سبک زندگی؛
نگاهی به آسیب‌های وسایل ارتباطی در فرزندان
خبرگزاری رسا ـ لازم است والدین اطلاعات بیشتری در مورد وسایل و فضاهای ارتباطی همچون رایانه، اینترنت و گوشی‌های مدل بالا داشته باشند و همچنین مهارت خود را در استفاده از آن افزایش دهند.
با ورود رایانه و تلفن‌های همراه به زندگی‌ها، آسیب‌های همراه آن هم به خانه‌ها و افراد آن راه پیدا کرده است. فناوری‌های روز به همان میزان که نعمت شمرده می‌شوند، می‌توانند خطرناک و مایه دردسر هم شناخته شوند.
به یاد داشته باشیم که استفاده صحیح و به اندازه از وسایل ارتباطی، جایگاه پسندیده خود را دارد و مطالبی که در پی می‌آیند، برای هشدار و اطلاع رسانی درباره سوءاستفاده از این وسایل ارتباطی و تحقیقی است.
آسیب‌های استفاده از اینترنت
1. هرزه نگاری
بررسی‌های متعدد نشان می‌دهد که استفاده از سایت‌های اینترنتی مبتذل رو به افزایش است. هر هفته صدها فرد به استفاده کنندگان از این گونه سایت‌ها اضافه می‌شوند.
کارشناسان و محققان در این باره می‌گویند: فضای اینترنت بسیار خطرناک است و چه بسا یکی از دلایلی که باعث شده تا این اندازه اینترنت خطرناک باشد، منحصر به فرد بودن آن باشد.
این ویژگی اینترنت که کاربران آن قادر خواهند بود که به طور ناشناس باقی بمانند، خیلی از افراد را آسیب پذیر نموده است.
در گذشته افراد به این صورت افسار گسیخته دچار فعالیت‌های منحط اخلاقی نمی‌شدند؛ زیرا لازم می‌آمد که فرد به اماکنی رفت و آمد کند که به نوعی خطرناک و پر استرس بوده است، که همین مسأله مانع رفتن فرد به آن اماکن می‌شد؛ ولی امروزه در خانه امن و به صورت ناشناس و گمنام، فرد در گیر این گونه مسائل می‌شود؛ بدون این‌که مانع جدی برای او وجود داشته باشد.
2. محدود شدن فعالیت جسمی
یک گروه از کاربران اینترنت، کودکانی هستند که اکثر اوقات خود را به استفاده از بازی‌های رایانه‌ای اختصاص می‌دهند؛ در حالی که افزایش سطح خشونت در کودکان و تقلید رفنارهای پر خطر از پیامدهای آن بازی‌هاست.
کارشناسان در این باره گفته‌اند: پیامدهای منفی این پدیده عبارت است از: اختلالات فیزیولوژیکی و روان‌شناختی، همانند التهاب عصبی، خستگی، کاهش شنوایی، کم اشتهایی و سردردهای مزمن و... .
همچنین اگر فرزند شما مدت طولانی را درمقابل رایانه بگذراند، او را از ورزش و دیگر فعالیت‌هایی که برای رشد او مفید است، محروم می‌کند.
کودکان نیاز دارند حواس‌هایی همچون بویایی، شنوایی و لامسه را پرورش دهند؛ در حالی که استفاده مداوم و زیاد از رایانه، به چشم، دست و ستون فقرات کودکان آسیب می‌رساند.
3. افت مهارت‌های اجتماعی
بهترین راه و روش کشف خود، برای کودک تعامل و ایجاد ارتباط با دیگر کودکان است. یادگیری از طریق تجربه و تحریک حواس بوجود می‌آید. در حالی که زمانی کودک از رایانه استفاده می‌کند، کمتر این یادگیری از این طریق اتفاق می‌افتد.
مدام کار کردن با کامپیوتر و اینترنت و همچنین بازی‌های کامپیوتری، پیشرفت مناسب مهارت‌های زندگی و اجتماعی را به تأخیر می‌اندازد.
هنگامی که کودک به فضای اینترنتی عادت بکند، انگیزه‌اش برای تعامل با دوستان و دیگران کم می‌شود که این خود اثرات نامناسبی بر ارتباط شخصی و تعاملات اجتماعی او می‌زند.
