۰۵ خرداد ۱۳۹۲ - ۱۶:۲۱
کد خبر: ۱۶۸۵۵۳

فرهنگ کار جمعی در اسلام و سیره معصومان

خبرگزاری رسا ـ خداوند در قرآن کریم و مجموعه معارف اسلامی و دینی بر تلاش های جمعی و دست در دست هم قرار دادن برای نتیجه بهتر بسیار توصیه فرموده و جماعت را در موارد فراوانی اعم از کارهای اقتصادی و معنوی و علمی مورد تاکید قرار داده است.
کار جمعي
به گزارش خبرگزاری رسا، با توجه به این‌که کار یکی از مقوله های اجتماعی است که بشر از آغازین روزهای پیدایش خود ، با آن مواجه گردیده و با سبب آن نیازهای چند منظوره خود را تامین کرده و از طبیعت اطراف خود نیز بهره های کافی و وافی را به ترتیب اولویت ذاتی و زمانی برده است،حجت‏الاسلام سید ابوالفضل طباطبایی اشکذری، امام جمعه شهرستان فریمان در این زمینه مطالبی را ذکر کرده که به این شرح است:
مفهوم شناسی کار
با توجه به این‌که انسان با کمک کار توانسته نیازهای مختلف خود را تأمین کند،از این رو نمی‌توان تعریف واحدی را برای آن تبیین کرد که شامل همه مصادیق و موارد آن بشود ، بلکه کارشناسان واژه شناسی به مقتضای هر زمان ، تعاریفی متناسب با آن را در منابع گوناگون آورده اند
به طور مثال دهخدا در لغتنامه اش که یک فرهنگ عامیانه واژگان فارسی به شمار می آید این چنین تعریف نموده است که آنچه از شخص صادر می گردد و شخص خود را بدان مشغول می سازد را کار می نامند.
و یا در دایره المعارف تطبیقی علوم اجتماعی واژه مزبور را چنین تعریف کرده : عبارت است از فعالیتی که به وسیله آن انسانها از طبیعت بهره می گیرند و بدین سان بقای خود را تامین می کنند.
اهمیت کار و تلاش در اسلام
از آن جهت که اسلام دین جامع و کاملی برای بشریت است و به اقتضای کمال و جامعیت آن بایستی به همه جهات نیاز بشر و همه مسیر های رشد و تعالی انسان توجه کرده باشد ، به موضوع کار و تلاش نیز به صورت قابل توجهی عنایت نموده و مطالب فراوانی را در توصیه به آن و تبلیغ و ترویج بیان نموده است.
چرا که کار به خودی خود شرط حیات و زندگی انسان است و بدون آن بهره ای از حیات برای آدمی وجود نخواهد داشت.
کار مهمترین عاملی است که حیات بشر، عزت و سربلندی هر فرد و اجتماعی بستگی به میزان وجود آن دارد.
اسلام نیز به صورت جدی به کار به عنوان یک امر مقدس و ارزشی ، تشویق نموده و از بیکاری نیز برحذر داشته و آن را به عنوان یک امر مذموم و بیماری خطرناک و حتی مسری در جامعه معرفی نموده است.
کار شایسته شرط رسیدن به حیات طیبه و زندگی سالم:
مَنْ عَمِلَ صَلِحًا مِّن ذَکَرٍ أَوْ أُنثَى وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ‏و حَیَوةً طَیِّبَةً ... (النحل:97/16).
هر کس -از مرد یا زن- کار شایسته کند و مؤمن باشد، قطعاً او را با زندگى پاکیزه‏اى، حیات حقیقى بخشیم.
کار در مسیر تامین زندگی برابر با جهاد د رراه خداوند است:
پیامبر اسلام فرمود: الکاد لعیاله کالمجاهد فی سبیل الله. عدّة الداعى: 72.
یعنی کسی که برای اداره زندگی و معیشت عیال خود تلاش کند مانند کسی است که در راه خدا جهاد می کند.
کارگران صاحب حرفه محبوب خداوند هستند:
حضرت علی(ع) می فرماید: ان الله یحب العبد المحترف الامین.
یعنی خداوند انسان صنعتگر متعهد و درستکار را دوست می دارد.
