نگاهی به زندگی و آثار علامه امینی
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت‌الله عبدالحسین فرزند احمد امینی تبریزی است، که از مفاخر علمای امامیه در قرن چهاردهم و نگارنده کتاب گران‌سنگ «الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب» هست.
علامه امینی تحصیلات اولیه را نزد پدرش شیخ احمد امینی آغاز کرد و بعد در مدرسه طالبیه تبریز که در آن زمان از مهم‌ترین مراکز علم و معرفت در آن شهر به شمار می‌رفت، ادامه تحصیل پرداخت و مقدمات علوم دینی را فراگرفت، سپس فقه و اصول را در آن مدرسه به پایان برد.
مرحوم علامه امینی به نجف اشرف سفر کرد تا تحصیلات عالیه خود را نزد اساتید، فقه، اصول، حدیث و علوم حدیث ادامه دهد،از این رو در کلاس درس بزرگان فقه و اصول حضور یافت و نزد آنان شاگردی کرد تا به درجه اجتهاد نائل شد و از سوی گروهی از بزگان اجازه اجتهاد دریافت کرد و بزرگانی مانند: «آیت‌الله میرزا مجدد شیرازی»، «آیت‌الله میرزا حسین نائینی نجفی»، «آیت‌الله ملا محمد جعفر یزدی حائری»، «آیت‌الله شیخ محمد حسین اصفهانی نجفی معروف کمپانی» و «آیت اللله شیخ محد حسین بن علی کاشف الغطاء»
عده‌ای از بزرگان نجف نیز به او اجازه روایت دادند و بدین ترتیب در سلسله راویان داخل شد و برخی از آن بزرگان عبارتند از: «آیت‌الله سید ابوالحسن موسوی اصفهانی»، «آیت‌الله میرزا علی حسین شیرازی» و «آیت‌الله شیخ علی اصغر ملکی تبریزی».
در زندگی علامه امینی مسأله‌ای لذت‌بخش‌تر از مطالعه نبود و در این راه از بزرگ‌ترین لذت‌ها در می‌گذشت، وی هیچ‌گاه به نقل کسی از کتاب‌های خطی گذشتگان اعتماد نمی‌کرد بلکه بر خود لازم می‌دانست که آن مصادر و منابع را به دست آورد و به طور شخصی مراجعه کند تا بهانه‌ای برای مخالفان باقی نماند.
علامه امینی پس از عمری تلاش و مجاهدت بی‌وقفه و خستگی‌ناپذیری برای اثبات عقیده شیعه، در اثر بیماری طولانی و لاعلاج و تحمل رنج‌ها در روز جمعه 28 ربیع‌الثانی سال 90 هجری قمری مصادف با 12 تیر سال 1349 هجری شمس در تهران دیده از جهان فروبست؛ پس از چند روز پیکر ایشان به نجف اشرف منتقل شد و در جوار کتابخانه امیرالمؤمنین در بقعه‌ای که به دستور وی چند ماه پیش از وفاتش ساخته شده بود به خاک سپرده شد.
تألیفات علامه امینی
علامه امینی آثار علمی بزرگی را که در ساخت بنیان فکری و فرهنگی امت اسلامی نقش بسزایی دارند از خود به جا گذاشته است، این آثار علمی در میدان‌ها مختلفی همچون تألیف و تحقیق است که برخی از آن آثار عبارتند از:
1- شهداء الفضیله: این کتاب، تاریخی و دربردارنده شرح‌حال شهدای عالم اسلام، از آغاز قرن چهارم تا عصر حاضر است؛ علامه امینی در این کتاب بیش 130 شهید را برشمرد که به خاطر دفاع از اسلام و حمایت از دین به شهادت رسیده است.
2- سیرتنا و سنتنا: این کتاب مجموعه‌ای از درس‌های علامه امینی است که در سوریه در سال 1384 هجری قمری ایراد شده است و کتاب دربردارنده جواب‌های کاملی از سؤال‌های است که از ایشان در پیرامون غلو شیعه درباره محبت اهل‌بیت (ع) و عزاداری برای سیدالشهداء (ع) پرسیده شده است، علامه امینی در این کتاب از این تهمت‌ها پاسخ داده است.
3- کامل الزیارات: این کتاب اثر شیخ الطائفه ابوالقاسم جعفر ین محمد بن قولویه، است، سند آن صحیح و روایاتش متواتر است و آن را عالمان ثقه نقل کرده‌اند و به طرق گوناگون به ائمه طاهرین (ع) اسناد داده است و راویان آن بالغ بر ششصد روای ثقه هستند؛ این کتاب را علامه امینی تحقیق کرده است و در تصحیح کتاب به مصادر مورد اعتماد مانند وسایل شیعه، مستدرک وسایل شیعه، بحارالانوار مراجعه کرده است.
4- تفسیر فاتحه الکتاب: این کتاب سرآغاز تألیفات علامه امینی و نخستین گام در عالم تألیف و تحقیق است و شاید روشن‌ترین مطلبی که از تفسیر او بر آیات این سوره استفاده می‌شود، مسایل مربوط به توحید، قضا و قدر، و جبر و تفویض باشد و این مطالب همه لابه‌لای روایت رسول خدا (ص) و اهل‌بیت (ع) استفاده شده است.
