بگو با بت پرستی‌ها که عیسی خود مسلمان است

نگاه پر از تعجب یهودیان و مسیحیان از اعتقاد ما مسلمانان که پیامبران ادیان گذشته را مسلمان تلقی می‌کنیم، همیشه برایمان جای سؤال داشته است. تصورشان بر این است که مسلمانان می‌خواهند همه ادیان را به نفع خود مصادره کنند. در حالی که وقتی آیات قرآن کریم را بررسی می‌کنیم،‌ می‌بینیم حقیقتا این طور نیست. بلکه آن‌چه از دیدگاه مسلمانان مطرح می‌شود این است که حقیقت همه ادیان و به طور کلی دین،‌ تسلیم محض بودن در برابر اوامر و نواهی خداوند متعال است. یعنی همان کاری است که مرام ابراهیم بود، موسی می‌کرد و عیسی به انجام می‌رسانید. دین اسلام بندگی و تسلیم محض الهی بودن را بیش و برتر از هر دین دیگری مطرح نموده است. قرآن کریم و روایات اسلامی آکنده از گزارش‌هایی است که پیامبران و نیز پیروان راستین دیگر ادیان الهی را مسلمان می‌داند.

همه پیامبران مسلمان بوده‌اند

به عنوان نمونه قرآن کریم در داستان حضرت سلیمان علیه‌السلام و ماجرای انتقال تخت بلقیس به محل فرمان‌روایی خود، دوبار به مسلم بودن بلقیس و قومش اشاره نموده است: قَالَ یَا أَیُّهَا الْمَلَأُ أَیُّکُمْ یَأْتِینِی بِعَرْشِهَا قَبْلَ أَن یَأْتُونِی مُسْلِمِینَ﴿النمل: ٣٨﴾ و فَلَمَّا جَاءَتْ قِیلَ أَهَکَذَا عَرْشُکِ قَالَتْ کَأَنَّهُ هُوَ وَأُوتِینَا الْعِلْمَ مِن قَبْلِهَا وَکُنَّا مُسْلِمِینَ﴿النمل: ٤٢﴾

حضرت یوسف علیه‌السلام نیز از خداوند می‌خواهد که در عاقبت کار او را مسلم از دنیا ببرد؛ رَبِّ قَدْ آتَیْتَنِی مِنَ الْمُلْکِ وَعَلَّمْتَنِی مِن تَأْوِیلِ الْأَحَادِیثِ فَاطِرَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ أَنتَ وَلِیِّی فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ تَوَفَّنِی مُسْلِمًا وَأَلْحِقْنِی بِالصَّالِحِینَ﴿یوسف: ١٠١﴾

قرآن در حل نزاع بین اهل کتاب، در این که دین حضرت ابراهیم علیه‌السلام چه بوده است، می‌فرماید: ایشان نه یهودی بود و نه مسیحی،‌ بلکه مسلمان بود و آیین حنیف داشت؛ مَا کَانَ إِبْرَاهِیمُ یَهُودِیًّا وَ لَا نَصْرَانِیًّا وَ لَکِن کَانَ حَنِیفًا مُّسْلِمًا وَ مَا کَانَ مِنَ الْمُشْرِکِینَ﴿آل‌عمران: ٦٧﴾

حضرت ابراهیم علیه‌السلام و حتی حضرت یعقوب علیه‌السلام نیز در سفارش به فرزندان خود می‌فرمودند: تلاش کنید تا توفیق بیابید، فقط در حالت مسلم بودن از دنیا بروید؛ وَ وَصَّى بِهَا إِبْرَاهِیمُ بَنِیهِ وَ یَعْقُوبُ یَا بَنِیَّ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَى لَکُمُ الدِّینَ فَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَ أَنتُم مُّسْلِمُونَ﴿البقرة: ١٣٢﴾

حضرت موسی علیه‌السلام به قوم خود سفارش می‌کند اگر شما مسلم واقعی هستید، به خداوند توکل کنید؛ وَ قَالَ مُوسَى یَا قَوْمِ إِن کُنتُمْ آمَنتُم بِاللَّهِ فَعَلَیْهِ تَوَکَّلُوا إِن کُنتُم مُّسْلِمِینَ﴿یونس: ٨٤﴾

حواریون حضرت مسیح علیه السلام را به عنوان گواه می‌گیرند تا آن پیامبر بزرگ الهی بر مسلم بودن آنان شهادت دهد؛ وَ إِذْ أَوْحَیْتُ إِلَى الْحَوَارِیِّینَ أَنْ آمِنُوا بِی وَ بِرَسُولِی قَالُوا آمَنَّا وَ اشْهَدْ بِأَنَّنَا مُسْلِمُونَ﴿المائدة: ١١١﴾ فَلَمَّا أَحَسَّ عِیسَى مِنْهُمُ الْکُفْرَ قَالَ مَنْ أَنصَارِی إِلَى اللَّهِ قَالَ الْحَوَارِیُّونَ نَحْنُ أَنصَارُ اللَّهِ آمَنَّا بِاللَّهِ وَ اشْهَدْ بِأَنَّا مُسْلِمُونَ﴿آل‌عمران: ٥٢﴾