تلاشگری و کار به جهت عمل به تکلیف است نه برای تشکیک در رازقیت خداوند:
عن أبی بصیر قال : سمعت أبا عبد الله ( علیه السلام ) یقول : إنی لأعمل فی بعض ضیاعی حتى أعرق وإن لی من یکفینی لیعلم الله عز وجل إنی أطلب الرزق الحلال . الکافی ج 5 ، ص 77.
ابو بصیر می گوید: از امام صادق (ع) شنیدم که می فرمود: همانا من در بعضی از باغ های خود مشغول کا رو تلاش می شوم تا اینکه بدنم به عرق می نشیند در حالی که می دانم کسی هست تا روزی مرا تامین نماید اما تلاشم برای این است که خداوند بداند من برای به دست آوردن روزی حلال تلاش می نمایم.
تلاش و کار امام صادق(ع) در باغ
عن إسماعیل بن جابر قال : أتیت أبا عبد الله علیه السلام وإذا هو فی حائط له وبیده مسحاة وهو یفتح بها الماء وعلیه قمیص شبه الکرابیس کأنه محیط علیه من ضیقه. وسائل الشیعة : ج 12، ص 24.
اسماعیل بن جابر روایت می کند : روزی به محضر امام صادق رفتم در حالی که او در باغی بود و بیلی را به دست گرفته و با آن راه آب را باز می کرد و پیراهنی از جنس شبیه کرباس به تن داشت و از شدت کار و عرق کردن پیراهن به تن او چسبیده بود گویا اینکه پیراهن برایش تنگ شده.
سفارش به انجام کار خوب و شایسته
امام علی (ع) فرمود: لاتطلب سرعه العمل و اطلب تجویده ، فان الناس لا یسئلون فی کم فرغ من هذا العمل، انما یسئلون عن جوده صنعه. عیون الانباء فی طبقات الاطباء: 82.
هیچگاه سعی نکن که کار را با عجله به پایان رسانی بلکه تلاش کن تا آنرا خوب انجام دهی چون مردم نمی پرسند که در چه مدت این کار را انجام دادی؟ بلکه از کیفیت آن سئوال می کنند.
رسول الله (ص) فرمود: ان الله تعالی یحب اذا عمل احدکم عملا ان یتقنه. کنزالعمال: 9128.
یعنی خداوند متعال دوست دارد که هرگاه فردی از شما کاری کند آن را محکم و بی عیب انجام دهد.
کار مایه ی نیرومندی جامعه خواهد شد
امام علی(ع) فرمود: من یعمل یزدد قوه و من یقصر فی العمل یزدد فتره. غررالحکم رقم 7990.
یعنی هر کسی کار کند نیرومند تر شود و هر کس در کار کوتاهی ورزد بر سستی و ضعف او در کارها افزوده خواهد شد.
 
با اندک توجهی به روایات و آیات فوق الذکر برای اهل انصاف ، اهمیت کار و تلاش های اقتصادی از دیدگاه اسلام و قرآن به روشنی تبیین می گردد و نیازی به توضیح بیش از این نخواهد بود.
کار جمعی و گروهی
کار در فرهنگی بشری به دو صورت فردی و گروهی قابل تصور است که هرکدام دارای مزایایی می باشد.
و پرواضح است که انسان در مرحله اولیه با کار فردی آشنا گردید و برای رفع نیاز های خویش به طور مستقیم دست به کار شد تا بر مشکلات پیش روی خود فایق آید.
انسان های اولیه پس از اینکه با مشکلاتی فراتر از حد و توان خود مواجه شدند و فهمیدند د ررفع آنها به همکاری دیگران نیز نیازمندند ، این احساس نیاز اولین جرقه ای بود برای گرایش به کار جمعی و گروهی و از آنجا آرام آرام به این نوع دوم ا زکار روی آوردند.
چرا که انسان در طبع خود از روحیه مدنی و اجتماعی برخوردار است و زندگی به تنهایی برای او بسیار دشوار و در برخی موارد غیر قابل ممکن است پس توجه به کار جمعی و زندگی جمعی و رفتار های جمعی و تدوین قوانین جمعی و بسیاری از موارد دیگر ، ا ز امور تفکیک ناپذیر از طبع آدمی به شمار می آید.
خداوند درقرآن کریم و مجموعه معارف اسلامی و دینی بر تلاش های جمعی و دست در دست هم قرار دادن برای نتیجه بهتر بسیار توصیه فرموده و جماعت را در موارد فراوانی اعم از کارهای اقتصادی و معنوی و علمی مورد تاکید قرار داده است که در ذیل به برخی عناوین آن اشاره می کنیم.
