نگاه فرهنگی می‌تواند اقتصاد را درست کند

اشاره: از جمله مباحثی که طی سال گذشته تاکنون به مسأله‌ای مناقشه‌برانگیز در میان پاره‌ای از نخبگان و اندیشمندان تبدیل شده و حجم درخور توجهی از گفتگو‌ها و تأملات عرصه عمومی را به خود اختصاص داده، نسبت میان دولت اسلامی و فرهنگ اسلامی، یا به صورت دقیق‌تر، «تکالیف دولت اسلامی نسبت به فرهنگ اسلامی» است، به عبارت دیگر، مسأله آن است که آیا دولت اسلامی مسئولیت و رسالتی در مورد فرهنگ اسلامی بر عهده دارد یا پرداختن به آن از قلمرو وظایف دولت اسلامی خارج است و تنها نهاد‌های مردمی یا حوزه‌های علمیه در این باره مسئولند؟ برخی بر این باورند که دولت اسلامی نباید در فرهنگ و نیز در فرهنگ دینی مداخله کند، بلکه باید پهنه و عرصه را برای فعالیت‌های «مردمی» و «غیر دولتی» فراهم کند و حداکثر، برقراری «آزادی» و «امنیت» را جزء وظایف خود در این زمینه بشمارد. این عده معتقدند که دیانت مردم و استقرار ارزش‌های فرهنگی اسلام در جامعه بر عهده‌ی حوزه‌های علمیه و روحانیت است و نه دولت.

در همین راستا خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، گفت‌وگویی با محمد حسین بنی احمدی کارشناس سینما و رسانه داشته است که در ادامه خواهد آمد:

رسا ـ نگاه به حوزه فرهنگ و هنر در دولت‌ها چگونه باید باشد؟

ما متاسفانه در ۴۰ سال گذشته در دولت‌های مختلف شاهد بودیم که بیشترین اهتمام را بر مسائل اقتصادی و زیرساختی گذاشتند و این اهتمام آنها باعث شد که مسائل فرهنگی رها بشود و گله مندی‌ها باقی بماند و همین مسئله باعث شد که ما ضربه‌های این تصیمیمات را در ۴۴ سالگی انقلاب بخوریم و اکنون درگیری‌های کف خیابان داریم و متاسفانه درگیری‌های فرهنگی با پیاز داغ اقتصادی است.

مسئولان باید اهتمام ویژه به مسئله فرهنگ داشته باشند و باید فرهنگ سازی چه در زمینه مسائل دینی و چه در زمینه اجتماعی و تمدن اسلامی خط مشی اصلی قرار بگیرد تا بتوانیم مشکلات اقتصادی را به وسیله فرهنگ سازی برطرف کنیم، هم اکنون روزانه میلیون‌ها تن اسراف در کشور اتفاق می‌افتد، اسراف نان، مواد غذایی و مسائل احتکار حالا جای خود را دارد؛ ولی مواد غذایی که به دست مردم می‌رسد اسراف می‌شود و برای برطرف کردن این مشکل که از طریق ذخیره منابع اقدام می شود و به وسیله فرهنگ سازی این مشکل اصلاح خواهد شد.

اکنون فرهنگ به صورت یله و رها است و دولت‌ها هر چیزی را که برای خودشان مهم می‌دانند انجام می‌دهند، در حالی که باید یک سامان اساسی وجود داشته باشد حتی در زمینه سینما نیز فرهنگ سازی صورت نگرفته و جشنواره‌های فیلم و سینما رهاست؛ یعنی هر کسی هر چیزی را که از نظر خودش درست و مهم است را با اهتمام پیش می‌برد و جوایز را با نگاه شخصی تقسیم می‌کنند و این شیوه باعث می‌شود که دچار فرزند چند تربیتی شویم و جامعه فرهنگی، دچار چند تربیتی شود و نان به نرخ روز خورده شود؛ باید یک خط مشی واحد بر اساس سند تحول کشور نوشته شود و برای ۲۰ سال آینده برنامه‌ریزی شود.

رسا ـ دغدغه‌های رهبر معظم انقلاب در زمینه فرهنگ ایرانی اسلامی چگونه می‌تواند در دولت آینده محقق شود؟

اکثر کسانی که می‌آیند و در راس امور قرار می‌گیرند، آنقدر درگیر مسائل سیاسی و مسائل اقتصادی می‌شوند که مسائل فرهنگی را در واقع رها می‌کنند، در حالی که آمریکا در زمان فروپاشی شوروی از طریق سیاست‌های فرهنگی این عمل را انجام داد و از طریق سیاست‌های فرهنگی اهداف خود را پیش برد؛ یعنی زمانی که مجسمه رئیس جمهور شوروی از وسط خیابان‌ها پایین آمد به جای آن مجسمه مایکل جکسون بالا رفت، یعنی یک شخصیت هنری فرهنگی جای آن را گرفت.

فرهنگ را رها کردیم و به آن فکر نمی‌کنیم، چون می‌گوییم اول اقتصاد را باید درست کرد در حالی که اقتصاد نیز باید از طریق فرهنگ درست شود و سیاست نیز باید تبدیل به یک فرهنگ عامه در وجود مردم شود تا مردم آن سیاست را بپذیرند؛ یک زمان در تریبون نماز جمعه گفتیم که دیگر جنگ تمام شد و برویم مسابقه ثروت و قدرت بگذاریم و به زندگیمان برسیم، این سخنرانی تبدیل به فرهنگ عامه مردم می‌شود و سی سال بعد از این سخنرانی خط مشی مردم و جامعه اینگونه می‌شود و یک صحبت فرهنگی در زمینه اقتصاد گفته شد و این خط مشی عمومی مردم می‌شود و مردم به این سمت حرکت کردند.

ما فرهنگ را رها کردیم و درجه دو می‌بینیم و شروع می‌کنیم به مسائل اقتصادی می‌بپردازیم و فرهنگ از خود گذشتگی و ایثار کنار می‌رود، فرهنگ خودپسندی می‌آید و در ذهن مردم نقش می‌بندد و در ضمیر پنهان شخص قرار می‌گیرد و با این فرهنگ شخص شروع به مال اندوزی می‌کند و به طمع و حرص دچار می‌شود، این نکته بسیار مهم و حیاتی است و به آن فکر نمی‌کنیم و رها شده است؛ دولت‌ها فکر می‌کنند که فقط مسائل کشور، مسئله اقتصاد و سیاست است و به مسئله فرهنگ توجه نمی‌کنند.