از سویی استفاده از فضای اینترنت یک فعالیت زمان‌بری است؛ پس می‌تواند مدت تعامل اعضای خانواده را با همدیگر کاهش دهد.
بر اساس تحقیقاتی که به عمل آمده است، استفاده از اینترنت به طور قابل توجه‌ای احساس تنهایی و بی‌پنهاهی افراد را بیشتر می‌کند و سلامت روانی کلی افراد را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد.
تحقیقی نشان داد به همان مقدار که افراد بیشتر از اینترنت استفاده کرده بودند، رابطه کمتری با دوستان خود داشتند. همچنین روشن شد آنها کمتر با افراد خانواده خود گفت‌وگو می‌کردند، اضطراب و استرس روزمره بیشتری با خود داشتند.
لذا کاربرانی که بیش از اندازه از اینترنت استفاده می‌کنند، به تدریج و رفته رفته قوه درک، کسب مهارت‌ها، صبر و تحمل خود را در روابط اجتماعی و زندگی زناشویی از دست خواهند داد.
4. اعتیاد اینترنتی
یکی از خصیصه‌های مهم اینترنت، جذابیت و تمایل مستمر به سیر و گردش در آن به وسیله کاربران و استفاده کنندگان از آن است که بعد از مدتی، افراد را به شدت به خود وابسته می‌کند؛ تا جایی که برای عده‌ای از افراد، اعتیاد اینترنتی می‌آورد.
اعتیاد پیدا کنندگان به اینترنت، زمان‌های بسیار طولانی مدت را به استفاده از این فضای ارتباطی اختصاص می‌دهند؛ به طوری که عملکرد اجتماعی و حتی شغلی خود را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
چه بسا، علت اعتیاد به اینترنت در بسیاری از این گونه افراد، دست پیدا کردن به راهی برای سرکوب کردن اضطراب‌ها و تنش‌های زندگی است. بر اساس گفته محققان، احتمال اعتیاد به اینترنت در افراد منزوی و افرادی که در ارتباط‌های اجتماعی و بین فردی خود دچار مشکل هستند، بیش از افراد دیگر است.
نشانه‌های شناخته شده این اختلال چنین است؛
1. استفاده از کامپیوتر و اینترنت برای گذراندن خوش زندگی، شادی یا تسکین استرس و اضطراب است.
2. احساس تحریک پذیری غیر قابل کنترل و احساس افسردگی هنگامی که از آن استفاده نمی‌کنند.
3. صرف کردن زمان‌های طولانی مدت و صرف کردن هزینه بسیار زیاد برای خرید نرم افزار و سخت افزار و فعالیت‌های مربوط به کامپیوتر و اینترنت.
4. برنامه نداشتن و به نوعی بی‌خیال شدن نسبت به کار، مدرسه و خانواده.
5. اغفال شدن
افراد ناشناس، کلاهبردار، کودک آزار و... از طریق پیام‌های الکترونیکی و اتاق‌های اصطلاحا چت، با دیگر کاربران ارتباط برقرار کرده و افراد را اغفال و مورد سوءاستفاده قرار می‌دهند.
در تبلیغات تجاری هم با استفاده از بنرهای جذاب، جوایز بازی‌ها و تصاویر رنگی، از کودکان سوءاستفاده می‌شود. بعضا به بهانه فروش و بازاریابی و با استفاده از شخصیت‌های آشنای کارتونی از کودکان اطلاعات شخصی از آنها گرفته می‌شود.
همچنین می‌توان به آسیب‌های دیگر این تکنولوژی اشاره کرد؛ مانند دسترسی سهل و آسان به پایگاه‌ها و سایت‌هایی که تصاویر مربوط به بی‌مبالاتی‌های جنسی و خشونت ورزی و مصرف مواد را تبلیغ می‌کنند و همچنین ظاهر شدن ناخواسته پیام‌های مستهجن بر روی صفحه کامپیوتر، تبلیغاتی مربوط به مصرف سیگار و مشروبات الکلی که بدون محدودیت برای همه و از جمله کودکان ظاهر می‌شود.