1 - همکاری گروهی برای اصلاح جامعه
یکی از میدان‏هایی که خداوند بر کار گروهی و جمعی تاکید ورزیده است میدان امر به معروف و نهی از منکر برای اصلاح جامعه و تغییر روند ناتدرست آن به سوی خوبی ها و شایستگی ها است ، چرا که در این عرصه کارهای فردی کمتر می تواند پاسخگو باشد ، بلکه چنانچه گروهی باشند و با هم یک دست شده و با برنامه منسجم و متحد به صورت هماهنگ به امر به معروف و نهی از منکر بپردازند و با تداوم در این امر تلاش خود را ادامه دهند ، به طور قطع و یقین تاثر گذاری بیشتری خواهد داشت.
قرآن کریم گروه امر به معروف و نهی از منکر را به عنوان یک امت یعنی گروهی منسجم با برخورداری از یک رهبری آگاه و با در دست داشتن قانون خوب ، معرفی می کند.
(وَلْتَکُن مِّنکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَى الْخَیْرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ وَأُوْلَل-ِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ). (آلِ عِمْرَانَ:104/3).
و باید از میان شما، گروهى، ]مردم را[ به نیکى دعوت کنند و به کار شایسته وادارند و از زشتى بازدارند، و آنان همان رستگارانند.
2 - همکار ی جمعی برای برقرار اتحاد و انسجام
 
اتحاد و انسجام در میان ملت و یا ملتها یک امر عقلانی و مورد توجه همه عاقلام جهان می باشد که اسلام نیز بر آن تاکید ورزیده و توسیه های فراوانی را فرموده است و حتی در همه ادیان توحیدی نیز نسبت به اتحاد و پرهیز از تفرقه تاکید شده و عصاره مشترک و پیام واحد در میان همه ادیان نیز دعوت به اتحاد است.
شَرَعَ لَکُم مِّنَ الدِّینِ مَا وَصَّى بِهِ‏ى نُوحًا وَ الَّذِى أَوْحَیْنَآ إِلَیْکَ وَ مَا وَصَّیْنَا بِهِ‏ى إِبْرَ هِیمَ وَ مُوسَى وَ عِیسَى أَنْ أَقِیمُواْ الدِّینَ وَ لَا تَتَفَرَّقُواْ فِیهِ ... ). (الشورى:13/42).
از ]احکام [دین، آنچه را که به نوح در باره آن سفارش کرد، براى شما تشریع کرد و آنچه را به تو وحى کردیم و آنچه را که در باره آن به ابراهیم و موسى و عیسى سفارش نمودیم که: »دین را برپا دارید و در آن تفرقه‏اندازى مکنید.
اما این امر درصورتی تحقق می یابد که همه ملت ها و گروه ها بخواهند و اراده جمعی نسبت به آن ایجاد شود و قرآن کریم نیز به همین موضع تصریح م یکند و همگان را به این امر دعوت می کند.
(وَاعْتَصِمُواْ بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعًا وَلَا تَفَرَّقُواْ وَاذْکُرُواْ نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنتُمْ أَعْدَآءً فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ فَأَصْبَحْتُم بِنِعْمَتِهِ‏ى إِخْوَ نًا وَکُنتُمْ عَلَى شَفَا حُفْرَةٍ مِّنَ النَّارِ فَأَنقَذَکُم مِّنْهَا کَذَ لِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمْ ءَایَتِهِ‏ى لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ ). (آلِ عِمْرَانَ:103/3)
و همگى به ریسمان خدا چنگ زنید، و پراکنده نشوید؛ و نعمت خدا را بر خود یاد کنید: آنگاه که دشمنان یکدیگر بودید، پس میان دلهاى شما الفت انداخت، تا به لطف او برادران هم شدید؛ و بر کنار پرتگاه آتش بودید که شما را از آن رهانید. این گونه، خداوند نشانه‏هاى خود را براى شما روشن مى‏کند، باشد که شما راه یابید.
3 - همکاری جمعی برای اجابت دعا
در باره اهمیت کارهای گروهی حتی می توان به موضوع مهم دعا نیز تمسک نمود چرا که در روایات به دعای دسته جمعی و گروهی توجه داده شده و این شیوه را برای اجابت مناسب تر دانسته اند و فرموده اند این گونه دعا کردن به اجابت مقرون تر است.
