معرفی برترین آثار با موضوع خروش دانشجویان علیه نظام پهلوی

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از مرکز اسناد انقلاب اسلامی، بعد از کودتای 28 مرداد 1332، رژیم شاه که توانسته بود با کمک اربابان بر اریکه قدرت بازگردد، درصدد برآمد تا پایه‏های حکومت خود را تثبیت کند، غافل از این‌که مردم در نخستین فرصت، خشم و انزجار خویش را نشان خواهند داد. سه ماه و نیم بعد «نیکسون» معاون رییس جمهور آمریکا، راهی ایران شد تا نتیجه سرمایه‌گذاری 21 میلیون دلاری سازمان جاسوسی سیا را که در راه کودتا و سرنگونی دولت مصدق هزینه کرده بود، از نزدیک مشاهده کند. در اعتراض به این سفر، دانشجویان دانشگاه‏های تهران، تظاهرات پرشوری علیه رژیم کودتا برپا کردند که این اعتراضات در روز پانزدهم آذر، به خارج از دانشگاه کشیده شد. صبح روز 16 آذر 1332، گارد شاهنشاهی برای نخستین بار وارد صحن دانشگاه شد تا فریاد مخالفان را در گلو خفه کند. به دنبال آن، تعدادی از ماموران نیروی ویژه گارد شاهنشاه رژیم پهلوی، سه نفر از دانشجویان معترض به نام‏های مصطفی بزرگ‏نیا، احمد قندچی و مهدی شریعت‌رضوی را به شهادت رساندند. رژیم، در روز بعد بدون توجه به این جنایت خود، دکترای افتخاری حقوق را در این دانشگاه به «نیکسون» اعطا کرد. از آن تاریخ، به‌ویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، این روز به عنوان روز دانشجو نام گرفته است.

کتاب «تاریخ‌ شفاهی جنبش دانشجویی مسلمان»

جنبش دانشجویی در ایران قدمتی به اندازه عمر دانشگاه و نهاد آموزش عالی دارد و نتیجه‌ واکنش دانشجویان به مشکلات جامعه و بازتاب دغدغه‌های آن‌ها در قبال حل معضلات است. آرمان‌خواهی و عدالت‌طلبی از مشخصه‌های ویژه این جنبش به شمار می‌آید که در طول تاریخچه طولانی این جنبش همواره مطرح است.

در دوران حکومت پهلوی به‌علت ممنوع بودن فعالیت نهادهای مدنی، احزاب و گروه‌های برخاسته از بطن جامعه، جنبش دانشجویی جای خالی این تشکل‌ها و نهادها را پُر می‌کرد و ضمن فعالیت در عرصه‌ علم و دانشگاه عرصه اجتماع و سیاست را نیز زیر نظر داشت. پس از کودتای 28 مرداد و تعطیلی احزاب و دستگیری و منزوی‌کردن رهبران نهضت ملی‌شدن نفت، جنبش دانشجویی از معدود جریان‌هایی بود که در مقابل استبداد و دیکتاتوری حکومت پهلوی ایستاد و پرونده‌ای درخشان از خود به ‌جا گذاشت، همچنان‌ که تلفات سنگینی را نیز متحمل شد.

پیروزی انقلاب اسلامی ایران که گام بزرگی در تحقق مردم‌سالاری دینی در کشور و حاکم شدن اراده مردم بر سرنوشت خویش بود، با پیشگامی جنبش دانشجویی در اکثر حوادث سرنوشت‌ساز پس از انقلاب همراه بود. تسخیر لانه‌ جاسوسی، انقلاب فرهنگی در دانشگاه‌ها و حضور در جبهه‌های جنگ تحمیلی و ... از اقدام‌های درخشان جنبش دانشجویی در دوران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی است. به هر روی جنبش دانشجویی با وجود تمامی فراز و نشیب‌ها و دگردیسی در برخی از تشکل‌های دانشجویی همچنان ایفای نقش می‌کند.

این اثر، روایت‌های دانشجویان قدیم و فعلی از روند جنبش دانشجویی در برهه‌های مختلف و میزان تاثیرگذای آن‌ها در سیر حوادث است.

کتاب «جنبش دانشجویی در ایران از تاسیس تا پیروزی انقلاب اسلامی»

بی‌شک یکی از روش‌های شناخت یک پدیده، مطالعه و دقت در اجزای به وجود آورنده آن است. البته لازم است که اجزای منفک‌شده برای مطالعه، به درستی انتخاب شده باشند. به عبارت دیگر، اجزای انتخاب شده باید به بهترین نحو ممکن ما را در شناسایی پدیده به مثابه کل، یاری کنند. این روش شناسایی هر چند دقیق و یاری‌رسان، کاربرد دارد اما درباره پدیده‌های مربوط به اجتماعات انسانی (مسایل اجتماعی) پیچیده می‌شود. به عنوان مثال، در تحقیق پیرامون ماهیت پدیده انقلاب اسلامی ایران، مطابق این روش‌شناسی، اجزای پدیده از جمله عوامل و ریشه‌ها، رهبران، وقایع سیاسی، گروه‌های مختلف انقلابی و ... قابل شناسایی هستند. به وضوح قابل مشاهده است که تحقیق به این نحو مستلزم شناسایی و مطالعه بیش از 10 جزء از اجزای تشکیل‌دهنده کلیت پدیده اجتماعی است و همین کار تحقیق را مشکل و پیچیده می‌کند.

