یاری کردن نظام جهاد فی سبیل الله است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حضرت آیت الله عبدالله جوادی آملی روز سه شنبه در جمع علما و روحانیان حوزه علمیه در مسجد اعظم قم به ادامه تفسیر سوره مبارکه عنکبوت پرداخت.

این استاد تفسیر حوزه علمیه با اشاره به آیه شریفه «وَوَصَّیْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَیْهِ حُسْنًا وَإِن جَاهَدَاکَ لِتُشْرِکَ بِی مَا لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا إِلَیَّ مَرْجِعُکُمْ فَأُنَبِّئُکُم بِمَا کُنتُمْ تَعْمَلُونَ» گفت: در جریان احترام به پدر و مادر کلمه جهاد مطرح شده است، یعنی پدر و مادر هرچه تلاش و کوشش کنند که از عقیده منصرفتان کنند تبعیت نکنید و اگر جهاد و تمام سعی و کوشش آنها را در این راه باید رها کرد معلوم می شود در صورتی که کمتر از آن بود انسان یقینا باید دین خود را حفظ کند.

مفسر برجسته قرآن کریم با اشاره به آیه شریفه «وَالَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَنُدْخِلَنَّهُمْ فِی الصَّالِحِینَ» ابراز داشت: مراد از «الصالحین» جامعه و امت صالح نیست بلکه مراد این است که با ایمان و عمل صالح، در قیامت در زمره صالحین محشور می شوند.

این استاد عالی حوزه علمیه قم با اشاره به آیه شریفه «وَمِنَ النَّاسِ مَن یَقُولُ آمَنَّا بِاللَّـهِ فَإِذَا أُوذِیَ فِی اللَّـهِ جَعَلَ فِتْنَةَ النَّاسِ کَعَذَابِ اللَّـهِ وَلَئِن جَاءَ نَصْرٌ مِّن رَّبِّکَ لَیَقُولُنَّ إِنَّا کُنَّا مَعَکُمْ أَوَلَیْسَ اللَّـهُ بِأَعْلَمَ بِمَا فِی صُدُورِ الْعَالَمِینَ» گفت: اینکه خدای متعال فرمود ‌«بعضی از مردم هستند که می گویند ما مسلمانیم» یعنی لفظا مسلمان اما کافرند و نشانه اش این است که کمترین آسیب دنیوی را مثل عذاب آخرت می دانند، یعنی همان طور که عذاب الهی انذار کننده و مانع کفر است اینها آسیب دنیوی را مانع ایمان می بینند و چون واقعا مؤمن نیستند فرمود «وَمِنَ النَّاسِ مَن یَقُولُ آمَنَّا» و نفرمود «و من المؤمنین».

وی افزود: این بخش شبیه آیه 18 سوره حج است که فرمود «وَمِنَ النَّاسِ مَن یَعْبُدُ اللَّـهَ عَلَى حَرْفٍ»، حرف یعنی طَرَف، ‌یعنی در شانه خاکی جاده حرکت می کند که با کمترین آسیبی بیرون می افتد و در احساس خطر از جاده بیرون می رود و در متن و در صراط مستقیم نیست.

استاد حوزه اضافه کرد: برخی خواسته اند با این آیه بگویند سوره عنکبوت مدنی است یا این چند آیه در مدینه نازل شده چون در مکه سخن از نفاق مطرح نبود و اسلام شوکتی نداشت که آنها به خاطر شوکت و احتشام اسلام مسلمان بشوند، درآمدی هم نداشته تا برای سود ایمان بیاورند، پس نفاق معنی ندارد، در پاسخ باید گفت درست است که نفاق در مدینه فراوان بود اما به این معنی نیست که در مکه نفاقی نبود، بلکه شواهدی هم هست که در مکه سخن از نفاق هم بوده است، درآمد تنها غنیمت و امثال آن نیست، رنج تنها جنگ نیست، جهاد تنها مبارزه مسلحانه نیست، گرچه اینها در مدینه بود ولی بالاخره وجود مبارک پیامبر صلی الله علیه و آله یک محبوبیتی در مکه داشت و اینها هم لفظا ایمان آوردند که اگر سودی بود در سود سهیم باشند و اگر ضرری بود فورا برگردند و به کفار بگویند ما با شماییم «إنا معکم».

تفاوت «جهاد فی الله» و «جهاد فی سبیل الله»

