تحول و نوگرایی؛ زمینه ساز بالندگی حوزه
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در تبریز، بی‌شک حوزه‌های علمیه از آغاز تاکنون، خدمات بسیاری را به جهان اسلام و تمدن بشری ارائه کرده‌اند که از جمله می‌توان به مهم‌ترین و اصیل‌ترین آنها یعنی تاسیس و ترویج علوم دینی، هدایت و اصلاح رفتار امت در حوزه اعتقادات، اخلاق و احکام الهی اشاره کرد.
بر همین اساس پر واضح است که حوزه‌های علمیه از حیث فلسفه وجودی و کارکرد در جامعه دینی ما جایگاهی والا و مهم دارند و هم‌واره نقش حوزه‌ها و عالمان دینی در حرکت امت اسلامی بسیار حساس و سرنوشت‌ساز بوده است.
در این میان و به رغم این‌که حوزه‌های علمیه با هدایت علمای بزرگ در مقاطع زمانی مختلف، راه بالندگی، شکوفایی و ثمردهی را پیموده‌اند. اما تأکیدات اخیر مقام معظم رهبری مبنی بر تحول حوزه و ضرورت پاره‌ای اصلاحات در این نهاد نشان می دهد که این مطالبه ولی امر مسلمین، باید بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد.
ضرورت تحول در حوزه های علمیه
امام جمعه مرند در این زمینه گفت: امروزه حوزه علمیه به عنوان مرکز مدیریت جهان با دین، تنها مجموعه‌ای است که می‌تواند بشر خسته از مکاتب مختلف و به بن‌بست رسیده را نجات دهد. کما این‌که گسترش روزافزون بیداری اسلامی نیز، مؤید این موضوع است.
حجت الاسلام علی نعمت زاده افزود: اسلام ناب محمدی(ص) و به ویژه مکتب تشیع امروزه بیش از هر زمان دیگری مورد توجه آزادی‌خواهان دنیا قرار گرفته است و از همین رو فراهم کردن بستر بالندگی و توسعه بیش از گذشته حوزه علمیه، به عنوان مرکز عرضه اصیل این مکتب رهایی بخش، ضرورت دارد.
وی با اشاره به مدیریت معصومانه فرهنگ دینی در حدود سه و نیم قرن گذشته، مکتب تشیع را یک ابرقدرت فرهنگی در جهان کنونی دانست و افزود: تحول در مهم‌ترین مرکز نشر علوم اسلامی و شیعی، یعنی حوزه علمیه که مورد تأکید مقام معظم رهبری به عنوان دیده بان جامعه نیز قرار گرفته است، باید مورد توجه جدی قرار گیرد.
امام جمعه مرند گفت: تحول در حوزه یک مطالبه منطقی، فطری و انسانی است که ولی امر مسلمین به نمایندگی از جامعه طرح نموده و بر تحقق آن تأکید می‌کنند.
تولیت حوزه‌های علمیه مرند در عین حال افزود: تحولات عمیقی در حوزه طی سالیان مختلف ایجاد شده به طوری‌که حوزه امروز با حوزه سه دهه قبل قابل مقایسه نیست. ولی تأکید رهبری در ضرورت پاره‌ای اصلاحات در این نهاد نشان می‌دهد که حوزه علمیه به تحول مورد انتظار نرسیده است.
حجت الاسلام نعمت زاده با اشاره به اقبال جهانی نسبت به اسلام ناب محمدی(ص) و مکتب تشیع، وقت برای تحول در حوزه را «تنگ» توصیف کرد و افزود: البته مسایل حوزه به قدری عمیق و پیچیده است که در این زمینه نباید احساسی و عجولانه گام برداشت.
وی با تأکید بر این‌که افراط وتفریط، آفت تحول در حوزه است، بهره‌گیری از نظریه کارشناسان این نهاد در فرآیند تحول را مورد تأکید قرار داد و افزود: آن‌چه در تحول حوزه اهمیت دارد این است که تحول مزبور باید بنیادین، فراگیر و متناسب با زمان باشد و ارتباط بی‌غل و غش حوزویان با مردم را که عامل ماندگاری حوزه است، تقویت کند.
تحول در امر آموزش
امام جمعه اهر نیز با بیان این‌که مقصود از تحول، دگرگونی در هدف‌گذاری حوزه علمیه نیست، بلکه تحول برای ایجاد راه‌کارهایی تازه جهت بهره برداری بیشتر و رسیدن آسان‌تر به هدف و کارآیی بیشتر در مراحل مختلف است، افزود: سبک قدیمی حوزه‌ها باید حفظ شود ولی محتوای نظام آموزشی تغییر پیدا کند.
حجت الاسلام جواد حاجی زاده افزود: منظور از تغییر نظام آموزشی نیز این نیست که حوزه‌ها را به سمت مدرک گرایی سوق داده و کلاسیک کنیم بلکه باید در حوزه‌ها به دنبال علم گرایی باشیم. طلبه‌ها باید عمیق شوند و لذا آن چیزهایی که دیروز نبود و امروز لازم است؛ مثل مسایل حکومتی باید مورد توجه قرار گیرد.
