معرفی پایان نامه‌های حوزوی؛
حکومت داعی کبیر در طبرستان «افکار، اندیشه‌ها،چگونگی حکومت و نظام قضایی، اداری»
خبرگزاری رسا ـ پایان نامه حکومت داعی کبیر در طبرستان «افکار، اندیشه‌ها،چگونگی حکومت و نظام قضایی، اداری» به بررسی حکومت‌های شیعی و نقش آن‌ها در گسترش علم و وضعیت اجتماعی و سیاسی پرداخته است.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، پایان نامه«حکومت داعی کبیر در طبرستان» پژوهش احمد جنت امامی به اقدامات سیاسی و فرهنگی و قلمرو حکومت داعی کبیر پرداخته است.
بر اساس این گزارش این پایان نامه برای اخذ مدرک سطح سه حوزه علمیه قم نوشته شده است.
چکیده
در هر جامعه‌ای تحولات اجتماعی و فرهنگی حاصل پیشینه آن و شرایط حاکم بر آن جامعه و منطقه است
در این پژوهش، در فصل اول به کلیات و واژها، و در فصل دوم اشاره به ورود اسلام به این منطقه و استقبال مردم از آن و همچنین به بیان وجه تسمیه طبرستان و موقعیت جغرافیایی آن، حاکمان محلی، وضعیت اقتصادی شهرهای آن، پرداخته می‌شود. سپس به اوضاع سیاسی ایران در آستانه قیام داعی کبیر و در پایان به برخی از حاکمان علوی و شرح حال آنان به اجمال آورده شده است.
زندگی‌نامه داعی کبیر
در فصل سوم به زندگی نامه داعی کبیر، و سیر مهاجرت علویان به شرق خلافت عباسی آورده شده است. به بیان و ذکر روحیات بلند داعی کبیر و قدرت فرماندهی او و افکارش و سخنان علما در مدح وی، و آثار علمی او از جمله «الجامع فی الفقه، البیان، الحجة فی الامامة» و انگیزه‌های قیام او یاد شده است.
دعوت مردم از داعی کبیر و قبول دعوت مردم از جانب او، سبب شد تا مردم شهرهای رویان، کلار، کجور، و آمل از او حمایت کنند و و الیانی به شهرها بفرستد و حاکمان وابسته به عباسیان را از آن مناطق بیرون کند. و در مدت کوتاهی آوازه حسن بن زید به تمامی نواحی مهم ایران رسید، در واقع این حرکت داعی کبیر رقابت بسیار قوی با حاکمان طاهریان محسوب می‌شد.
قلمرو حکومت داعی کبیر
در فصل چهارم به حکومت داعی کبیر، قلمرو حکومتش پرداخته شده است، در قلمرو حکومت او مشکلاتی از قبیل وجود دشمنان داخلی چون حکام محلی آن زمان اسپهبد خورشید و همچنین دشمنان خارجی که سر آمد آنان دولت عباسیان بود وجود داشتند و این حکومت‌ها از حکومت داعی کبیر ناراضی بودند و آن را به عنوان مشکل بزرگ خود در راه حکومت داری قلمداد می‌کردند این‌ها را باید عمده‌ترین مشکلات حکومت داعی کبیر دانست.
اقدامات فرهنگی داعی کبیر
در این فصل به اقدامات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی داعی کبیر پرداخته شده است، همچنین در نظام اداری با دستورالعملی که او صادر کرد مردم را به کتاب خدا و سنت رسول خدا (ص) و به آن چه امیرالمؤمنین علی(ع) در اصول و فروع دین معتقد بودند فراخواند که عمل کنند.
سرانجام داعی کبیر
سرانجام داعی کبیر که پس از سال‌ها تلاش و درگیری، در حدود 20سال حکومت کرد و در پایان عمر برای برادرش محمد بن زید از مردم بیعت گرفت در سال 270قمری دعوت حق را لبیک گفت و محمد بن زید جانشین وی شده و دومین حاکم علویان طبرستان گردید.
جمع‌بندی
بنابراین در بین عوامل یاد شده مهم‌ترین عامل افول، قدرت علویان همان اختلافات داخلی سادات است مثل اختلاف فرزندان اطروش با هم به خاطر جانشینی پدر، که فرزند کوچک‌تر بنام ابوالقاسم جعفر بن ناصر در پی اختلاف با برادرش به ری نزد محمد بن صعلوک رفت و درخواست سپاه نمود و به آمل آمد و خطبه به نام صاحب و نمایند عباسیان خواند و سکه به اسم او ضرب کرد.
و شعار علم سپاه را به راه انداخت این یعنی مخالفت علنی با اهداف داعی کبیر و علویان، که اینان با علم سپاه بسیار مخالف بودند و شدیداً مجازات می‌کردند، این عوامل زمینه‌های افول و نهایتاً انقراض حکومت علویان را در پی داشت.
البته این مطلب ناگفته نماند که حکومت علویان به صورت کامل منقرض نشد بلکه این حکومت بطور پراکنده تا ابتدای قرن هفتم هم در برخی نقاط ایران تداوم داشت مثلاً سید ناصر علی در سال426 در آمل و سید کیا بزرگ داعی الحق مهدی در سال 521 در دیلم، سید کیا بزرگ داعی الحق رضا از سال 568تا 602 در دیلم فرماندار اسپهبد اردشیر بود.
