مباحثه یکی از عوامل تأثیرگذار در حفظ مطالب است
به گزارش خبرگزاری رسا، کتاب«نسیم هدایت، رهنمودهای بزرگان به طلاب جوان» تدوین شده از سوی علی وافی، دربردارنده چهل پرسش و پاسخ درباره آداب و رموز طلبگی و صد‌ها نکته آموزنده درباره شیوه طلبگی است.
با توجه به اهمیت طرح این مباحث برای طلاب به ویژه طلاب جوان و تازه‌وارد به حوزه‌های علمیه، خبرگزاری رسا اقدام به انتشار بخشی از محتوای این کتاب کرده است.
در بخشی از این کتاب، حضرت آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی به این پرسش که«برای این‌که مطالب و درسهای خوانده شده، بیشتر در حافظه بماند و فراموش نشود، چه راه عملی پیشنهاد می‌فرمایید؟» این‌گونه پاسخ داده است:
در نظام سنتی و درس طلبگی، چنین ضمانتی وجود دارد. اولا متعارف است که طلبه‌های درس خوان، قبل از درس پیش مطالعه می‌کنند، بعد از درس مقید به مطالعه آن هستند و پس از آن حتما درس را مباحثه کنند. اگر کسی این چند مورد را رعایت نماید، یعنی جلوتر مرور کند، سر درس خوب گوش بدهد، بعد مطالعه و سپس مباحثه کند، خود این‌ها عامل بسیار قوی است که مطلب در ذهن او بماند.
امروز اگر بعضی‌ها زود درس‌ها از یادشان می‌رود علتش این است که این نظام را درست رعایت نمی‌کنند. درس را سرسری می‌گیرند، فقط به اندازه‌ای می‌خوانند که در امتحان نمره‌ای بگیرند. به درسهای خلاصه شده نگاهی می‌اندازند و جواب‌های تستی را که برای سؤال‌ها تهیه شده، مروری می‌کنند که فقط در امتحان قبول شوند. این‌ها باعث می‌شود که طبعا درس را خوب یاد نگیرند. اگر آن نظام سنتی طلبگی وجود داشته که امروز هم بعضی‌ها تا حدودی رعایت می‌کنند.
یکی این‌که کتابی را که چند سال قبل خوانده‌اند مجددا طی یک مباحثه دوره‌اش می‌کنند، یعنی یک مباحثه روزانه درسهای جاری را دارند و یکی هم مباحثه دوره کتابی که سال‌های گذشته خوانده‌اند. وقتی انسان بعد از یک سال، دروس گذشته را مرور کند، دیگر کاملا در ذهنش ثابت می‌ماند.
عامل دیگر، تدریس است. این سنت در حوزه هست که وقتی کسی مثلا دو سه سال ادبیات را خواند و سطح اول را تمام کرد، می‌شود استاد ادبیات سطح اول، یعنی باید سطح اول را تدریس کند. بعد از مدتی به تدریس سطح دوم می‌پردازد و وقتی سطح عالی را می‌خواند، سطح قبل را تدریس می‌کند.
این تدریس‌ها کمک می‌کند که کاملا مطالب برایش روشن شود و اگر ابهامی هم مانده، چون می‌خواهد برای درس گفتن آماده بشود و در جلسه درس مواجه می‌شود با سؤال شاگرد و باید جوابش را تهیه کند، این‌ها کاملا حلاجی می‌شود و در ذهن محفوظ می‌ماند.
متأسفانه امروز این مراحل درست رعایت نمی‌شود. هم سر درس دقت کافی نمی‌شود، هم مطالعه دقیق انجام نمی‌گیرد و هم به مباحثه و تدریس اهمیتی داده نمی‌شود، این است که امروز عده‌ای «اگر نگوییم اکثر طلبه‌ها» درس‌هایشان را عمیق نمی‌خوانند. بعد از مدتی هم خیلی از خوانده‌ها را فراموش می‌کنند. اما اگر این مراحل درست رعایت بشود، بهترین عامل ماندگاری مطالب در ذهن است و تجربه هم این را نشان داده است.
خود من درس‌هایی را که شصت سال پیش خوانده‌ام کاملا در خاطرم هست. حتی جلسه درسی‌اش و بحث‌ها و صحبت‌هایی که با استاد داشتیم و مباحثه‌ای که با دوستان داشتیم به یاد دارم. مطالعه شصت سال پیش‌تر را فراموش نکرده‌ام. هنوز یادم هست که فلان حدیث را در کدام کتاب خواندم، کجا یادداشت کردم، حتی روی چه کاغذی و با چه قلمی یادداشت کردم.
وقتی آدم اهتمام داشته باشد و فکرش را روی چیزی متمرکز کند، در ذهنش محفوظ می‌ماند، اما امروز متأسفانه اشتغالات ذهنی زیاد است. هم مسائل مادی و کسب معاش و تأمین آینده و هم مسائل دیگری که در مقابل تفریحات ناسالم و مضر به اصطلاح جنبه سالم و تفریحی دارد.
شایان ذکر است، علاقه‌مندان به تهیه این کتاب می‌توانند به انتشارات شفق به نشانی قم ـ خیابان شهدا ـ کوچه 22 مراجعه کنند یا با شماره 7741028 پیش شماره 0251 تماس بگیرند./997/پ203/ی