البته در دعای دسته جمعی دو گونه قابل تصور است یکی اینکه در دعا کردن برای همگان دعا کنیم و تنها برای یک نفر و یا تنها برای خودمان دعا نکنیم بلکه همه انسانها و یا لااقل بخش مهمی از افراد را در دعایمان شریک و سهیم کنیم.
و گونه دوم اینکه برای دعا کردن از حضور جمعی و گروهی انسان ها استفاده کنیم و همگی با هم بنشینیم و دست ها را به سوی خدا دراز کرده و دعا کنیم.
مطابق روایات هر دو صورت به اجابت بیشتر مقرون است یعنی در دعا هم کارهای گروهی موفقیت آمیز تر است و خداوند نیز به گروه دعا کننده بیش از فرد دعا گو توجه می نماید.
رسول الله ( صلى الله علیه وآله ) : إذا دعا أحد فلیعم فإنه أوجب للدعاء ، ومن قدم أربعین رجلا من إخوانه قبل أن یدعو لنفسه استجیب له فیهم وفی نفسه. بحارالانوار: 93/313 ح 17.
 
پیامبر اسلام فرمود: هر گاه یک نفر دعا می کند خوب است برای همه دعا کند ، چرا که این دعا به اجابت نزدیکتر است.
کسی که پیش از دعا کردن برای خود ، چهل نفر از برادرانش را دعا کند ، آن دعا در حق آنان و در حق خودش مستجاب می شود.
الإمام الصادق ( علیه السلام ) : من قدم أربعین من المؤمنین ثم دعا استجیب له. بحارالانوار: 93/ 317 ح 21
امام صادق (ع) فرمود: هر کسی پیش از دعا کردن برای خود چهل مومن را دعا کند ، دعایش مستجاب می شود.
ونیز امام صادق (ع) فرمودند :کان ابی اذا حزنه امر جمع النساء و الصبیان ثم دعا و امنوا. بحار الانوار: 93/341 ح 11.
هرگاه پیشامدی پدرم را محزون می کرد ، زنان و کودکان خود را گرد می آورد و سپس دعا می کرد و آنها آمین می گفتند .
و همچنین از امام صادق (ع) روایت شده که فرمود: ما اجتمع اربعه رهط قط علی امر واحد فدعوا الله الا تفرقوا عن اجابه. کافی: 2/487 ح 2.
هیچ گاه چهار نفر فراهم نیامدند و برای مطلبی به درگاه خداوند دعا نکردند ، مگر اینکه با اجابت آن دعا از هم پراکنده شدند.
4 - همکاری جمعی برای عبادت و بندگی
عبادت نیز یکی از راهکارهای توجه به خداوند و تقرب به سوی اوست که هم قالب های فردی آن بیان شده و هم قالب های جمعی و گروهی آن مورد توصیه و تعریف قرار گرفته است.
انسان به بندگی در خلوت و به تنهایی می تواند به مقام قرب الهی برسد ولی در بسیاری از موارد می بینیم عبادت های جمعی و گروهی بیش از موارد فردی آن توصیه شده و ثواب چندین برابر نیز برایش بیان گردیده است.
به طور نمونه موضوع نماز جماعت و نماز جمعه است که باوجود امکانم برگزاری نماز فرادی به جماعت بسیار سفارش شده وثواب آن را نیز فراوان روایت کرده اند.
 و هر چه افراد گروه و اهل عبادت تعدادشان بیشتر شود پاداش آن عمل بیشتر خواهد بود ولی مهم آن است که جمعی به عبادت بپردازند ولو اینکه تعداد جمع کم باشند.
الإمام الباقر ( علیه السلام ) : إن الجهنی أتى النبی ( صلى الله علیه وآله ) فقال : یا رسول الله إنی أکون فی البادیة ومعی أهلی وولدی وغلمتی ، فأؤذن وأقیم واصلی بهم أفجماعة نحن ؟
فقال(ص) : نعم .
فقال : یا رسول الله إن الغلمة یتبعون قطر السحاب وأبقى أنا وأهلی وولدی ، فأؤذن وأقیم واصلی بهم فجماعة نحن ؟
فقال (ص) : نعم.