چگونگی کمک کردن به فرزندان
· والدین لازم است که اطلاعات بیشتری در مورد وسایل و فضاهای ارتباطی همچون رایانه، اینترنت و گوشی‌های مدل بالا داشته باشند و همچنین مهارت خود را در استفاده از آن افزایش دهند.
· والدین باید فعالیت‌های متناسب با سن و رشد فرزندان خود را معین کنند؛ به عنوان مثال کودکان دبستانی نیاز به نظارت مستقیم و همچنین هشدار مداوم در مورد تبلیغ‌ها و ورود به اتاق‌های چت دارند.
کما این‌که لازم است که به نوجوانان یادآوری کرد که نکات ایمنی در اینترنت و مدت استفاده از آن را رعایت کنند.
· اجازه ورود به اتاق گفت‌وگوی مجازی را برای فرزندان تنها با نظارت والدین باید صورت بگیرد.
· والدین باید همراه با فرزند کودک خود از اینترنت استفاده کنند و با هم سایت‌ها و پایگاه‌ها را جستجو کنند و همچنین نقش تبلیغات را برای کودکان توضیح دهند.
· در زمان استفاده از اینترنت، والدین باید الگوی خوبی برای فرزند خود باشند و زمان استفاده را به هدفی مشخص و ویژه محدود کنند.
· والدین باید در مورد اتفاقاتی که در رابطه با فعالیت‌های کامپیوتری و اینترنتی در مدرسه کودک به وجود می‌آید، اطلاعات کافی داشته باشند و لازم است این اطلاعات را به دست آورند.
· برای نظارت بهتر و آسان‌تر والدین بر کودکان، باید رایانه را در محلی عمومی و قابل دسترس برای همگان قرار داد.
· یکی از توانایی مرورگرهای اینترنت، این است که والدین قادر خواهند بود که با تغییر در تنظیمات مرورگرها، تعداد محدودی سایت را آن هم بر اساس نیاز فرزندان، در اختیار کاربر قرار بدهند و احیانا سایت‌های دیگری که مضرّ هستند، از دسترس کاربر خارج کنند.
· زمانی هم برای ورزش و تفریح در خارج از خانه برای فرزندان باید اختصاص داد، تا از این طریق، علاوه بر تخلیه انرژی و هیجانات و همچنین ایجاد سلامتی و نشاط فرزندان، از آسیب‌های احتمالی جسمانی استفاده از رایانه بر حذر ماند.
امروزه، ابزارهای ارتباطی مانند اینترنت و رایانه بیشتر در دسترس کودکان، نوجوانان و جوانان است؛ لذا لازم است که فرهنگ سازی درباره نحوه استفاده از اینترنت و این گونه فضاهای مجازی، بیشتر معطوف قشر کم سن و سال شود، تا در نتیجه در یک بازه زمانی مشخص، این فرهنگ در جامعه جوان ما نهادینه شود.
البته این فرهنگ‌سازی درباره نحوه استفاده از اینترنت باید از مدارس و حتّی قبل از آن نیز شروع شود. امّا نباید از این نکته غافل ماند که والدین نقش مهم‌تری را می‌توانند در نحوه استفاده از اینترنت و فضای مجازی برای فرزندان خود ایفا کنند. از این رو والدین لازم است که آمادگی کافی برای روبه‌رو شدن با این پدیده ارتباطی داشته باشند، تا از این تکنولوژی از یک تهدید به یک فرصت تربیتی تبدیل کنند.
تلفن همراه یک فرصت تربیتی
آیا واقعا داشتن تلفن همراه برای یک کودک یا یک نوجوان مُضر است؟
والدین امروزی، در زمینه تربیت فرزندانشان با مسائل و پدیده‌هایی مواجه می‌شوند که قبلا در دوره کودکی، نوجوانی و همچنین جوانی خود با آن روبه‌رو نبودند؛ لذا لازم است نسبت به مسائل و پدیده‌های نوظهور اطلاعات کافی داشته باشند و نحوه و مهارت برخورد صحیح آن را داشته باشند و به آن به یک فرصت تربیتی نگاه کنند.
از آنجایی که والدین، علاوه بر نقش‌های تربیتی که نسبت به فرزند خود دارند، نقش قدرت مالی و تامین او را نیز در خانواده دارند و از طرفی فرزندان هم تا قبل از بلوغ استقلال مالی ندارند و به نوعی نسبت به خانواده خود وابسته هستند، لازم است که والدین از این قدرت و نقشی که دارند، در تشویق، تنبیه و شکل دهی شخصیت فرزندان به شکل مطلوب و محبت آمیز استفاده کنند.