حضرت آیت الله جوادی آملی با اشاره به عبارت «أُوذِیَ فِی اللَّـهِ» در این آیه خاطرنشان کرد: «أُوذِیَ فِی اللَّـهِ» غیر از «فِی سَبیل اللَّـهِ» است، شرکت در جهاد ایذاء فی سبیل است ولی اگر بخاطر اصل ایمان اذیت شد «فی الله» است، در پایان این سوره هم می فرماید «وَالَّذِینَ جَاهَدُوا فِینَا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنَا»، چون جهاد فی الله و فی سبیل الله در این آیه با هم ذکر شده، معلوم است که دو چیز مراد است والا تکرار بود، اگر جهاد در اصل ایمان بود مثل جهاد اوسط و جهاد اکبر، کسی که مجاهدت می کند بر اساس من عرف نفسه فقد عرف ربه، یا می خواهد از جهاد اوسط به جهاد اکبر منتقل بشود جهاد فی الله دارد اما کسی که نظام را یاری می کند، دفاع می کند و با دشمن می جنگد جهاد فی سبیل الله است، خداوند می فرماید کسی که ما را می خواهد ما راه هایش را فراهم می کنیم «لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنَا» اما اگر کسی فی سبیل الله جهاد کند او را یاری می کنیم «إِن تَنصُرُوا اللَّـهَ یَنصُرْکُمْ»، پیامد جهاد فی الله هدایت سبیل خدا است، فرمود اگر کسی بخواهد به حضور ما بیاید راه ها را نشانش می دهیم، این خیلی فرق می کند با کسی که بخواهد در راه خدا جهاد کند که خدای سبحان او را یاری می کند.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به عبارت «أَوَلَیْسَ اللَّـهُ بِأَعْلَمَ بِمَا فِی صُدُورِ الْعَالَمِینَ» در این آیه شریفه بیان داشت: خدای متعال اسرار و مافوق اسرار که علت حب و بغض انسان ها است را می داند در حالی که خود انسان ممکن است آن را نداند لذا خدای متعال از خود انسان ها هم بیشتر به درون آنها آگاه است.

چرا برخی نمی توانند در سحر برخیزند

حضرت آیت الله جوادی آملی با اشاره به آیه شریفه «وَقَالَ الَّذِینَ کَفَرُوا لِلَّذِینَ آمَنُوا اتَّبِعُوا سَبِیلَنَا وَلْنَحْمِلْ خَطَایَاکُمْ وَمَا هُم بِحَامِلِینَ مِنْ خَطَایَاهُم مِّن شَیْءٍ إِنَّهُمْ لَکَاذِبُونَ» گفت: این حرف در عوام هم هست که می گویند این کار را بکن اگر گناهی بود پای من! مشرکین می گفتند راه ما را بروید و ما هم گناه شما را به عهده می گیریم که این ممکن است برای عوام خطرناک باشد، خداوند می فرماید هرگز خطای کسی را به عهده دیگری نمی نویسند، هیچ کس نمی تواند اشتباهات علمی و خطیئه های عملی دیگری را تحمل کند، هیچ چیزی در عالم موجود نمی شود که بعد سرگردان شود، کار سرگردان نیست و کارگر را رها نمی کند، «کُلُّ نَفْسٍ بِمَا کَسَبَتْ رَهِینَةٌ»، «کُلُّ امْرِئٍ بِمَا کَسَبَ رَهِینٌ»، کار، او را به گرو می کشد، بدهکار باید گرو بدهد اما در مسائل اعتقادی خود انسان در گرو است.

 وی ادامه داد: اینکه برخی می گویند می خواهیم ترک کنیم نمی شود،‌ برخی می گویند می خواهیم سحر بلند شویم نمی توانیم صحیح است، چون در بند هستند اما اصحاب یمین آزادند،‌ چون وظایف خود را انجام داده اند، حق الله و حق الناس را انجام داده اند و لذا بدهکار نیستند که گرفتار باشند،‌ این تعبیر قرآن کریم مجاز نیست بلکه حق و صدق است.

این استاد عالی حوزه علمیه قم با اشاره به آیه شریفه «وَلَیَحْمِلُنَّ أَثْقَالَهُمْ وَأَثْقَالًا مَّعَ أَثْقَالِهِمْ وَلَیُسْأَلُنَّ یَوْمَ الْقِیَامَةِ عَمَّا کَانُوا یَفْتَرُونَ» خاطرنشان کرد: تبهکارانی که دیگران را گمراه کردند دوتا بار دارند، ‌یکی اینکه خودشان معصیت کردند و گمراه شدند یکی هم اضلال دیگران،‌ اما کفر و ضلالت دیگران به عهده خودشان است،‌ اما اینکه در جهنم گناه مستکبران و مستضعفان در جهنم مضاعف می شود برای این است که مستکبران هم خودشان کفر ورزیدند و هم آنها را به کفر ورزی دعوت کردند یعنی هم ضال بودند و هم مضل، ‌مستضعفان هم دو معصیت کردند، ‌یکی اینکه کفر ورزیدند و یکی هم اینکه با داشتن اهل بیت علیهم السلام در خانه اموی و عباسی رفتند و اهل بیت را خانه نشین کردند، ‌با داشتن حجت الهی درِ خانه اینها را بستند و سراغ دیگران رفتند.

 وجود مبارک سید الشهدا الگوی همه مبارزان جهان است

حضرت آیت الله جوادی آملی ابراز داشت: وجود مبارک سید الشهدا سلام الله علیه الگوی همه مبارزان جهان است، در زیارت های آن حضرت و در تعبیرات روایی آمده است که آن حضرت «قتیل العبره» است، «عبره» یعنی اشک فراوانی که از شبکه چشم جاری بشود، عبور کند و به صورت برسد اگر کسی مقداری اشک بریزد که چشمش تر بشود عبره نیست چون عبور نکرده است، اما این گونه از تعبیرات حصر نیست که حضرت فقط برای گریه و عزاداری کشته شده باشد، در مصر و تونس و یمن و بحرین، همه جا سخن از کربلا و «هیهات من الذله» است، بر همه واجب است که این شعار را حفظ کنند که دفاع مقدس ما هم با همین شعار پیش رفت، هم اشک و ناله است و هم «هیهات من الذله»./913/پ201/ج