جزئیات لایحه پهپادها؛ چگونه می‌توانیم از پهپاد استفاده کنیم؟

کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در جلسه‌ دیروز خود، یکشنبه، کلیات لایحه ساماندهی پرنده‌های هدایت‌پذیر از راه دور (پهپادهای غیرنظامی) را مورد بررسی قرار داد. این لایحه به‌پیشنهاد وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و با هدف تنظیم قوانین مربوط به بهره‌برداری، تولید و کنترل پهپادهای غیرنظامی، از سوی دولت به مجلس ارسال شده است.

در این جلسه، مسئولان وزارت دفاع، ستادکل نیروهای مسلح، وزارت راه و شهرسازی، سازمان هواپیمایی کشوری و سایر دستگاه‌های مرتبط حضور داشتند و به بررسی جزئیات لایحه پرداخته‌اند. پس از بررسی‌های انجام‌شده، کلیات این لایحه به‌اتفاق آرا تصویب و برای بررسی دقیق‌تر جزئیات آن، به کمیته دفاعی کمیسیون ارسال شد.

ضرورت ساماندهی پهپادهای غیرنظامی
پهپادها، به‌عنوان یکی از تکنولوژی‌های پیشرفته و کاربردی در دنیای امروز، در حوزه‌های مختلفی از جمله کشاورزی، امداد و نجات، حمل‌ونقل، محیط زیست و حتی تفریح و ورزش به‌کار می‌روند. با توجه به گسترش روزافزون استفاده از این تکنولوژی در کشور و اهمیت آن در ایجاد زیرساخت‌های مدرن، لایحه ساماندهی پهپادهای غیرنظامی به‌عنوان ابزاری ضروری برای تنظیم قوانین و مقررات مربوط به این حوزه به مجلس ارسال شده است.

ویژگی‌های لایحه ساماندهی پهپادهای غیرنظامی
لایحه پیشنهادی به‌تفصیل به تعریف انواع مختلف پهپادهای غیرنظامی پرداخته است. این لایحه سه دسته اصلی پهپادها را شناسایی کرده است که شامل پهپادهای خدماتی، پهپادهای تفریحی ـ ورزشی و پهپادهای اسباب‌بازی می‌شود، در این راستا، هر یک از این دسته‌ها با توجه به کاربرد و ویژگی‌های فنی، تحت مقررات خاص خود قرار می‌گیرند.

1. «پهپادهای خدماتی»: این پهپادها در امور مختلف خدماتی مانند تصویربرداری، داده‌برداری، امداد و نجات، راه‌سازی، محیط زیست، کشاورزی و حتی مدیریت بحران و بلایای طبیعی کاربرد دارند. این نوع پهپادها تا ارتفاع حداکثر 500 متر از سطح زمین پرواز می‌کنند.

2. «پهپادهای تفریحی ـ ورزشی»: این پهپادها که به‌راحتی با چشم غیرمسلح قابل مشاهده هستند، تنها در شعاع حداکثر 1000 متر و ارتفاع 100 متر فعالیت می‌کنند و به هیچ‌گونه سامانه ناوبری یا حسگر داده‌برداری مجهز نیستند.

3. «پهپادهای اسباب‌بازی»: پهپادهایی که وزن آن‌ها از 200 گرم بیشتر نیست و فاقد سامانه‌های پیشرفته ناوبری یا تصویربرداری هستند، به‌عنوان اسباب‌بازی شناخته می‌شوند. این پهپادها تنها می‌توانند در شعاع 100 متر و ارتفاع 50 متر پرواز کنند و از شمول این قانون مستثنی هستند.

