صداوسیما یکی از عوامل اصلی شروع موج کره‌ای در ایران

حجت الاسلام عباس صالحی مدرس و محقق حوزه علوم رسانه‌ای در گفت‌وگو با خبرنگار سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، با ابراز اینکه نگاه صرفا نقادانه به مسائل موجب دوری از حقایق می‌شود گفت: در باب انتقاد، نگاه تک بعدی به موضوعات موجب دوری از پرداختن به مسائل اصلی و ریشه‌ای می‌شود و این مساله در مورد موضوع موج کره‌ای هم صدق می‌کند و باید با نگاه حقیقت‌جو به دنبال کشف حقایق بود چون موج کره‌ای موضوعی فرهنگی است و در تقابل فرهنگ ها باید هم نقاط ضعف و هم نقاط قوت را در نظر داشت تا در برآیند کلی بتوانیم تصمیم گیری هر چه صحیح‌تر در این مورد داشته باشیم.

محقق حوزه علوم رسانه‌ای در ابتدا با تشریح تاریخچه ای کوتاه از سینمای کره گفت: اولین داعیه دار انتقال فرهنگ کره در جهان، محصولات سینمایی آن است، که از 1930 تا 1945 را می‌توان به عنوان سالهای آغازین تولیدات سینمایی کره دانست و در این سالها به دلیل استعمار کره توسط ژاپن قالب فیلمهای کره‌ای موضوع ژاپنی داشتند و تولیدات رسانه ای در این تاریخ بیشتر درباره ژاپن بوده است. 

وی با بیان تاثیرات داخلی کره در سالهای 1945 تا 1960 در این کشور ابراز داشت: از سال 1945 به بعد به دلیل استقلال پیدا کردن کره از اشغال ژاپن، کره‌ای ها به دنبال تقویت هویت ملی بودند بنابراین ما در این تاریخ شاهد این هستیم که غالب تولیدات سینمایی کره تا 1960 در زمینه مسائل سیاسی و اجتماعی و تقویت روحیه ملی تولید شده‌اند.

حجت الاسلام صالحی افزود: در خلال سالهای 1960 تا 1980 به دلیل پدید آمدن تلویزیون، نه تنها کره بلکه سرتاسر دنیا در زمینه محصولات سینمایی تولیدات خود را کاهش دادند اما در کره عامل مضاعف بر تلویزیون سانسور رسانه ای توسط مسئولین بود که موجب کاهش تولیدات سینمایی در این تاریخ شده است. 

حجت الاسلام صالحی با اشاره به سالهای رشد سینمای کره اظهار داشت: توجه به ذائقه مخاطب، مهم ترین نکته ای است که باعث شروع رشد سینمای کره در سالهای 1980 تا 2000 میلادی شد، مخاطبی که به مسائل روزمره برای او جذاب است و به همین دلیل بیشتر آثار تولید شده در این سالها با توجه به روزمرگی های افراد تولید شده است.

وی با شرح دادن «هالیو» یا همان موج کره‌ای ادامه داد: اصطلاح موج کره‌ای از2000میلادی به بعد پدید آمد و از آن با تعبیر انفجار محصولات فرهنگی کره هم یاد می‌شود و از آن تاریخ به بعد بود که سینمای کره به عنوان یک پدیده فرهنگی در دنیا تبدیل شد؛ بنابراین درباره تاریخ پدید آمدن موج کره‌ای میتوان گفت از سال 1990 میلادی موج کره‌ای شوع شده است.

محقق حوزه علوم رسانه‌ای در خصوص علت رشد محصولات کره‌ای خاطر نشان کرد: در همان زمان محصولات رسانه ای دیگری وجود داشت که در رقابت با کره بودند مثل انیمه در ژاپن اما کره به چند دلیل عمده پیش رو رشد چشمگیری نسبت به سایر رقبا داشت.

وی ادامه داد: دلیل اول کیفیت بالای تولیدات نقطه تمایز این محصولات با سایر محصولات رقیب در کشورهای دیگر بوده است مثل جلوه های بصری جذاب، فیلمبرداری و دیگر ویژگی های موجود و به نوعی می‌توان گفت این کیفیت به خاطر این است که عوامل تهیه کننده این محصولات علاوه بر هزینه برای خود محصول برای هنرمند هم هزینه می‌کنند و این کار آنها باعث ستاره سازی از این افراد می‌شود و این می‌تواند یکی از دلایلی باشد که محصولات کره نسبت به سایر رقبا پیشی گرفته‌اند.

حجت الاسلام صالحی در ادامه ابراز داشت: دلیل بعدی ارزشهای اجتماعی مشترک بین تمام انسانها است چرا که برخی از مسائل برای همگان به عنوان ارزش محسوب می‌شود مثل اهمیت به تحصیل و احترام به والدین واین ارزش‌گذاری در همه جا یکسان است و در فضای فرهنگی کره با پر رنگ کردن این مسائل در آثار خود توانستند از سایر رقبا پیشی بگیرند چون که محصولات رقیب دارای اینچنین فضایی نبودند. 