5 ـ آداب الزائر لمن یمم الحائر: این کتاب رساله مختصری است پیرامون آن‌چه که بر زائر امام حسین (ع) لازم است که به آن آراسته باشد، و ادب دهان در حرم مقدس امام حسین (ع) را بیان
می‌کند، در این کتاب به شرح دعای علقمه می‌پردازد.
نگرشی به کتاب گران‌سنگ الغدیر
حدود شصت سال است که از تاریخ تدوین کتاب الغدیر می‌گذرد و به جرأت می‌توان گفت در دنیای تحقیقات اسلامی کسی نیست که با نام الغدیر و نام علامه امینی ناآشنا باشد و این کتاب با نثری زیبا و روان در یازده جلد به زبان عربی به زیور طبع آراسته‌شده است و تا کنون به زبان فارسی و برخی زبان‌ها دنیا به صورت گزیده و خلاصه به چاپ رسیده است.
با آن که مطالب الغدیر به مذاق بسیاری خوشایند نیست ولی از آن‌جایی که با اتکا به منابع و مأخذ متقن نوشته شده است تا کنون کسی یا گروهی نتوانسته نقدی یا ردی بر کتاب الغدیر و یا حتی نقدی بر صفحه‌ای الغدیر بنگارد.
علامه امینی درباره کتاب الغدیر گفته است: من برای نوشتن الغدیر ده هزار جلد کتاب از بای بسم‌الله تا تای تمت خوانده‌ام و به صد هزار کتاب مراجعات مکرر داشته‌ام.
و در جای دیگر آورده است: مطالبی که در الغدیر آمده است، مذهبی نیست بلکه اسلامی است؛ یعنی مسائلی نیست که فقط مذهب شیعه بدان معتقد باشد، بلکه مطالبی است که در میان جمیع مذاهب اسلامی متفق علیه است.
مصادر و منابعی که در کتاب الغدیر مورد استناد قرار گرفته است همگی از منابع اهل سنت بوده است و این بدان معنا نیست که در نظر علامه امینی اهل‌سنت در نظر علامه امینی دارای اعتباراست، یا کتاب‌های علمای مذهب شیعه غیرقابل‌اعتماد است.
از جمله بارزترین ویژگی این کتاب، شیوه تألیف آن است که به سبک جدل است؛ یعنی استفاده از مقدماتی که طرف مقابل قبول دارد؛ از این رو، وی با اعتقادات خود مغلوب می‌شود.
از امتیازات دیگر این کتاب، ارائه اسناد و مدارک معتبر در تمام استدلال‌های علامه امینی است، همچنین مؤلف بزرگوار الغدیر در خلال این کتاب از بیان ضرب‌المثل‌ها، طرح مباحث تاریخی، اعتقادی، اخلاقی و فقهی و ادبی، در جهت فهم بیشتر مخاطبان فراوان استفاده کرده است.
متأسفانه برخی تصور غلطی از الغدیر دارند و می‌پندارند که کتاب الغدیر باعث تفرقه و جدایی مذاهب اسلامی از یکدیگر می‌شود، کسانی که این تصور دارند نه تنها الغدیر مطالعه نکرده‌اند، بلکه از تأثیرگزاری الغدیر در ممالک اسلامی بی‌اطلاع هستند.
پس از انتشار الغدیر مقالات متعددی در مجلات فرهنگی مصر، سوریه و عراق در تجلیل از این کتاب درج شده است و سیل نامه‌ها تقدیر از سراسر ممالک اسلامی جاری شد که اکثر نویسندگان این نامه‌ها از علمای اهل سنت هستند؛ از پادشاهان وزرای کشورهای اسلامی گرفته تا ائمه جمعه و جماعات و اساتید دانشگاه‌ها برای الغدیر تفریظ نوشتند و به قدردانی از زحمات مؤلف آن پرداختند.
جایگاه عظیم الغدیر در نگاه رهبر معظم انقلاب
رهبر معظم انقلاب درباره اهمیت و عظمت الغدیر این‌چنین فرموده است: حادثه الغدیر و در نگاه مرحوم علامه امینی صاحب کتاب الغدیر و بعد در نگاه شهید مطهری وسیله وحدت اسلامی است گمان نکنید غدیر مایه اختلاف است، نه؛ مسأله تشیع برآمده از یک اعتقاد صحیح سالم خالص نسبت به وحی الهی است؛ شیعه اعتقاد به ارزش‌ها است، اعتقاد به معیارها است، ملاک قرار دادن معیارهای است که قرآن آنها را ملاک داده‌اند.
مقام معظم رهبری در بیانات خود آورده است: مرحوم علامه امینی عقیده شیعه را در «الغدیر» اثبات کرده است؛ اما کتاب لحن، سلیقه و شیوه برخور او با مسأله طوری است که همه مسلمین را جذب می‌کند؛ شما تفریظه‌هایی را که مسلمانان مصر، شام و دیگر نقاط دنیا بر کتاب ایشان نوشته‌اند، ببینید! ما باید توجه داشته باشیم که نوع طرح مسأله، طوری نباشد که به جدایی مسلمان‌ها بینجامد، باید مراقب باشیم که مسأله را طوری طرح کنیم که هم عقیده‌های خودمان ناراحت نشوند، البته باید عقیده خودمان را بیان و آن را تثبیت کنیم، اما اشتباهات و خطاها را هم بر برطرف کنیم./998/ت302/س