نظارت و سیاست‌گذاری
یکی از نکات برجسته در این لایحه، تشکیل «شورای سیاست‌گذاری پهپادهای غیرنظامی» است که مسئولیت نظارت و سیاست‌گذاری در زمینه استفاده از پهپادهای غیرنظامی را به‌عهده خواهد داشت. این شورا با مسئولیت وزارت راه و شهرسازی و عضویت نمایندگان دستگاه‌های مختلف دولتی و نظامی از جمله وزارت دفاع، ستادکل نیروهای مسلح، وزارت اطلاعات و سایر ارگان‌های مرتبط تشکیل خواهد شد.

این شورا وظیفه دارد سیاست‌های اجرایی، هماهنگی و نظارت بر اجرای صحیح قوانین مربوط به پهپادهای غیرنظامی را در سطح کشور تضمین کند.

صدور مجوزها و نظارت بر تولید و واردات
بر اساس این لایحه، فعالیت‌های مختلفی نظیر ساخت و تولید، واردات، تعمیرات و بهره‌برداری از پهپادها نیازمند اخذ مجوز از سازمان هواپیمایی کشوری خواهد بود، همچنین در این لایحه، واردات پهپادهای غیرنظامی و قطعات مربوط به آن مشروط به تأیید سازمان و وزارت دفاع است. این قوانین به‌منظور حمایت از تولیدات داخلی و جلوگیری از واردات بی‌رویه و تأثیرات منفی آن بر اقتصاد ملی، تدوین شده است.

نظارت بر کاربران و صدور گواهینامه
لایحه پیشنهادی همچنین به موضوع نظارت بر کاربران پهپادها پرداخته است. هر فردی که قصد استفاده از پهپادهای غیرنظامی را دارد، باید پس از گذراندن دوره‌های آموزشی و احراز صلاحیت‌های جسمی و روانی، گواهینامه کاربری را از سازمان هواپیمایی کشوری دریافت کند. این سازمان همچنین مسئول صدور گواهینامه‌های کاربری و انجام بررسی‌های امنیتی است.

امنیت و کنترل پرواز
یکی دیگر از موارد مهم در این لایحه، سامانه‌های رهگیری و مهار پهپادها است. به‌دلیل حساسیت‌های امنیتی، تولید و واردات پهپادهای غیرنظامی و همچنین کنترل پرواز آنها تحت نظارت دقیق ستادکل نیروهای مسلح و سایر ارگان‌های امنیتی قرار خواهد گرفت.

در صورت شناسایی پروازهای غیرمجاز یا استفاده از پهپادها در مناطق حساس یا به‌منظور ارتکاب جرایم امنیتی، با مرتکبین برخورد قانونی خواهد شد، همچنین در صورت وقوع حوادث، مفقودی یا سرقت پهپادها، مالک یا بهره‌بردار موظف به گزارش فوری به مراجع امنیتی است.

تأثیرات و آینده پهپادها در ایران
این لایحه می‌تواند گام مهمی در راستای توسعه صنعت پهپاد در ایران باشد. علاوه بر تقویت زیرساخت‌های قانونی و امنیتی، این قانون می‌تواند زمینه‌ساز گسترش استفاده از پهپادها در بخش‌های مختلف اقتصادی و خدماتی مانند کشاورزی، امداد و نجات، نظارت بر محیط زیست و زیرساخت‌های شهری شود.

با این حال، تصویب و اجرای این لایحه نیازمند همکاری و هماهنگی میان تمامی دستگاه‌های دولتی و نظامی است تا از بروز مشکلات در زمینه‌های مختلف از جمله امنیتی، اقتصادی و اجتماعی جلوگیری شود.

لایحه ساماندهی پهپادهای غیرنظامی به‌عنوان یک اقدام قانونی و اجرایی، می‌تواند ضمن بهبود مدیریت و بهره‌برداری از این تکنولوژی نوین، از بروز مشکلات امنیتی و غیرقانونی در استفاده از پهپادها جلوگیری کند. این لایحه همچنین می‌تواند بستری برای توسعه صنعت پهپاد در ایران فراهم کند و کشور را در این زمینه به یک قطب پیشرو در منطقه تبدیل کند.