نشست آسیب شناسی نظریات ماهیت پول در اقتصاد اسلامی واقتصاد غرب برگزار شد
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از واحد خبر روابط عمومی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، در این نشست محمد اسماعیل توسلی دانشجوی دکتری اقتصاد اسلامی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه به ارائه طرح پژوهشی خود در این زمینه پرداخت و نخست در تعریف پول گفت: غرض مردم از اطلاق لفظ پول بر چیزی، فایده پولی‌ای است که از آن می‌برند و اقتصاددان‌ها هم در این جهت یعنی بیان مفهوم پول اختلافی با عرف مردم ندارند و پول را مانند آنان تعریف می‌کنند.
وی با بیان ضرورت نظریه‌پردازی پیرامون ماهیت پول، افزود: هنگامی که از چیستی پول سؤال می‌کنیم مقصود ما چیستی و ماهیت چیزی است که الان دارد وظایف پول را انجام می‌دهد و ازآنجا که تصوّر کامل و جامعی از حقیقت این وجود خارجی که هم‌اکنون پول است نداریم، لزوم نظریه پردازی در باره ماهیت آن آشکار می شود.
توسلی پرسش درباره ماهیت پول را نه تنها برای اقتصاد اسلامی مهم و حیاتی دانست بلکه آن را برای اقتصاد غرب نیز مهم و اساسی توصیف کرد.
وی در ادامه با تبیین دو نظریه اصلی درباره ماهیت پول در بین اندیشه‌وران اقتصادی غرب، از نظریه متالیزم و نظریه چارتالیزم نام برد و هدف این دو مکتب را توضیح ریشه‌ها، ماهیت و ارزش پول در چهارچوب منطقی و تاریخی عنوان کرد.
دانشجوی دکتری اقتصاد پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، در تشریح چگونگی شکل‌گیری نظریه چارتالیست گفت: روبرو شدن مکتب متالیزم با چالش‌های اساسی و عدم پاسخگویی نئوکلاسیک‌ها به آنها باعث شده تا دیدگاه چارتالیست‌ها درباره ماهیت پول رونق بگیرد زیرا این دیدگاه می‌گوید ماهیت و ذات پولی پول رایج تحت قدرت منتشر کننده باقی می‌ماند نه تحت ارزش ذاتی مادّه‌ای که از آن ساخته می‌شود.
وی اساسی‌ترین مشکل دیدگاه چارتالیست را در آن دانست که جواب اثباتی و حلّی به سوال درباره این که پول چیست نداده است.
این پژوهشگر اقتصاد اسلامی سپس به اهمیت پول در اقتصاد اسلامی اشاره داشت و افزود: پول موضوع بسیاری از احکام فقهی و حقوقی است و در این راستا نظریات متعددی طرح گردیده، که مورد بررسی و نقد نیز واقع شده است.
وی به 3 نظریه به عنوان مهم‌ترین نظریات موجود در زمینه ماهیت پول در اقتصاد اسلامی پرداخت و گفت: مهم‌ترین نظریات اقتصاد اسلامی در این‌باره عبارتند از، نظریه قدرت خرید که می‌گوید ارزش و قدرت خرید با جعل قانون همه هستی و اساس پول است، ارزش اسمی که مثلیت پول را در ارزش اسمی و ارقام مکتوب روی اسکناس می‌بیند و «نظریه مالیّت اعتباری» که با تفکیک بین اسکناس و پول تحریری به این نتیجه رسیده که اسکناس پول فیزیکی دارای ارزش مبادله‌ای عام است و پول تحریری شیئی غیر فیزیکی است که خود فی‌نفسه ارزش مبادله‌ای عام است.
توسلی در ادامه با اشاره به جایگاه این نظریات در مذاهب چهارگانه اهل سنت، تاکید کرد: پژوهش حاضر براساس معیارهای عمومی نظریه‌پردازی و برخی پذیره‌های مسلّم فقهی و عرفی، با طرح اشکالات مبنایی و بنایی‌این نظریات، نشان داده است اوّلاً، مفروضات اساسی‌این نظریات قابل جرح و تعدیل است و ثانیاً، این نظریات نه تنها پذیره‌های مسلّم فقه جواهری را تقویت نکردند بلکه می‌توانند ناقص تعدادی از‌این پذیره‌ها باشند.
در دامه این نشست حجت الاسلام سیدهادی عربی عضو هیات علمی گروه اقتصاد پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و دکتر احمدعلی یوسفی عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه به عنوان ناقدان نشست به نقد و ارزیابی طرح حاضر پرداخته و سوالاتی را مطرح نمودند که توسلی با تشریح بیشتر فرضیات و نتایج این طرح پژوهشی بدان پاسخ گفت./916/د102/ع