فقال : یا رسول الله! فإن ولدی یتفرقون فی الماشیة وأبقى أنا وأهلی ، فأؤذن وأقیم واصلی بهم أفجماعة أنا ؟
فقال(ص) : نعم . فقال : یا رسول الله! إن المرأة تذهب فی مصلحتها فأبقى أنا وحدی ، فأؤذن وأقیم فاصلی أفجماعة أنا ؟
فقال(ص) : نعم المؤمن وحده جماعة. تهذیب: 3/265 ح 749.
امام باقر(ع) روایت می کند که فردی جهنی خدمت پیامبر اسلام رسید و عرض کرد: ای رسول خدا ! من در صحرا با زن و فرزندان و غلامانم زندگی می کنم ، هر گاه موقع نماز می شود اذان می گویم و می ایستم و با آنها نماز می گزارم ، آیا نماز ما جماعت جماعت محسوب می شود؟
پیامبر (ص) فرمود: آری.
عرض کرد: ای رسول خدا ! گاهی اوقات غلامانم در پی آب آوردن می روند و من می مانم و زن و فرزندانم پس موقع نماز اذان م یگویم و می ایستم و با آنها نماز می گزارم، آیا نماز ما جماعت به حساب می آید؟
فرمود: آری.
جهنی عرض کرد: ای رسول خدا! گاهی اوقات فرزندانم نیز در پی احشام و حیوانات می روند و فقط من و همسرم تنها می مانیم ، پس موقع نماز که می شود اذان می گویم و می ایستم و با او نماز می خوانم، آیا جماعت به حساب می آید؟
فرمود: آری.
عرض کرد: ای رسول خدا! گاهی همسرم نیز به دنبال کارهایش می رود و من تنها می مانم و اذان می گویم و می ایستم و نماز می خوانم آیا نماز من تنها جماعت است؟
حضرت فرمود: آری. مومن به تنهایی نیز جماعت است.
این حدیث به روشنی تصریح میکند و تاکید می نماید که به هر نحوی ممکن است بایستی جماعت و حرکت های جمعی را در مسیر عبادت و بندگی حفظ نمود چرا که خداوند جماعت را دوست دارد.
5 - همیاری و انتخاب گروه برای رفتن به سفر
توجه به کارهای گروهی و جمعی در همه مسایل مورد توجه دین اسلام است تا جایی که حتی در باره سفر و رفتن به مسافرت نیز فرموده اند به تنهایی به مسافرت نروید بلکه قبل از تعیین زمان مسافرت به فکر تعیین گروه مسافرتی باشید ، الرفیق ثم الطریق یعنی اول همسفر را انتخاب کن و سپس مسیر سفر را انتخاب نما.
6 - همیاری و انتخاب گروه برای حل اختلاف از خانواده ها
در مسایل فرهنگی جامعه و حفظ آرامش در میان جامعه و بویژه خانواده ها نیز مووضوع همکاری و همیاری گروهی مورد توجه است تا این اندازه که قرآن کریم فرموده است چنانچه اختلاف و شقاقی میان زن و شوهر ایجاد شد آنها را به تنهایی رها نکنید و یک نفر نیز برای حل مشکل آنها وارد نشود بلکه گروهی دو نفره به میدان بیایند و یکی از سوی زن و دیگر از سوی شوهر برای حل اختلاف و ایجاد آرامش دوباره اقدام نمایند.
وَإِنْ خِفْتُمْ شِقَاقَ بَیْنِهِمَا فَابْعَثُواْ حَکَمًا مِّنْ أَهْلِهِ‏ى وَحَکَمًا مِّنْ أَهْلِهَآ إِن یُرِیدَآ إِصْلَحًا یُوَفِّقِ اللَّهُ بَیْنَهُمَآ إِنَّ اللَّهَ کَانَ عَلِیمًا خَبِیرًا. (النساء:35/4)
و اگر از جدایى میان آن دو ]: زن و شوهر[ بیم دارید پس داورى از خانواده آن ]شوهر[ و داورى از خانواده آن ]زن[ تعیین کنید. اگر سرِ سازگارى دارند، خدا میان آن دو سازگارى خواهد داد. آرى! خدا داناى آگاه است.
7 - همیاری و همکاری برای طلب شفای بیماری
توصیه اسلام برای جامعه سالم و برخوردار این است که همه اعضای آن در همه موارد اعم از شادی و غم، سختی و آسانی در کنار یکیدیگر باشند و با توجه به تصمیمات مشترک و جمعی به حل و فصل مشکلات بپردازند.
