اختلافات داخلی نقش هدایت‌گری عربستان در سلفی‌گری را کمرنگ کرده است
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا حجت‌الاسلام سیدمهدی علیزاده موسوی، نویسنده و پژوهشگر حوزوی، یکشنبه شب در نشست علمی «سلفی‌گری و تحولات معاصر در جهان اسلام با تأکید بر مسائل عربستان» که در مؤسسه امام صادق(ع) قم برگزار شد، گفت: با بررسی تاریخ سلفی‌گری مشاهده می‌کنیم که رشد سلفی‌گری به دلیل مدرنیزم است، هرچه رشد مدرنیزم بیشتر شده است دامنه سلفی‌گری هم بیشتر شده است.
تفاوت‌ها و شباهت‌های سلفی‌گری و مدرنیزم
وی به مقایسه میان مدرنیزم و سلفی‌گری پرداخت و بیان کرد: پدیده مدرنیزم به دنبال این است که یک تفسیر مادی از این جهان ارائه دهد، سلفی‌گری به دنبال این است که علقه‌های انسان را از دنیا بگسلد؛ مدرنیزم مادی‌گرایی است و در مقابل سلفی‌گرایی به دنبال بریدن رشته‌های پیونددهنده میان این جهان و آخرت است.
نویسنده و پژوهشگر حوزوی ادامه داد: از سویی مدرنیزم در صدد ترویج مدرنیته به تمام دنیا است، از سویی دیگر سلفی‌گری همین نگاه را دارد، آنان معتقد هستند که هنگامی که اندیشه سلفی را در جامعه رشد دهیم، جامعه سعادت می‌یابد.
وی با اشاره به این‌که روش مدرنیزم از طریق تهاجم فرهنگی، ماهواره و آموزه‌های مدرن تأثیر بر جان ذهن و روان انسان می‌گذارد، خاطرنشان کرد: تفاوت سلفی‌گری با مدرنیزم این است که سلفی‌گری روش‌های خشونت‌آمیز را استفاده می‌کند.
حجت‌الاسلام علیزاده موسوی با اشاره به این‌که خاستگاه اندیشه مدرن اومانیزم است در حالی که سلفی‌گری انسان را ندیده می‌گیرد و خدا را محور قرار می‌دهد، بیان کرد: انسان غربی عصاره و اصل اندیشه‌اش عقل‌گرایی و عقل خودبنیاد است و آن را اصل قرار می‌دهد در حالی که سلفی‌گری عقل را کنار می‌گذارد و فقط به دنبال نقل می‌رود.
با رشد مدرنیزم، اندیشه‌های سلفی بیشتر رشد می‌کند
وی ادامه داد: هنگامی که مدرنیزم ابعاد زندگی انسان را دربرمی‌گیرد، سلفی‌گری برای مبارزه با این فضا خودش را نشان می‌دهد، اما این خطر هست هنگامی که مسلمانان در مدرنیم به بن‌بست می‌رسند یکی از راه‌کارها افتادن به دام سلفی‌گری است.
این استاد حوزه و دانشگاه با بیان این‌که هر چه دامنه مدرنیزم رشد بیشتری بیابد، اندیشه‌های سلفی بیشتر رشد می‌کند، اظهار داشت: در دوران مدرنیته در عربستان سلفی‌گری به شدت رواج پیدا می‌کند، در عین حال عربستان ارتباطات تنگاتنگی با آمریکا دارد، در این زمان است گروهی با عنوان اخوان التوحید در کپر و چادر زندگی می‌کنند.
وی ادامه داد: در حوزه هستی‌شناسی، مدرنیزم و سلفی‌گرایی، هر دو، حس‌گرا هستند؛ اما این حس‌گرایی به دو نتیجه انجامیده است.
حجت‌الاسلام علیزاده موسوی ابراز داشت: اندیشه مدرن می‌گوید تا چیزی را نبینیم برای من ثابت نمی‌شود، بنابراین منکر معنویات شده‌اند و در جامعه مدرن خدا کاملا به حاشیه رفته است.
سلفی‌ها نیز حس‌گرا هستند
وی با اشاره به این‌که همین حس‌گرایی در اندیشه سلفی مشاهده می‌شود، گفت: حس‌گرایی به آنجا می‌رسد که خدا را می‌پذیرند اما خدای آنان خدایی است که موی فرفری دارد و دندان دارد و در کنار پیامبر(ص) در بهشت خانه‌ای برای خویش تهیه دیده است.