چه بسا با تحقیق و تفحص بیشتر در متون اسناد تاریخی بتوان ارتباطی بین تتمه حکومت علویان در نواحی دیلم با حکومت شیعی آل کیا در منطقه گیلان پیدا کرد.
نتیجه‌گیری
حکومت حسن بن زید«داعی کبیر» در طبرستان اولین دولت شیعی مذهب بود که مبانی با ارزش اسلام را تجربه کرد ظهور و افول این دولت با تلخی‌ها شیرینی‌های فراوانی همراه بود که با توجه به وضعیت خاص آن زمان، مشکلات بزرگ و موانع اصلی در راه تشکیل این دولت مستقل و استمرار آن، حکام وابسته به عباسیان بودند، که برای برقراری حکومت داعی کبیر موانع زیادی را ایجاد کردند. بدین رو داعی کبیر و یارانش رشادت‌های زیادی نمودند و برای استقرار حکومت از روش‌های زیرکانه استفاده می‌کردند.
شایان ذکر است که منظور ما از اولین دولت شیعی در ایران و منطقه طبرستان است و الا اولین دولت شیعی در دنیای اسلام دولت ادریسی در مغرب «مراکش» بوده است.
البته کمک و یاری مردم طبرستان و دیلمان را در برقراری حکومت جدا باید ستود زیرا اگر آن‌ها وفادار نبودند از داعی کبیر کاری ساخته نبود، چنان که گذشت در یکی از جنگ‌هایی که بین داعی کبیر و یعقوب لیث اتفاق افتاده بود و در پی آن فرار کرده و پناه گرفته بود، ولی مردم چالوس او را معرفی نکردند حتی زیر بار ظلم و شکنجه هم رفتند و این وفاداری مردم طبرستان را می‌رساند، در مجموع داعی کبیر توانایی بود و کار بزرگی انجام داد.
گسترش اسلام در این مناطق
در سایه این دولت بود که مردم این منطقه بیشتر اسلام گرویدند و کاری که خلفای توسعه طلب ظاهراً برای گسترش اسلام مورد نظر خودشان نمی‌توانستند انجام دهند، به واسطه نوادگان پیغمبر به شکل صحیح آن آنجا شد، و در واقع علویان طبرستان بنیان حکومت کاملاً مردمی را بنا نهادند با توجه به این که در همان آغاز در سه جبهه می‌جنگیدند از یک سو مبارزه با عمال عباسی و از سوی دیگر با مبارزه با امیران و زمین داران محلی و در جبهه سوم با طاهریان و صفاریان و سامانیان نبرد می‌کردند.
راز علاقه مردم به سادات علوی همانا صداقت و سادگی و عدالت خواهی آنان بود، آنان با مردم به مساوات و مماشات برخورد می‌کردند و در میان مردم محبوبیت پیدا کردند.
در سایه حکومت علویان که دوام زیادی نیاورد مردم به گوشه‌ای از عدالت خواهی اسلام پی بردند و همچنین علم و دانش رونق فراوان یافت و دانشمندان بزرگی همچون سید مرتضی علم‌الهدی و سید رضی جمع کننده نهج‌البلاغه که از ناحیه مادری منسوب به ناصر کبیر«اطروش» است، به وجود آمدند.
هر چند داعی کبیر و جانشینان او ضعف‌هایی داشتند که اشاره شده ولی خصوصیات بارزی مثل علم، عدالت خواهی، عفو، و بخشش و شرح دلاوری‌ها و رشادت‌ها و رشادت‌ها و انسانیت‌ها و فضائل اخلاقی همه این‌ها نکات قالب تأملی است که در ایشان بوده و صفحات تاریخ را به خود مزین ساخته است. و توانست دستورات اسلام را پیاده کند و در مدت 20سال اقتدار خود را نشان دهد.
اهمیت علویان طبرستان در تاریخ
در نهایت علویان طبرستان به جهاتی در تاریخ اهمیت دارند،
زمینه سازی مهاجرت سادات علوی به منطقه طبرستان و گیلان و انتشار اسلام در پی آن، تاسیس اولین دولت شیعی مذهب در طبرستان، ایجاد مدارس و مراکز فرهنگی در شهرهای طبرستان و گیلان، تاسیس حکومتی ساده و بی‌تکلف مردمی، فراهم نمودن جنگ‌های مسلحانه برای مبارزه با حکام جور
شایان ذکر است پایان نامه حکومت داعی کبیر در طبرستان به قلم احمد جنت امامی و با راهنمایی حجت‌الاسلام جواد سلیمانی و مشاوره حجت‌الاسلام حسین مرادی نسب برای اخذ مدرک علمی سطح سه حوزه علمیه قم با گرایش تاریخ اسلام نوشته شده است و در سال 1389دفاع شده است.
علاقه‌مندان به مطالعه این پایان‌نامه می‌توانند به کتابخانه آیت الله حائری یزدی در «مدرسه عالی فیضیه» مراجعه کنند./905/پ202/ن
ارسال نظرات