تأثیر ۲درصدی طرح کالابرگ الکترونیک در کنترل تورم

طرح کالابرگ الکترونیک نخستین‌بار در سال 1401 به‌طور جدی مطرح شد و پس از آزمون و خطاهای مکرر، نهایتاً در دولت سیزدهم اجرا شد. در این طرح، به دهک‌های یک تا سه درآمدی ماهانه 500 هزار تومان و به دهک‌های چهار تا هفت، 350 هزار تومان اعتبار برای خرید 11 قلم کالای اساسی تخصیص می‌یابد. این اعتبار تنها در فروشگاه‌های طرف قرارداد و برای کالاهایی خاص قابل‌استفاده است.

با آغاز مرحله دوم طرح کالابرگ الکترونیک، واریز اعتبار برای دهک‌های درآمدی چهار تا هفت از روز سه‌شنبه 27 فروردین‌ماه آغاز شده است.

روش استفاده از کالابرگ به این صورت است که متقاضی کارت بانکی را که به اسم سرپرست خانوار است و در آن یارانه نقدی واریز می‌شود، برمی‌دارد و به یکی از فروشگاه‌های مجری طرح مراجعه می‌کند و در آن فروشگاه از بین کالاهای مشمول طرح انتخاب می‌کند که هنگام پرداخت به صندوق‌دار گفته می‌شود که می‌خواهد از اعتبار کالابرگ استفاده کند، صندوق‌دار بارکد را اسکن می‌کند و از متقاضی می‌خواهد که کارت بکشد و بخشی از هزینه را با منابع نقدی خودش پرداخت کند و مابقی از اعتبار یارانه ماه بعد کسر شود. در رسیدی که فروشگاه ارائه می‌کند سهم هر کدام مشخص شده است.

اما با اجرای مرحله دوم طرح کالابرگ الکترونیک شرایط کمی متفاوت است؛ یکی از تفاوت‌ها این است که در مرحله دوم نیازی به پرداخت بخشی از پول از جیب فرد نیست.

احد رستمی، مدیرکل دفتر اطلاعات رفاه ایرانیان وزارت تعاون و کار دراین‌باره با اشاره به اینکه کل اعتبار خانوارها به حساب سرپرست خانوار شارژ می‌شود, نیازی به پرداخت از جیب خانوار نیست گفت: به‌ازای هر فرد در دهک‌های اول تا سوم 500 هزار تومان و دهک‌های چهارم تا هفتم 350 هزار تومان در اعتبار سرپرست خانوار شارژ شده است که می‌توانند با مراجعه به فروشگاه اقدام به خرید کنند و نیازی به پرداخت از جیب آنها نیست، یعنی بحث تشویق به خرید انجام نشده است.

وی در پاسخ به اینکه؛ "فضای دسترسی برای همه مردم وجود دارد یا خیر؟" پاسخ داد: حدود 12 هزار فروشگاه زنجیره‌ای و 230 هزار فروشگاه خرد در کل استان‌های کشور و در سطح روستاها در این طرح وارد شده‌اند و خانوارها می‌توانند با مراجعه به فروشگاه‌ها کالای خود را خریداری کنند. 11 قلم کالای اساسی شامل برنج، گوشت سفید و قرمز و 3 قلم گروه لبنیات شامل شیر, پنیر و ماست و تخم‌مرغ و 5 قلم شامل روغن مایع، ماکارونی، برنج و قند و شکر است.

رستمی درباره اینکه "طرح کالابرگ با هدف کنترل تورم و امنیت غذایی مردم انجام شد، چقدر نزدیک به این دو هدف مهم می‌دانید؟" ابراز کرد: ارزیابی برای سال جدید باید صورت گیرد، اما سال گذشته که طرح اجرا شد, مرکز پژوهش‌های مجلس که گزارشی را ارائه کردند, طبق داده‌هایی که از روی بودجه خانوار مرکز آمار محاسبه کرده بودند, تخمین زده بودند که حدود 8درصد باعث بهبود تغذیه مردم شده است. طرحی که از سال جاری یعنی حدوداً‌ از 12 اسفند ماه شروع شد, از شهریور ماه امکان دسترسی به داده‌ها وجود دارد که ببینیم تا چند درصد روی تغذیه مردم تأثیر داشته است.

مدیرکل دفتر اطلاعات رفاه ایرانیان وزارت تعاون و کار گفت: مطابق آماری که وزیر جهاد و کشاورزی اعلام کرده بودند, اجرای این طرح در اسفند حدود 2درصد در کنترل تورم اثر داشته است، میانگین تورم ماهانه تورم حدود 3درصد است, اگر حوزه اقلام غذایی بتواند تا حدود 2درصد تورم را کنترل کند, نتیجه قابل‌توجهی است و این تجربه را می‌توانیم روی سایر کالاها استفاده کنیم.

وی درباره اینکه «بحثی بین طرح کالابرگ و یارانه نقدی وجود دارد که مردم تفاوت‌هایی قائل هستند و می‌گویند؛ "اگر بریم به‌سمت یارانه نقدی به‌صرفه‌تر است یا به‌سمت کالابرگ برویم.", اصلاً چنین چیزی وجود دارد که اگر کسی به‌سمت کالابرگ برود یارانه نقدی‌اش حذف شود؟ یا اگر یارانه نقدی را دریافت کند نتواند به‌سمت کالابرگ برود؟» گفت: در سال 1401 این موضوع مطرح شد که خانوارهایی که یارانه نقدی را تبدیل به یارانه اعتباری کنند, یارانه تشویقی تعلق می‌گیرند، این نگرانی که مردم در زمان حاضر دارند از آن بابت است، اما واقعیت این است که یارانه نقدی به‌موازات یارانه کالابرگ همزمان اجرا می‌شود، هرچند پیش‌بینی‌هایی شده است که مردم در سال جاری بتوانند بین یارانه‌هایشان انتخاب کنند که آیا یارانه نقدی باشد یا کالابرگ، فعلاً‌ اجرایی نشده است.

رستمی توضیح داد: اگر سازمان برنامه و بودجه بتواند منابع را به‌صورت پایدار تأمین کند, این طرح به‌صورت متوالی انجام می‌شود. در زمان حاضر مردم هم یارانه نقدی دریافت می‌کنند و هم کالابرگ، اما احتمالاً‌ به‌سمتی می‌رویم که مردم خودشان انتخاب کنند که کدام را می‌خواهند، مثلاً‌ اگر مردم انتخاب کنند فقط کالابرگ دریافت کنند آیا مبلغ یارانه افزایش می‌یابد، طرح کالابرگ برای معیشت خانوار و متمرکز روی بسته معیشتی خانوارها است. امکان استعلام مانده اعتبار یا مشمولیت از طریق کد دستوری #1463*500* فراهم شده است و مرکز تماس 6369 ـ 021 آماده پاسخگویی به سؤالات و درخواست‌های مشمولان طرح است.