عضو شورای استانی حوزه علمیه آذربایجان شرقی افزود: به عنوان مثال در نظام آموزشی متحول شده، حوزه‌های علمیه باید به پدیده‌های نوظهوری مانند بیداری اسلامی، جنگ نرم و بروز نهله‌های کاذب توجه و به شبهاتی که به طور مرتب از سوی دشمنان مطرح می گردد، پاسخ مناسب دهند. ضمن این‌که تحقق کرسی‌های آزاداندیشی در حوزه‌ها در همین راستا قابل طرح است.
امام جمعه اهر افزود: از سوی دیگر در برهه کنونی برخی به دنبال منزوی کردن حوزه‌ها و طلبه‌ها هستند، پس باید حوزه‌های علمیه روی این موضوع که «سیاست ما عین دیانت ماست» بیش از گذشته کار کنند. متأسفانه در گذشته سیاست گریزی، دیانت تلقی می‌شد ولی باید بدانیم که اسلام، یک دین جامع است.
حجت الاسلام حاجی زاده در تبیین زمینه‌هایی از حوزه که حفظ وضع موجود ضرورت دارد، گفت: در این تحول حفظ پایه‌های اصلی حوزه که همان اجتهاد و روش فقه جواهری و تحصیل بر مبنای علم آموزی نه مدرک گرایی است، باید به تمام معنا محافظت گردد و دست‌خوش تغییرات بنیان برانداز نشود.
امام جمعه اهر، با اشاره به سابقه طولانی حرکات اصلاحی در حوزه، تحول در حوزه را مطالبه بنیان‌گذار کبیر انقلاب(ره) و مقام معظم رهبری بیان کرد و گفت: نباید در تحقق این فرمان رهبری سستی شود البته فوریت تحول هم مراحل خاص خود را دارد.
وی هم‌چنین در پاسخ به این سؤال که با توجه به پیشینه طولانی تحول در حوزه، چرا دستاورد مورد انتظاری حاصل نشده است، گفت: این‌که بگوییم تحولی اتفاق نیفتاده و یا نسبت به تحول، در گذشته بی‌تفاوتی صورت گرفته، حرف قابل قبولی نیست؛ ولی باید اذعان کرد که علی‌رغم برداشته شدن گام های مثبت، این تحول رضایت‌بخش نبوده است.
وی ورود سطوح پائین حوزه به موضوع تحول را زمینه ساز بروز افراط و تفریط ارزیابی کرد و گفت: باید نمایندگانی از طرف مقام معظم رهبری و مراجع تقلید، تعیین و چارچوب تحول مشخص شود تا اهداف مورد انتظار مقام معظم رهبری تحقق یابد.
تحول در امر تبلیغ
امام جمعه مراغه هم با تبیین اهمیت تحول در حوزه، گفت: یکی از بخش‌هایی که ضرورت تحول در آن احساس می‌شود بخش تبیلغ است چرا که تبلیغ، رسالت عمده طلاب و دانش آموخته‌های حوزه‌های علمیه به شمار می‌آید. در صورتی‌که از این امر خطیر غفلت صورت گیرد، یکی از رسالت‌های مهم حوزه بر زمین خواهد ماند.
حجت الاسلام محمدتقی پورمحمدی با اشاره به ضرورت پرورش مبلغان وارسته برای معرفی شایسته اسلام ناب محمدی(ص) در اقصی نقاط جهان و پاسخ‌گویی به شبهات روزافزون دینی، وضع موجود تربیت و اعزام مبلغان در سطح کشور و جهان اسلام را نابسامان توصیف و تصریح کرد: در تحول حوزه که مورد تأکید رهبری معظم انقلاب نیز بوده است، باید به این امر بیش از گذشته اهتمام شود.
تولیت حوزه‌های علمیه مراغه افزود: حوزه علمیه که منبع اصلی تولید و تربیت مبلغ است طی سال‌های گذشته مخصوصاً بعد از پیروزی انقلاب در زمینه‌های مختلف رشد چشم‌گیری داشته و وضع فعلی، قابل مقایسه با سال‌های قبل از آن نیست؛ ولی این تحول به ویژه در امر تبلیغ ناکافی است.
وی، رشد بخش پژوهش طی سال‌های گذشته را ملموس‌ترین عرصه فعالیتی حوزه علمیه دانست و گفت: هم اکنون پژوهش‌گران جوان فراوانی پرورش و به امر تحقیق مشغول‌اند ولی حوزه، در ابعاد دیگر به این خوبی رشد نداشته است.
نماینده استان در مجلس خبرگان با تأکید بر این‌که به طور کلی تحول سال‌های گذشته در حوزه‌ها موجب بالندگی این نهاد شده است، افزود: اما این تحول قانع کننده نبوده که مقام معظم رهبری موضوع تحول را مطرح کرده اند./935/ر