نویسنده و پژوهشگر حوزوی با بیان این‌که عصام العماد می‌گوید در جامعه غربی رفته رفته اندیشه پوزیتیویستی به محاق رفته و نقدهای جدی بر اندیشه‌های پوزیتیویستی وارد می‌شود، در این زمان است که مکتبی در دل پوزیتیویسم به نام نئوحس‌گرایی وجود می‌آید.
وی افزود: به تدریج در سلفی‌گری نیز اندیشه‌های جدیدی وارد می‌شود؛ در نوعی سلفی‌گری جدید به زیارت بها می‌دهند، غرب که افول کرده است جهان اسلام هم افول کرد.
حجت‌الاسلام علیزاده موسوی بیان کرد: اندیشه پست‌مدرنیزم اندیشه مدرن را به چالش کشید، فراقرائت این نسخه غربی و مدرن به وجود آمد، این‌که انسان محور جهان آفرینش است، نیز مورد خدشه واقع شد.
خشونت‌گرایی دیگر جواب نمی‌دهد
وی افزود: وقتی پست مدرن به چالش کشیده شد، سلفی‌گریی هم به چالش کشیده شد، در روش ارعابی و تروریستی آنان تردیدهایی به جود آمد، از این رو زمانی که اسامه‌بن‌لادن که از دنیا رفت؛ جمعیت اهل‌سنت تکان نخورد.
نویسنده و پژوهشگر حوزوی ادامه داد: در سوریه نیز زمینه برای فعالیت‌های سلفی‌ها باقی نمانده است، تمام مردم از اندیشه سلفی منزجر هستند، ترکیه تمام تلاش خود را کرد که نوعثمانی را زنده کند اما نتوانست.
وی با اشاره به این‌که یکی از روش‌های سوریه برای این کار افزایش تأثیرگذاری بر سوریه بود، تصریح کرد: ترکیه به جنگ بشار اسد رفتند، از جاهای دیگر نیرو جذب کردند، اما امروز ترکیه شده مکان ترس و می‌ترسند که مبادا مانند پاکستان شود.
نویسنده و پژوهشگر حوزوی با بیان این‌که امروز در گوشه و کنار ترکیه دارند فتنه به پا می‌کنند، بیان داشت: جایگاه داود اغلو امروز پایین آمده چون روش‌های خشونت‌گرا دیگر جواب نمی‌دهد، این‌ها از تحریک احساسات بیشترین استفاده را می‌کردند، احساسات را برمی‌آشفتند و مسائل خشونت‌گرایی را رواج می‌دادند که این موضوع در جامعه اسلامی فروکش کرده است.
امروز عربستان در جایگاه رهبری سلفی‌گری نیست
وی با بیان این‌که سلفی‌گری رفته رفته اینان به محاق فرومی‌روند، بیان داشت: امروز وضعیت عربستان به عنوان رهبر سلفی‌گری تزلزل یافته است، در صورتی عربستان می‌تواند رهبری خود را ادامه دهد که خود از یک جریانات بسیط و متحد برخوردار باشد.
حجت‌الاسلام علیزاده موسوی ادامه داد: اکنون در چند بعد شاهد اختلافات اساسی در جامعه عربستان هستیم که آثار این اختلاف در حج مشهود بود، در بقیع افراد به راحتی زیارت می‌خواندند وبقیه هم پشت سر آنان زمزمه می‌کردند، آن‌ها کوتاه نیامدند، واقعیت این است که آن قدر درگیر حوادث خودشان بودند که فرصت پی‌گیری این اختلافات را نداشتند.
وی با بیان این‌که در میان خود آل‌سعود هم اختلاف افتاده است، بیان داشت: نایف یک عنصر وهابی تندرو محسوب می‌شود، از طرفی محمدبن‌نایف یک چهره کاملا سکولار و دیدگاه‌های امروزی دارد و از آن دیدگاه‌ها جدا شده است.
این استاد حوزه و دانشگاه اظهار داشت: این اختلاف دیدگاه‌ها سبب آن شده است که خاندان سعودی از هم بپاشد، شخصی که وزیر امور خارجه شده است شخصی است که سال‌ها سفیر عربستان در آمریکا بوده و امروز شده وزیر اطلاعات عربستان شده و بی‌شک ارتباطاتی با آمریکا دارد.