به نظر می‌رسد کتاب «جنبش دانشجویی در ایران» اثر علیرضا کریمیان که در سال 1381 توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی در دسترس محققان و علاقه‌مندان قرار گرفته است، تلاشی در راستای بررسی اجزای ساختار پدیده انقلاب اسلامی در ایران محسوب می‌شود. به زعم نویسنده «در ایران هر چند دانشجویان و دانشگاهیان در طی چندین دهه نتوانسته‌اند به لحاظ علمی و فنی به موفقیت چشمگیری در پیشرفت و توسعه این سرزمین دست یابند، لیکن از بعد اجتماعی و سیاسی، دانشگاه از بدو تاسیس همواره از جایگاه و ارزش ویژه‌ای برخوردار بوده است.»

کتاب «اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان خارج از کشور به روایت اسناد»

اتحادیه‌ انجمن‌های اسلامی دانشجویان خارج کشور از جمله تشکل‌های دانشگاهی بود که به‌عنوان پایگاهی برای متحد کردن دانشجویان سالیانه و مناسبتی یا به واسطه‌ نشریات اتحادیه، ضمن آشنایی بیشتر با آموزه‌های مکتب اسلام، ذهنیت مناسبی از وضعیت سیاسی نامساعد داخل کشور همچنین تلاش کشورهای غربی برای عقب ‌نگه‌داشتن کشورهای اسلامی پیدا می‌کردند. همچنین این اتحادیه با پیام‌ها و بیانیه‌های خود به صورت مستمر پیوند خود را با حرکت اصیل امام خمینی رحمة الله علیه، علمای مبارز و حوزه‌های علمیه اعلام می‌کرد. البته در این میان دور بودن آن‌ها از دسترس ساواک باعث می‌شد تا دانشجویان با فراغت بیشتری به مبارزات خود ادامه داده و اغلب برخی دشواری‌های مبارزاتی برای نیروهای انقلاب داخل کشور را جبران می‌کردند. نقطه‌ عطف فعالیت‌های اتحادیهی انجمن‌های اسلامی اروپا و آمریکا به هنگام عزیمت امام خمینی رحمة الله علیه از نجف به پاریس در ماه‌های منتهی به انقلاب اسلامی و تلاش آن‌ها در همراهی با نهضت امام خمینی رحمة الله علیه محسوب می‌شود.

کتاب «دانشجویان و گروگان‌ها(تاریخ شفاهی دانشجویان پیرو خط امام)»

پیروزی انقلاب اسلامی اگرچه نفوذ آمریکا را در ایران تحلیل برد، اما منجر به زوال کامل قدرت و دخالت‌های آن نشد و بقایای عوامل آمریکا در درون مملکت مشغول توطئه بودند؛ به‌ویژه این‌که با روی کارآمدن دولت موقت استکبار به آن امیدوارتر شد. در این شرایط دولت موقت که امور کشور را در دست گرفته بود، متاثر از دیدگاه نهضت آزادی که از قضا اکثر اعضای دولت از یاران سابق بازرگان انتخاب شده بودند، چندان به پاکسازی ادارات و استقرار جمهوری اسلامی نمی‌پرداختند و مطالبات امام خمینی رحمة الله علیه و مردم انقلابی برآورده نشده بود.

تساهل دولت بازرگان در برخورد با حرکت‌های تجزیه‌طلبانهی داخلی که کشور را به سوی اغتشاش می‌برد و عدم اتخاذ مواضع انقلابی در مقابل استکبار جهانی، دانشجویان مسلمان را بر آن داشت تا با حرکتی انقلابی اعتراض خود را به عملکرد دولت موقت نشان دهند. دانشجویان چند دانشگاه تهران تحت عنوان «دانشجویان پیرو خط امام» لانه‌ جاسوسی آمریکا را تسخیر کردند و به افشای عملیات این سفارتخانه در قبال انقلاب و نظام اسلامی پرداختند.

کتاب «دانشجویان و گروگان‌ها(تاریخ شفاهی دانشجویان پیرو خط امام)» شامل مصاحبه‌هایی است با چندین نفر از دانشجویان پیرو خط امام خمینی رحمة الله علیه که هرکدام با رجوع به حافظه‌ خود و فراخوار پرسش‌هایی که از آن‌ها شده است، به بازگویی حوادث لانه و حال و هوای آن روزها پرداخته‌اند.

علت تسخیر لانه‌ی جاسوسی به دست دانشجویان، ترکیب دانشگاه‌های شرکت‌کننده در این واقعه و نحوه‌ی تعامل آن‌ها با یمدیگر، برخورد مسوولان نظام با دانشجویان و حوادث تلخ و شیرینی که در درون لانه‌ جاسوسی می‌گذشت، در مصاحبه با آن‌ها روشن شده است. مطلب بسیار مهم دیگری که در خلال مصاحبه‌ها به آن اشاره شده، شیوه عملکرد و موضع‌‌گیری برخی از اشخاص است که بعد از اتمام جریان گروگان‌گیری در مسوولیت‌های مختلف نظام اسلامی بودند و در نحوه‌ انتشار اسناد لانه‌ جاسوسی دست داشتند.

علاقه‌مندان برای تهیه کتاب‌های مذکور می‌توانند به فروشگاه این مرکز واقع در خیابان انقلاب، خیابان 12 فروردین، بعد از خیابان شهدای ژاندارمری، نبش مجتمع ناشران مراجعه کنند یا با شماره‌های 66953607 و 66961536 تماس بگیرند./998/د102/ق