جالب، خواندنی و شنیدنی‌تر آن که قرآن کریم یکی از مشترکات در گفت‌وگوی اسلام و مسیحیت را مسلم بودن ذکر می‌کند و می‌فرماید: به آنان بگویید که ما همگی مسلمان‌ هستیم، پس به همین دلیل بیایید و مجادله غیر احسن و تفرقه افکنانه را کناری بگذاریم؛ وَ لَا تُجَادِلُوا أَهْلَ الْکِتَابِ إِلَّا بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ إِلَّا الَّذِینَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ وَ قُولُوا آمَنَّا بِالَّذِی أُنزِلَ إِلَیْنَا وَ أُنزِلَ إِلَیْکُمْ وَ إِلَهُنَا وَ إِلَهُکُمْ وَاحِدٌ وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ﴿العنکبوت: ٤٦﴾ قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ تَعَالَوْا إِلَى کَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَیْنَنَا وَبَیْنَکُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِکَ بِهِ شَیْئًا وَ لَا یَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِّن دُونِ اللَّهِ فَإِن تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ﴿آل‌عمران: ٦٤﴾

خلاصه کلام این که همه ادیان الهی و پیامبران گذشته آمده‌اند که مسلمان بودن را بیاموزانند و آن را به پیروان خود عرضه کنند. همه ادیان تسلیم خداوند متعال هستند، چنان که قرآن کریم می‌فرماید: قُلْ آمَنَّا بِاللَّهِ وَ مَا أُنزِلَ عَلَیْنَا وَ مَا أُنزِلَ عَلَى إِبْرَاهِیمَ وَ إِسْمَاعِیلَ وَ إِسْحَاقَ وَ یَعْقُوبَ وَ الْأَسْبَاطِ وَ مَا أُوتِیَ مُوسَى وَ عِیسَى وَ النَّبِیُّونَ مِن رَّبِّهِمْ لَا نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَدٍ مِّنْهُمْ وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ﴿آل‌عمران: ٨٤﴾

مسلم بودن چیزی نیست که تنها در قرآن کریم آمده باشد. بلکه در کتاب مقدس نیز بارها آمده و حتی در برخی از موارد با همین لفظ بدان اشاره شده است. چنان که در کتاب اشعیای نبی از عهد عتیق می‌خوانیم: کیست‌ که‌ مثل‌ بنده‌ من‌ کور باشد و کیست‌ که‌ کر باشد مثل‌ رسول‌ من‌ که‌ می‌فرستم‌؟ کیست‌ که‌ کور باشد، مثل‌ مُسلِم‌ من‌ و کور مانند بنده‌ خداوند؟(هنری مارتین و دیگران، 2002، اشعیا 42: 19)

علاوه بر این آیات فراوانی در کتاب مقدس وجود دارد که آموزه‌های اسلامی و نه آن‌چه امروزه یهودیان و مسیحیان تحت عنوان یهودیت و مسیحیت بدان معتقدند را بیان می‌کند. از جمله این آیات می‌توان به نماز، روزه،‌ زکات و... اشاره نمود. به عنوان نمونه درباره حرمت ربا،‌ که امروزه یهودیان آن را قبول ندارند، در کتاب مقدس آمده است: وای‌ بر من‌ که‌ تو ای‌ مادرم‌ مرا مرد جنگجو و نزاع‌کننده‌ای‌ برای‌ تمامی‌ جهان‌ زاییدی‌. نه‌ به‌ ربوا دادم‌ و نه‌ به‌ ربوا گرفتم‌. معهذا هر یک‌ از ایشان‌ مرا لعنت‌ می‌کنند.(همان،‌ ارمیا 15: 10) هم‌چنین ر.ک: حزقیال 18: 8 و 18: 3 و 22: 12)

اسلام در کتاب مقدس

حتی در این زمینه نویسندگان مسیحی کتاب‌های مستقلی نوشته‌اند. از جمله "توماس مک الوین" که کتاب خود، اسلام در کتاب‌مقدس(Islam in the Bible) را به موضوعاتی از این دست اختصاص داده است. مک الوین که بعدها تحت تأثیر مطالعات خود مسلمان شد،‌ کشیشی فعال در عرصه تبشیر مسیحیت بود که حتی به عنوان عضو فعال جامعه تبشیری Missionary Baptist Society به صورت تمام وقت در گسترش مسیحیت تلاش می‌کرد.

