بحارالانوار علامه مجلسی یکی از مهمترین دائرةالمعارف‌های شیعی است
حجت‌الاسلام رضا برنجکار، مسؤول گروه کلام و فلسفه دانشکده علوم حدیث قم، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا با اشاره به ویژگی‌های علامه مجلسی بیان داشت: علامه مجلسی از جهات مختلف قابل بررسی و توجه است، یکی از شخصیت‌هایی که در طول تاریخ، اسلام و شیعه امامیه را به معنای واقعی کلمه احیا کرد علامه مجلسی است.
وی افزود: این احیا بر خلاف تصور رایج فقط در زمینه احادیث نیست بلکه او یکی از شخصیت‌هایی است که رییس علمای جهان خودش بوده و افراد زیادی را برای جمع آوری روایات، تبلیغ و گسترش اسلام تربیت کرده است.
وی خاطر نشان کرد: علامه مجلسی از جمله افرادی است که در رسمیت پیدا کردن تشیع در ایران به عنوان دین رسمی نقش موثری داشته و بحارالانوار، یکی از مهمترین دائرةالمعارف شیعه را با کمک شاگردانش تدوین کرده است.
عضو هیأت مدیره انجمن کلام حوزه ادامه داد: بحارالانوار تنها یک دائرةالمعارف حدیثی نیست بلکه در آن اسلام را معرفی کرده، یعنی تمام آیات و روایات جمع آوری و دسته بندی شده در آن، تا زمان ایشان بی‌نظیر است.
وی ابراز داشت: علامه مجلسی در بحارالانوار باب‌هایی را مشخص کرده و در هر باب ابتدا آیات قرآن بعد احادیث و سپس بیان‌ها و توضیحات آن را آورده است، از این جهت می‌توان بحارالانوار را یک دوره تفسیر بی‌نظیر موضوعی قرآن و روایات دانست و یکی از منابع گسترده و مفصل روایی شیعه در تاریخ اسلام است.
حجت‌الاسلام برنجکار افزود: بعد از علامه مجلسی بحارالانوار مبنایی شد برای همه اسلام شناسان که براساس این کتاب اسلام را بشناسند و به آن عمل و تبلیغ کنند و در حال حاظر کمتر خانه‌ای از علما، محققان، مفسران اسلامی و شیعی می‌تواند یافت که بحارالانوار در آن نباشد و با وجود آن انسان بی‌نیاز از همه کتابهای دیگر می‌شود.
وی اظهار داشت: علامه مجلسی غیر از روایت‌های کتب اربعه که خواسته است اصالت آنها حفظ و به آنها مراجعه شود، سعی کرده اکثر قریب به اتفاق روایات و آیات قرآن که در یک موضوع هستند در بحار بیاورد و تفسیر کند که این کار کم نظیری است.
مسؤول گروه کلام و فلسفه دانشکده علوم حدیث بیان کرد: کتابهای علامه مجلسی فقط در بحار الانوار خلاصه نمی‌شود، بلکه ایشان کتابهای زیادی مانند حق‌الیقین، عین‌الیقین و غیره برای مردم تدوین کرده و خدمات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی علامه در جای خودش مثال زدنی است.
وی تصریح کرد: علامه مجلسی متکلم، مفسر و فقیه بوده و در همه ابعاد اسلامی تخصص داشته است و در تبلیغ اسلام و نهادینه کردن اسلام و تشیع در جهان به ویژه ایران آن زمان خیلی موثر بوده و این تأثیر تا امروز ادامه دارد.
وی خاطر نشان کرد: بر خلاف آنچه تصور می‌شود علامه مجلسی صرفا فقط محدث نبوده بلکه با فلسفه، کلام، عرفان و فقه هم آشنایی داشته و خود ایشان در مقدمه بحارالانوار و کتابهای دیگرش به این مطلب تصریح کرده است.
حجت‌الاسلام برنجکار در ادامه افزود: به علامه مجلسی نسبت اخباری می‌دهند که این نسبت یا ناشی از بی‌اطلاعی است یا ناشی از جهت‌گیرهایی است که افراد دارند و بی‌انصافی می‌کنند.
وی ابراز داشت: علامه مجلسی کاملا مسلط به علوم زمان خودش از جمله فلسفه و کلام بوده و زمانی که وارد یک موضوع علمی می‌شده تمام اقوال و ادله آن را ذکر و مورد نقد قرار می‌داده که این دلیل بر تسلط ایشان بر این مباحث بوده است.
عضو هیأت مدیره انجمن کلام حوزه گفت: اگر کسی نظریه یا دیدگاه فلسفی را رد کرد این به آن معنا نیست که فلسفه بلد نیست بلکه کسی که دیدگاه‌ها را نقل و آنها را نقد می‌کند دلیل آن است که به آن موضوع احاطه دارد و مسلط است.
وی اضافه کرد: ایشان یک اصولی معتدل است و تمام ملاک‌هایی که برای اصولی بودن نیاز است، را دارا است و هیچ کدام از مبانی اخباری‌ها مثل عدم حجیت ظواهر قرآن و عدم جواز اجتهاد را قبول ندارد بلکه اصل علم اصول را قبول دارد و اصل اجتهاد و ظواهر قرآن را حجت می‌داند.
حجت‌الاسلام برنجکار خاطر نشان کرد: یکی از اتهام‌هایی که به علامه مجلسی می‌زنند این است که می‌گویند ایشان عقل را قبول ندارد در حالی که در موارد متعدد این مسأله رد شده مانند کتاب حق الیقین که استدلال عقلی بر اثبات وجود خدا و نبوت است، بنابراین ایشان عقل را کاملا قبول و به آن استدلال می‌کند.
وی بیان داشت: علامه مجلسی همت اصلی خود را به احیاء احادیث و جمع‌آوری اصل آنها از سراسر عالم با امکاناتی که در اختیار داشته گذاشته و سعی کرده آنها را منطبق با اسلام، قرآن و روایات تفسیر و قرائت کند، البته ایشان معصوم نبوده و مثل هر متفکر دیگری ممکن است در آراء و نظرات او اشتباه وجود داشته باشد و اگر کسی مخالفتی دارد باید نقد علمی کند.
وی اظهار داشت: علامه مجلسی تخصص کافی در همه رشته‌های علوم اسلامی داشته و معتقد بوده که ما هدایت را باید از دین بگیریم و در غیر از مباحثی مانند اثبات وجود خدا و نبوت که انسان نیاز به عقل دارد در مابقی موارد باید سعی کنیم به آیات، روایات و دین مراجعه و با عقل مطالب آنها را تفسیر و بیان کنیم.
وی تصریح کرد: علامه مجلسی معتقد است که عقل باید در ذیل وحی حرکت کند و غیر از مباحث اولیه که عقل مستقل عمل می‌کند در مابقی موارد عقل باید در کنار وحی و در ذیل نور وحی حرکت کرده و به فهم و تبین آن بپردازد.
مسؤول گروه کلام و فلسفه دانشکده علوم حدیث تأکید کرد: لازم است مسؤولان بیشتر از گذشته به این بزرگوار توجه و برای شناخت و آشنایی بیشتر مردم با آثار و خدمات علامه مجلسی کنگره و گرامی‌داشت برگزار کنند.
وی در پایان گفت: اگر بین قدما چند نفر را بخواهیم به عنوان نجات دهنده و احیا کننده اسلام و تشیع نام ببریم یکی از آنها علامه مجلسی در کنار شیخ طوسی و شیخ مفید است./992/ت301/ن