خانواده جمعی و گروهی است که با اتکا و اعتماد به یکدیگر و پشتیبانی از همدیگر می توانند منشا توفیقات جمعی باشند و خداوند نیز به آنهات عنایت خواهد کرد.
این تفاهم جمعی و گروهی را برای جلب رضای خداوند در زندگی حضرت علی و فاطمه زهرا و پنج تن آل عبا به روشنی می بینیم.
هنگامی که امام حسن و امام حسن در کودکی بیمار شدند و فاطمه و علی برای شفای آنان نذر کردند ، تا سایر اعضای این خانه متوجه شدند همگی نذر کردند تا سه روز روزه بگیرند و فضه خادمه نیز همین نذر را نمود و در نتیجه خداوند نیز به جمع آنها توجه نموده و شفای آن دو را عطا فرمود.
8 - همکاری گروهی برای هدایت مردم
یکی دیگر از عرصه های مهم و تاثیر گذار کار جمعی ، میدان هدایت و راهنمایی مردم است ، اگر چه هدایت و روشنگری وظیفه همه انسانها به شمار می آید اما عالی ترین نوع ان توسط پیامبران الهی صورت می گیرد که در برخی موارد آنها نیز با اراده خداوند به کمک یکدیگر می آمدند تا توفیق هدایت کردن مردم برایشان بیشتر فراهم شود.
إِذْ أَرْسَلْنَآ إِلَیْهِمُ اثْنَیْنِ فَکَذَّبُوهُمَا فَعَزَّزْنَا بِثَالِثٍ فَقَالُواْ إِنَّآ إِلَیْکُم مُّرْسَلُونَ )یس:14/36)
 
خدای متعال برای هدایت مردم انطاکیه ابتدا دو رسول می فرستد و بعد از تکذیب آنان توسط مردم، پیامبر سومی را ارسال می دارد.
 
از ظاهر این آیه به دست می آید، که حضور جمعی آن ها از سوی خداوند در بین مردم امری لازم دانسته شده، هر چند در عمل، نتیجه ای نبخشیده است. البته به دلیل این که قرآن کریم در این زمینه جزئیات بیشتری را مطرح نمی کند، نمی توان از نحوه هماهنگی و کار این رسولان با هم آگاه شد و یا تحلیلی ارائه کرد.اما به هر حال، می توان گفت که کار گروهی خوبی توسط ایشان صورت گرفته است.
9 - همکاری گروهی و تشکیل گروه های آموزشی برای یادگیری و آموختن دین
آموزش در همه جهات و موارد امری مطلوب و مورد پسند می باشد و ا زهمین رو نیز به تشکیل گروه های آموزشی و هسته های یادگیری در امر دین و پرورش معلمان و مبلغان دینی توصیه شده است قرآن کریم شکل گیری این هسته ها را این چنین بیان می نماید.
وَمَا کَانَ الْمُؤْمِنُونَ لِیَنفِرُواْ کَآفَّةً فَلَوْلَا نَفَرَ مِن کُلِّ فِرْقَةٍ مِّنْهُمْ طَآلِفَةٌ لِّیَتَفَقَّهُواْ فِى الدِّینِ وَ لِیُنذِرُواْ قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُواْ إِلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَرُونَ. (التوبة:122/9)
و شایسته نیست مؤمنان همگى براى جهاد کوچ کنند. پس چرا از هر فرقه‏اى از آنان، دسته‏اى کوچ نمى‏کنند تا دسته‏اى بمانند و در دین آگاهى پیدا کنند و قوم خود را وقتى به سوى آنان بازگشتند بیم دهند، باشد که آنان از کیفر الهى بترسند؟
10 - همکاری های جمعی و گروهی در عرصه ها ی سرمایه گذاری و مسایل اقتصادی و تولیدی
از آن جهت که اسلام به همه نیاز های بشر توجه نموده ، به بخش اقتصاد و سرمایه نیز عنایت خاصی داشته و نخواسته که سرمایه های مردم به صورت متفرق و جداگانه به هد ررود و یا کمتر مورد استفاده قرار گیرد ، از این رو به قوانین و ضوابطی در باب اقتصاد و تجارت و سایر مشاغل تولیدی و خدماتی اشاره نموده که موجب تشکیل هسته های سرمایه گذاری و تاسیس تشکل های گروهی و جمعی در موضوع اقتصاد و تولید و کشاورزی بشود.