در کتاب اسلام در کتاب مقدس به اصول و فروع مشترک بین اسلام و مسیحیت پرداخته شده است و نویسنده از کتاب مقدس به دین اسلام می‌رسد. مباحثی همچون خداوند،‌ هدایت الهی،‌ نماز، روزه،‌ حج، زیارت، فداکاری، رباخواری، ازدواج و... از جمله مباحثی اسلامی است که در کتاب مقدس نیز وجود دارند و به آن‌ها به نحو مختصر پرداخته شده است. مک الوین با تأیید اسلام به آیاتی در پایان مکاشفه یوحنا اشاره می‌کند که آمده است: زیرا هر کس را که کلام نبوّت این کتاب را بشنود، شهادت می‌دهم که اگر کسی بر آنها بیفزاید، خدا بلایای مکتوب در این کتاب را بر وی خواهد افزود و هر گاه کسی از کلام این نبوّت چیزی کم کند، خدا نصیب او را از درخت حیات و از شهر مقدّس و از چیزهایی که در این کتاب نوشته است، منقطع خواهد کرد.(هنری مارتین و دیگران، 2002، مکاشفه، 22: 18 و 19) او در توضیح این آیه می‌نویسد که منظور افزودن بر مکاشفه یوحنا است. مقصود کل کتاب مقدس نیست. بنا بر این هیچ دلیلی بر نفی بعثت پیامبری دیگر یا کتاب دیگری نیست.

آیا عیسی مسلمان بود؟

یکی از دلایلی که کتاب‌هایی از این دست در جوامع مسیحی و یهودی نوشته نمی‌شود، اهتمام غرب به پروژه اسلام هراسی در حد اعلای خود است. لذا وقتی که قرار است مردم را به طور کلی از اسلام بترسانند،‌ ریشه‌های آن در ادیان و کتب آسمانی دیگر را نیز سعی می‌کنند نادیده بینگارند.

دلیل دوم را نیز باید در روش‌ اسلام‌شناسی غرب و به ویژه اسلام ناب و تشیع جستجو کرد. "رابرت شدینگر" مدیر گروه ادیان دانشگاه لوتر در آمریکا یکی از این افراد است. وی خود می‌گوید در یکی از کلاس‌هایش تحت تأثیر یکی از دانشجویان دختر مسلمان قرار می‌گیرد. این دانشجو به روش اسلام‌شناسی استاد اعتراض کرده و به او می‌گوید: اسلام را به طور غیر واقعی معرفی نکنید. شدینگر در مصاحبه‌اش می‌گوید توصیه این دانشجو موجب شد تا تحقیقات و مطالعات عمیقی درباره اسلام انجام دهم.

نتیجه تغییر رویکرد رابرت شدینگر به تألیف کتاب جالب توجهی منجر می‌شود، با عنوان: «آیا عیسی مسیح مسلمان بود؟» این کتاب که هنوز به فارسی ترجمه نشده، به زبان انگلیسی با عنوان Was Jesus a Muslim نوشته شده است. نویسنده کتاب رابرت اف. شدینگر(Robert F. Shedinger) پروفسور مطالعات مذهبی دانشگاه «لوتر» در شهر «دکورا»، ایالت «آیوا»ی آمریکا است. 

شدینگر  در این کتاب صراحتا می‌گوید: در مورد ماهیت اسلام بسیار تدبر کردم و نهایتاً به این نتیجه رسیدم که اسلام دین زندگی است. اسلام در واقع نوعی "جنبش عدالت اجتماعی" در سطح جهانی است. عیسی مسیح هم به دنبال همین هدف بود. او در این که آیا مسیح مسلمان بود، به این موضوع می‌پردازد که چگونه رابطه بین مسیحیان و مسلمانان می‌تواند عدالت اجتماعی را در سطح جهان گسترش دهد.

کتاب ارزشمند شدینگر که شخصیتی علمی است، جنجال وسیعی در سطح مطبوعات و پایگاه‌های اینترنتی برپا کرده است؛ به گونه‌ای که هم اکنون صدها صفحه مطلب درباره آن در اینترنت منتشر شده است.

رابرت شدینگر گفته است کتابی را تحت عنوان «عیسی مسیح و جهاد» در دست تألیف و انتشار دارد.

منابع

قرآن کریم.

همدانی، فاضل خان، گلن، ویلیام، مارتین، هنری.(مترجمان). (2002) ترجمه قدیم کتاب مقدس (سوم). انگلستان: ایلام.

Robert Shedinger. (2014) Robert Shedinger. Retrieved January 14, 2014, from www.luther.edu/shedinro/
Shedinger, R. F. (2009). Was Jesus a Muslim?: questioning categories in the study of religion. Minneapolis: Fortress Press.
MacElwain, T. (1998). Islam in the Bible. London [etc.]: Minerva Press.

سید محمدرضا طباطبایی،‌ کارشناس ادیان ابراهیمی

118/702/ر