معاونت آموزش موسسه صبح قریب افزود: عامل بعدی را می‌توان بازاریابی دانست؛ بازاریابی یعنی استفاده درست از شبکه های اجتماعی و همراهی کمپانی‌های بزرگ رسانه‌ای و تبلیغی که هر چه دقیق تر، بیشتر و بهتر باشد جذب مخاطب بیشتری خواهد داشت؛ به طور مثال وقتی شروع پخش یک سریال نزدیک می‌شود مشاهده می‌کنید که در شبکه‌های اجتماعی به هر نحوی ظهور و بروز دارد.

حجت الاسلام صالحی با بیان اهمیت مسائل حمایتی از طرف مسئولین اظهار داشت: حمایت‌های دولت کره تأثیر شایسته در رشد این محصولات داشت و برای اینکه محصولاتشان بتوانند در فضای رقابتی حرف اول را بزنند دولت بسیاری از مشکلات تولید کنندگان را در زمینه های مختلف اعم از مسائل مالیاتی، بودجه‌ای و حتی صادرات این محصولات را حل کرده است.

وی در ادامه با اشاره به تأثیر همراهی مردم گفت: ایجاد و همراهی طرفداران دیوانه وار توسط کمپانی‌های شرقی و این طرفداران عجیب و غریب که خوراک ذهنی شان عوض شده است به طور کامل در فضای فکری این محصولات سیر می‌کنند و هرکدام از این طرفداران به عنوان مبلغ فرهنگی سعی در همراه کردن دیگران با خودشان دارند.

محقق حوزه علوم رسانه‌ با ابراز نگرانی در مورد دهه هشتاد علت شروع موج کره در این نسل را اینگونه توضیح داد: شروع این موج در ایران توسط صدا و سیما با فیلم جواهری در قصر شروع شد و در آن زمان تأثیرگذاری این سریال به نحوی بود که بسیاری از مردم به دنبال یادگیری طبخ غذاهای کره‌ای بودند و حال این مردمی که ذائقه فرهنگی آنها عوض شده است، رفته رفته وارد فضای اینترنت و شبکه های اجتماعی شدند و دیگر خودشان این موضوعات را دنبال می‌کردند حتی اگر صداوسیما محصولات کره ای را پخش نمی‌کرد. 

وی در ادامه گفت: مخاطب ما که با این فضا توسط سریال های کره ای آشنا شده است در اواسط سال 1395شمسی محصول جدیدی به نام پاپ کره‌ای را مشاهده می‌کند و ما از این تاریخ به بعد شاهد شروع کی‌پاپ در ایران هستیم.

حجت الاسلام صالحی درباره وضعیت موج کره‌ای در ایران گفت: در حال حاضر طرفداران بسیار زیادی از نسل جوان و به خصوص دختران در ایران وجود دارند که در حال پیگیری و دنبال کردن این محصولات و هنرمندان آنها هستند و ما این طرفداری را می‌توانیم در نوع پوشش و استفاده از ادبیات و کلمات کره‌ای و فروش زیور آلات کره‌ای در ایران ببینیم که همگی اینها نشان از میزان نفوذ موج کره در ایران دارد. 

وی ادامه داد: با رجوع به صحبتهای کارشناسان کره‌ای متوجه می‌شویم که در خود کره هم موافقین و مخالفین زیادی در زمینه موج کره وجود دارند که دسته اول نظرشان بر این است که اتفاقا  موج کره‌ای باعث گسترش فرهنگ کره در جهان شده است و نکته بعدی که به آن اشاره می‌کنند رشد اقتصادی کره است، از گردشگری گرفته تا صادرات محصولات و فروش آنها که در سرتاسر دنیا شاهد آن هستیم.

حجت الاسلام صالحی در ادامه بیان داشت: این گروه معتقدند که از دیگر موفقیت‌های موج کره‌ای این بوده است که هویت و اعتماد به نفس مردم کره را تقویت کرده است و به طور کلی موافقین معتقدند که  این موج کره‌ای شاید آسیب‌هایی هم داشته باشد ولی مزایای آن بیشتر از مضرات آن است.

حجت الاسلام صالحی در خصوص فرهنگ سنتی کره افزود: به خاطر جذب مخاطب خارجی بعضی از اصالت‌های سنتی کره در این محصولات زیر پا گذاشته می‌شوند یعنی تولید کننده مجبور است بر اساس مخاطب شناسی که دارد، برخی از سنت های اصیل را نادیده گیرد و به همین ترتیب کره در مسائل فرهنگی به دلیل جهانی شدن مقلد فرهنگ غرب شده است؛ بنابراین یک سری از مسائلی که در کره به عنوان ناهنجاری شناخته می‌شود توسط این محصولات به عنوان هنجار جلوه داده می‌شود.