عناوینی همانند مشارکت، مضاربه، مزارعه ، معاملات مشاعی و تعداد زیادی از عناوین دیگر در فقه و احکام شرعی بویژه در ابواب اقتصادی فقه گویای اهمیت کار های مشارکتی و گروهی در جذب سرمایه ها و همچنین نیروی انسانی است که می تواند مشوق خوبی برای جامعه امروزی در ترویج فرهنگ کار جمعی باشد.
پی آمد ها و آثار مثبت کار های گروهی
کار های گروهی و جمعی به خاطر تراکم افکار و انرژی ها و توانمندی ها به طور طبیعی مایه پدید آمدن برکات و پی آمد های مثبت و مفید خواهد بود که به جهت رعایت اختصار در این نوشتار تنها به فهرست برخی از عناوین آنها اشاره می نمایم.
کارهای گروهی می تواند همفکری و تقویت اندیشه های گوناگون را در پی داشته باشد و همچنین موجب همدلی بیشتر و تقویت انگیزه ها بشود و د رنتیجه به هم افزایی در کمیت و کیفیت نیز بیانجامد.
 
اگر چه تشکیل گروه ها و هسته های هم فکر و همکار موجب بالا رفتن همت ها و اراده برای اتنجام کار های بزرگتری نیز خواهد شد و بعلاوه این حرکت های دسته جمعی در لابلای خود نیروهای متخصص بهتری را نیز تربیت خواهد کرد ، و افراد تربیت شده و حاضر در این گروه های همکار و همیار باتجربه فایده رسانی به دیگران ، در خود احساس تعلق بیشتر از نفس را نیز خواهند نمود و اینکه من تنها به خودم متعلق نیستم بلکه می توانم با مشارکت د رامور به دیگران هم تعلقی داشته باشم.
پایه های اساسی کار گروهی
البته بسیار روشن است که کار گروهی و جمعی در صورتی تحقق پیدا خواهد کرد که پایه ها و ارکان آن استقرار یافته باشد و پایه های این کار پر ارزش می تواند شامل امور ذیل باشد.
 
اولین پایه ای که کار گروهی را مقاوم می کند و مایه رشد و توسعه آن خواهد شد تو.جه به همکاری (تعاون) و تقسیم کار است و دومین رکن عبارت از هماهنگی ونظم و انضباط د رکار به شمار می آید و پایه ی سوم آن پدیده پسندیده ، همفکری و مشورت می باشد.
و جالب اینکه هر سه مورد را می توانیم به وضوح در قرآن و روایات برایش مستندی به دست آوریم.
1 - تعاون: ....وَتَعَاوَنُواْ عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى وَلَا تَعَاوَنُواْ عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَ نِ وَاتَّقُواْ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِیدُ الْعِقَابِ. (المائدة:2/5)
2 – نظم و انضباط: فی وصیه الامام علی (ع) مخاطبا للحسن و الحسن: اوصیکما و جمیع ولدی و اهلی و من بلغه کتابی بتقوی الله و نظم امرکم. نهج البلاغه.
3 – مشورت: .....وَ أَمْرُهُمْ شُورَى بَیْنَهُمْ وَ مِمَّا رَزَقْنَهُمْ یُنفِقُونَ . (الشورى:38/42)
شیطان مخالف تشکیل گروه ها ی هم فکر:
رسول الله: ید الله مع الجماعه والشیطان مع من خالف الجماعه یرکض. کنزالعمال رقم 1031.
رسول الله فرمود: دست خدا بر سر جماعت است و شیطان همراه کسی که با جماعت (جامعه مسلمان) ناسازگاری کند می رود.
مخالف گروه و جماعت مسلمانان اسیر شیطان می شود:
قال رسول الله(ص): ید الله على الجماعة ، فإذا اشتذ الشاذ منهم اختطفه الشیطان کما یختطف الذئب الشاة الشاذة من الغنم. کنزالعمال رقم 1028.
پیامبر اعظم فرمود: دست خدا بر سر جماعت است ، هرگاه فردی از جماعت جدا شود ، شیطان او را می رباید ، همچنان که گرگ گوسفند جدا مانده از رمه را می رباید.
سید ابوالفضل طباطبایی اشکذری، امام جمعه شهرستان فریمان
/979/د101/ن
ارسال نظرات