کار علمای درباری امضای دیدگاه‌های آل‌سعود است
وی ادامه داد: 6 هزار شاهزاده که نمی‌توانستند خودشان را بروز دهند امروز به شدت به میدان آمدند و اختلافاتشان زیاد شده است.
حجت‌الاسلام علیزاده موسوی با اشاره به این‌که علمای عربستان به سه دسته تقسیم می‌شوند، گفت: گروه اول گروهی که به دولت وابسته هستند، کارشان تنها امضای دیدگاه‌های آل‌سعود است، آن دنبال این بودند که امریکا در عربستان پایگاه بزند.
وی با بیان این‌که گروه دوم مانند صفر الحباری، جزو دسته علمای ضد درباری هستند، خاطرنشان کرد: آنان مترصد یک فرصت هستند که به علمای درباری حمله کنند و پایگاه آنان استان القسیم، استان سلف‌خیز عربستان است.
نویسنده و پژوهشگر حوزوی خاطرنشان کرد: علمای ضد دولت فعالیت‌های تروریستی خود را گسترش دادند، امسال در ایام حج سه انفجار در عربستان انجام شد، که از سوی این گروه بود.
نتیجه حمایت عربستان از سلفی‌ها به ضرر آنان شد
وی با اشاره به این‌که در تمام این اتفاقات، دولت عربستان نقش داشته است، خاطرنشان کرد: عربستان طرفداری سلفی‌ها را کرد و منطقه جنوب خاستگاه سلفیون شد ، نفت عربستان از باب‌المندر عبور می‌کند که این نیز به دست سلفی‌ها افتاده که ضد دولت هستند و این فضا را برای دولت عربستان حساس کرده است.
حجت‌الاسلام علیزاده موسوی ادامه داد: گروه سوم علمای عربستان گروه‌های عقل‌گرا هستند که به آنان نوسلفی‌ها گفته می‌شود، نه دیدگاه‌های سلفی را دارند نه ضد دولت هستند، اما یکی از مهم‌ترین ناقدان دولت محسوب می‌شوند، می‌گویند باید دولت حقوق مدنی را رعایت کند و دولت مشروطه باشد و حقوق زنان را به رسمیت بشناسد.
وی افزود: از سویی دیگر شیعیان که نزدیک به 2 میلیون نفر هستند و از قطیف آمده بودند، به طور رسمی به دولت انتقاد می‌کنند.
این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به این‌که طیف بسیار وسیعی در عربستان به نام تصوف وجود دارد که شخصی مانند عمر الجیلانی حلقه‌های ذکر هزار نفری تا دو هزار نفری در آن تشکیل می‌دهد، گفت:
در شهر جده نیز صوفی‌گری رواج دارد.
فقر و فساد در عربستان گسترش یافته است
وی ادامه داد: از حیث اقتصادی عربستان مهم‌ترین تولیدکننده نفت است، گرانی در عربستان زیاد شده است، چل درصد جامعه عربستان خانه ندارند، بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت است اما با این حال 40 درصد آنان خانه ندارند.
حجت‌الاسلام علیزاده موسوی با بیان این‌که در عربستان فقر و فساد گسترش پیدا کرده است، ابراز داشت: لیبرال‌ها در عربستان به شدت فعال شده‌اند که فضا را سکولار و غیردینی کرده‌اند.
وی افزود: تمام کارهای تخصصی مانند کارهای مخابراتی به دست سکولارها است؛ مجری شبکه خبری العربیه عربستان بی‌حجاب است و در شبکه ان‌بی‌سی1، ان‌بی‌سی2 فیلم‌های غیراخلاقی پخش می‌کنند، این‌ها نشان‌گر این است که تضاد‌هایی در جامعه عربستان به وجود آمده و این موضوعات دولت عربستان را به شکست کشانده است.
نویسنده و پژوهشگر حوزوی بیان کرد: امروز سلفی‌ها قدرت چندانی ندارند، سه حزب بزرگ سلفی عربستان به کنار رفتند و حتی زمانی که قانون اساسی تصویب کرده بودند از سوی لیبرال‌ها به چالش کشیده شد./914/پ201/ن