت رسیدن به اهداف و مقاصد عالی نظام مقدس اسلامی هم راستا شدند.

مدیر عامل خبرگزاری رسا با بیان اینکه دانش اجرای اسناد سیاستی در بین مدیران بومی سازی نشده، مطرح کرد: کشور ما در عرصه سندنویسی قوی است اما مدیران نمی دانند چگونه این اسناد را اجرا کنند.

وی با بیان اینکه در عرصه فضای مجازی با مشکل نظریه پردازی مواجه هستیم، گفت: با تغییر دولت ها تصمیمات در عرصه فضای مجازی متفاوت می شود. زیرا هنوز به دکترین سایبری واحدی نرسیده ایم تا بخش های مختلف حاکمیت استراتژی و برنامه منسجمی را به مرحله اجرا برسانند.

حجت الاسلام محققی با اشاره به توسعه مفهومی جهاد گفت: از غایات و ثمرات جهاد تبیین، تولید قدرت ملی سایبری، دفع تهدیدها، کاهش آسیب‌ها، اقناع ملت‌ها برای تحقق امت واحده و تغییر رفتار دولت‌ها برای احیای تمدن اسلامی است.

استاد دانشگاه باقر العلوم (ع) حکمرانی فضای مجازی جمهوری اسلامی ایران را برگرفته از سه مضمون فراگیر «نظام‌سازی»، «هنجار‌سازی» و «کارآمد‌سازی» دانست و افزود: برای تولید علوم متناسب با نیاز حکمرانی فضای مجازی، باید توسعه رشته‌های حوزوی و دانشگاهی و دانش‌های بین رشته‌ای در دستور کار متولیان امر قرار گیرد.

وی افزود: ایران در برابر رویکرد چندذی‌نفعی که آمریکا را به عنوان حکمران اصلی جهان سایبری به رسمیت می‌شناسد و دولت‌ها نقش فرمایشی دارند، باید بر اساس منطق توازن قوا، رویکرد چندجانبه را در عرصه بین‌المللی دنبال کند که در آن با انحصار طلبی آمریکا مقابله می‌شود و کشورها قدرت تعیین سیاست‌های ملی و منطقه‌ای خود را خواهند داشت.

استاد فقه رسانه در پایان با اشاره به ظرفیت های حوزه‌های علمیه برای حکمرانی در عرصه تولید نظامات و هنجارهای فضای مجازی منطبق بر منطق مفهومی جهاد تبیین تاکید کرد: در این خصوص باید تعاملات تعریف شده و منضبطی بین حوزه‌های علمیه و حکمرانان در سطوح گوناگون بر قرار شود.