از این رو، هنگامی که فرزندان، والدین خود را مُصر به خریدن تلفن همراه می‌کنند، در ابتدا قبل از اجابت شدن درخواست فرزند، والدین باید با او حرف بزنند و در مورد نوع و شرایط استفاده و احیانا معایب تلفن همراه برای سن او توضیح دهند. اگر همچنان اصرار به خریدن این وسیله ارتباطی داشت، والدین می‌توانند برای او توضیح دهند، تا زمانی که فرزندشان شرایط داشتن تلفن همراه را نداشته باشد، فرزندشان نمی‌تواند از این وسیله استفاده کند. مثلا به او بگویند که شرایط داشتن گوشی همراه عبارت از 1. محدودیت زمانی و مکانی در استفاده کردن از آن 2. استفاده درست و مناسب از آن 3. در صورت استفاده کردن نادرست از تلفن همراه، از او پس گرفته می‌شود 4. داشتن تلفن همراه خللی به اخلاق، رفتار و همچنین تحصیل او نزند و... .
لذا با ترغیب کردن فرزند به داشتن شرایط داشتن گوشی همراه، فرصت مناسبی برای شکل دهی شخصیت فرزند از سوی والدین ایجاد می‌شود.
خرید تلفن همراه از چه سنی مناسب است؟
تلفن همراه وسیله ارتباطی است که علاوه بر فایده‌های فناورانه آن، قادر خواهد بود که آسیب‌های جدی هم به افراد استفاد کننده وارد کند. برای خرید این وسیله، یک اصل با اهمیتی وجود دارد و آن هم وجود یک نیاز واقعی است، نه پیروی از دیگران و القای نیازهای کاذب به فرزندان خود.
اولویت با تاخیر در خرید آن حداقل تا پایان دوره راهنمایی است و بعد از آن هم خرید با تلفن‌های ساده‌تر و قرار دادن قوانینی جهت پیش گیری از آسیب‌های احتمالی آن است.
به عنوان مثال، والدین می‌توانند با فرزندان خود توافق کنند که اجازه سرکشی به گوشی او را داشته باشند و فرزند هم حق رمزگذاری بر روی تلفن خود را نداشته باشد.
والدین باید فرزندان خود را تا قبل از خرید، با آسیب‌های احتمالی این وسیله آشنا کنند و با الگو بودن خودشان در استفاده صحیح و به اندازه از تلفن همراه، از اهمیت این وسیله در زندگی بکاهند.
اگر والدین از نظر فکری بتوانند این باور را در فرزندان خود ایجاد کنند که تلفن همراه یک وسیله ارتباطی است نه سرگرمی و تنوع خواهی، آنگاه می‌توانند امیدوار باشند که آسیب‌های کمتری متوجه آنها می‌شود.
نکته با اهمیت این است که والدین توجه داشته باشند که از اشتیاق فراوان فرزندشان به تلفن همراه در جهت درست استفاده کنند.
در هر صورت اگر والدین، تلفن همراه را برای فرزندشان خریدند، به صورت دوستانه و جدی در مورد نحوه و شرایط استفاده از آن را برای فرزندشان اعلام کنند؛ به این ترتیب که شرایط را یکبار دیگر به او بگویید و خاطر نشان کنید که اگر به این نتیجه برسید که تلفن همراه داشتن او، موجب تغییر رفتار و اخلاق و همچنین موجب تنبلی و اخلال در درس و تحصیل او می‌شود، تلفن همراه را از او خواهید گرفت.
البته این را والدین باید بدانند که این نسخه چه بسا، تا انتهای دوره نوجوانی بیشترین کارایی را داشته باشد؛ ولی از دوران بلوغ به بعد، تاثیر محیط بیشتر و پررنگ‌تر خواهد بود و تقریبا بیشتر اثربخشی خانواده به اتمام خواهد رسید؛ گر چه خانواده هم هرگز نقشش به صفر نخواهد رسید.
عقیل مصطفوی مجد
975/703/ر
ارسال نظرات