وی در ادامه گفت: مردم کره‌ بسیار به اصالت و سنت معتقد هستند و بنابراین معتقدند جوانان کره با وجود این محصولات از اصالت خودشان فاصله گرفتند چون خوراک ذهنی و فرهنگی آنها این محصولات شده است و اثرات آنرا می‌توانیم در آمار بالای خودکشی جوانان در کره، رشد چشمگیر عملهای زیبایی مشاهده کرد.

محقق حوزه علوم رسانه‌ با نگاه به تغییر محتوای محصولات کره‌ای گفت: تغییر سلیقه مخاطبان در جهان، رقابت‌های شدید داخلی و خارجی بین شرکتهای تولیدکننده، تغییرات اجتماعی و فرهنگی در جهان، تجاری سازی و خلق پول و در آخر کم شدن سانسور های دولتی را می‌توان از عوامل تغییر محتوای محصولات فرهنگی کره دانست. 

وی با معرفی مجریان پیش برنده موج کره ای اظهار داشت: گام اول در شروع موج کره ای خود دولت کره است که با تسهیل گری های فراوان زمینه را برای رشد این محصولات فراهم کرد و مورد بعدی شرکتهای بزرگ تولید کننده و هنرمندانی که اصالت خود را از دست داده بودند پیش برنده این موضوع بودند.

حجت الاسلام صالحی با اشاره به نفوذ امریکا در کره گفت: آمریکا که در دولت کره نفوذ بسیار بالایی داشت و با فشار به دولت کره سانسورهای محصولات را کمتر کرده و با اتصال شرکتهای بزرگ آمریکایی به کمپانیهای کره توانست  تاثیر بسیاری در موج کره‌ای بگذارد.

محقق حوزه علوم رسانه‌ با اشاره به تاثیرات موج کره‌ای گفت: در بعد فردی موج کره‌ای آثار بسیار زیادی داشته است که از جمله آنها علاقه مند شدن افراد به فرهنگ و سبک زندگی کره‌ای، طرفدار شدن و به اصطلاح فن شدن برای هنرمندان کره، تغییر در مبانی اصلی سبک زندگی و در نتیجه تغییر فرهنگ جامعه، موجب کاهش اعتماد به نفس در مقابل هنرمندان بی عیب و نقص معرفی کرد. 

وی با اشاره به اثرات موج کره بر ذائقه مردم ایران گفت: این آثار نه تنها برای مخاطبین این محصولات، بلکه برای اطرافیان دنبال کننده این محصولات هم وجود دارد که در نتیجه موجب تغییر جامعه خواهد شد. 

حجت الاسلام صالحی با بیان تغییرات اجتماعی و تاثیرات محصولات بر جامعه، گفت: از آثار اجتماعی که می‌توان برای این محصولات عنوان کرد: 1. تغییر در نگرش والدین نسبت به بعضی از هنجارها مثل پوشش فرزندان، 2.تغییر ذائقه فرهنگی نسل جدید، 3. تغییر ذائقه زیباشناسی در جوانان که به طور مثال می‌توان گفت آرایش کردن پسران در حال حاضر که در گذشته این موضوع ناهنجاری محسوب می‌شد، 4. همراهی برنامه‌های فرهنگی جامعه با موج کره‌ای و برنامه ریزی متناسب با آن مثل دعوت گروه کی پاپ ایرانی در صدا و سیما.

محقق حوزه علوم رسانه‌ با بیان شیوه مدیرت صحیح گفت: راهکار مقابله با این موج کره‌ای چیست برخی می‌گویند که کار از کار گذشته است و برخی دیگر می‌گویند هنوز هم می‌توان با مدیریت درست این موج را کنترل کرد در حالیکه راهکار مقابله با تهاجم فرهنگی فقط و فقط فرهنگ است و نه چیز دیگر. 

حجت الاسلام صالحی در پایان با برشمردن راهکارهای مقابله با موج کره ای ابراز داشت: به عنوان مثال برای راهکار می‌توان به این عناوین اشاره کرد:1. تولید محتوای فاخر و ارزشمند و سازگار با ارزش‌های فرهنگ ایرانی و مطابق با نظام مسائل و نیازهای نسل جدید جوان، 2. حمایت دولتی و مردمی از تولیدات فاخر در این عرصه، 3. تقویت و ارائه محتواهای فاخر فرهنگ هزاران ساله ایران، 4. آموزش والدین در موضوع موج کره‌ای و دیگر موارد رسانه‌ای، 5. تقویت و آموزش کادر مربیان معلمان و فعالان فرهنگی به عنوان کسانی که داعیه‌دار تربیت و فرهنگ جامعه هستند، 6. تقویت روحیه هویت ملی و غرور ملی در نسل جدید، 7. ارائه نمونه درست برای الگوگیری افراد، 8. آموزش سواد رسانه به نسل جدید.