فلسفه؛ علم بررسی بنیانها/نقش کلیدی فلسفه در تمدن اسلامی

به گزارش سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، مجید حمیدزاده، استاد سطوح عالی حوزه و دانشگاه، در ادامه سلسله نشستهای تخصصی «مدرسه حکمت رضوی»، به ارائه سخنرانی با موضوع «نقش فلسفه در تمدنسازی» پرداخت.
وی در ابتدای سخنان خود با تسلیت ایام سوگواری رحلت پیامبر اکرم(ص) و شهادت امام حسن مجتبی(ع) و امام رضا(ع)، به تبیین مفاهیم پایهای «تمدن» و «فلسفه» پرداخت و تمدن را در نقطه مقابل «بداوت»(بیاباننشینی) دانست و آن را متضمن «اسکان، نظم و ساختار» خواند.
این استاد فلسفه، با اشاره به نظریهپردازانی مانند «ویل دورانت»، عوامل اصلی شکلگیری تمدن را شامل «قدرت اقتصادی»، «قدرت سیاسی»، «سنن اخلاقی»، «فعالیتهای علمی»، «قدرت نظامی-امنیتی» و «باورها و افکار کلیدی» برشمرد و تأکید کرد: هیچ تمدنی بدون قدرت اقتصادی و علم و فناوری امکان تحقق ندارد. نمونه اهرام مصر یا تخت جمشید، بدون دستیابی به مرتبهای از علم مهندسی محال بود.
حمیدزاده در تعریف فلسفه، آن را به معنای «الهیات به معنای اعم» یا «امور عامه» دانست که به بررسی احوال موجود بما هو موجود میپردازد. وی با اشاره به تقسیمبندی ارسطو و سنت اسلامی، فلسفه را «علم علل» و بنیانگذار تمام علوم دیگر خواند و افزود: «رابطه فلسفه با سایر علوم، رابطهای طولی است، نه عرضی. فلسفه بنیان همه علوم است، خواه فیزیک و شیمی، خواه اقتصاد و جامعهشناسی.»
این استاد فلسفه با تشبیه فلسفه به «فونداسیون و زیربنای یک ساختمان عظیم» تصریح کرد: فلسفه همان حکمت است که از استحکام میآید. اگر این شالوده سست باشد، هیچ بنای باشکوهی بر آن استوار نمیماند. هر علمی، خواه ناخواه، بر مبانی فلسفی خاصی استوار است، چه آگاه باشد و چه ناآگاه.
وی در بخش پایانی، به نقش فلسفه اسلامی در تمدنسازی نوین اسلامی پرداخت و گفت: فلسفه اسلامی با ارائه یک نظام منسجم فکری، جهانبینی و مبانی معرفتشناختی واحد، هویتبخش تمامی شئون تمدن اسلامی خواهد بود. اقتصاد، سیاست، فرهنگ و علم در تمدن نوین اسلامی، زمانی میتوانند اصیل و یکپارچه باشند که از یک مبنا و روح فلسفی واحد نشأت گرفته باشند.