جریان فتنه؛ از اتهام تقلب و خسارت به نظام تا توبه و بازگشت
اتهام‌زنی یکی از شیوه‌های جریان‌های سیاسی برای پیش‌بردن اهداف، از میدان راندن رقبا و به کرسی نشاندن گزینه‌های خود است. اتهام‌زنی‌های خبری در قالب انتشار اخبار جعلی صورت می‌گیرد. این اتهام‌ها گاه آبرو و حیثیت یک شخص محترم را هدف قرار می‌دهد و گاه یک گروه یا جمعیت را بی‌اعتبار می‌کند.
انواع اتهام در قالب قذف، افک، بهتان و افترا
تهمت‌زدن و بی‌آبرو کردن دیگران از گناهان کبیره است و فقیهان بزرگوار شیعه بر اساس کاربرد قرآنیِ انواع تهمت، آن را با عناوینی مانند بهتان، افترا، قذف و افک بررسی کرده‌اند.
قذف نوعی خبر غیر واقعی درباره دیگری است برای متهم ساختن وی به جرایم عفافی و فساد اخلاقی. نوع دیگر اتهام‌زنی در رسانه‌ها، اِفک است. افک نوعی دروغ خاص است و به این صورت انجام می‌شود که خبر یا مجموعه‌ای از اخبار غیرواقعی در اجتماع با هدف بی‌اعتبار کردن حاکمیت به گونه‌ای منتشر شود که عموم افراد جامعه با شنیدن آن، بدون تحقیق آن خبر را تلقی به قبول کنند.
افک نوعی دروغ مهم و پیچیده است که با هدف بی اعتبار ساختن اساس حکومت در جامعه توسط افراد مغرض به صورت سازماندهی شده رواج می‌یابد تا افکار عموم را نسبت به رفتار حاکمیت مساله‌دار کند.
بهتان، دروغی است که شخص تخریب شده هم با شنیدن آن مات و مبهوت می شود. (قاموس قرآن، واژه بهت) در آیه 112 سوره نساء درباره بهتان آمده است: وَ مَنْ یَکْسِبْ خَطیئَةً أَوْ إِثْماً ثُمَّ یَرْمِ بِهِ بَریئاً فَقَدِ احْتَمَلَ بُهْتاناً وَ إِثْماً مُبینا؛ و کسى که خطا یا گناهى مرتکب شود، سپس بیگناهى را متهم سازد، بار بهتان و گناهِ آشکارى بر دوش گرفته است. افترا به معنى جعل دروغ و چیزى از خود در آوردن است. (همان، ذیل واژه فری) هنگامی که مطلب حق، دو‌پاره شود و با باطل و امر دروغین آمیخته شود، به این عمل افترا گفته می‌شود. اکثر فرقه‌سازی‌ها و مکاتب بشری گمراه‌کننده از طریق افترا به خدا و اولیای الهی سعی در جذب افراد کم‌آگاه به سوی ادعای دروغین خود دارند. در قرآن تعبیر "افترا به خدا" کاربرد زیادی دارد و آن درباره مشرکان و مخالفان پیامبران است که درباره دروغ پردازی های جبهه باطل در برابر دعوت به حق توسط انبیای عظام، گفته می شود آنان به خدا افترا زدند: فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى عَلَى اللَّهِ کَذِباً لِیُضِلَّ النَّاسَ بِغَیْرِ؛عِلْم چه کسى ستمکارتر است از آن کس که بر خدا دروغ مىبندد، تا مردم را از روى جهل گمراه سازد؟ (انعام، آیه 144) . طبق ماده 8 قانون مطبوعات، افترا به مقامات، نهادها، ارگانها و هریک از افراد کشور ممنوع است.
توبه از گناه اتهام زنی
فقیهان بزرگوار برای برخی از انواع این اتهام‌زنی‌ها، مجازات خاصی بر اساس منابع معتبر اسلامی قائل هستند و هر کدام از این موارد، دارای احکام خاصی است.
در مقام توبه و انابه از هر یک از این موارد، باید گفت یک معنای عمومی توبه و انابه درباره انواع گناهان وجود دارد و آن، ترک گناه به خاطر قبح آن و پشیمانی از انجامش، تصمیم بر ترک و جبران آن با اعمال نیک است. (مفردات راغب، ذیل ماده تاب) درباره برخی گناهان، توبه به صورت خاص انجام می شود. مثلا درباره قذف، طبق آیه 4 و 5 سوره نور "وَ الَّذِینَ یَرْمُونَ الْمُحْصَنَاتِ ثُم لَمْ یَأْتُواْ بِأَرْبَعَةِ شهُدَاءَ فَاجْلِدُوهُمْ ثَمَانِینَ جَلْدَةً وَ لَا تَقْبَلُواْ لهَمْ شهَادَةً أَبَدًا وَ أُوْلَئکَ هُمُ الْفَاسِقُونَ * إِلَّا الَّذِینَ تَابُواْ مِن بَعْدِ ذَالِکَ وَ أَصْلَحُواْ؛ و کسانى که آنان پاکدامن را متّهم مىکنند، سپس چهار شاهد (بر مدّعاى خود) نمىآورند، آنها را هشتاد تازیانه بزنید و شهادتشان را هرگز نپذیرید و آنها همان فاسقانند * مگر کسانى که بعد از آن توبه کنند و جبران نمایند (که خداوند آنها را مىبخشد)" کسی که دیگری را به اتهام ارتکاب عمل منافی عفت خاص متهم نماید و نتواند به طریق شرعی آن را اثبات نماید، دیگر گفتار او درباره امور مورد قبول واقع نمی‌شود، مگر آن که اثبات شود که توبه کرده است؛ توبه چنین شخصی به این است که علاوه بر پشیمانی از عمل ارتکابی، در نزد کسانی که خبر کذب را منتشر کرده است، اعلام کند که دروغ گفته است. (امام خمینی، تحریر الوسیلة، ج2، ص 442) طبق دیدگاه اکثر فقیهان امامیه، قذف کننده، باید علاوه بر توبه و تکذیب نفس، آبروی رفته شده از طرف مورد اتهام را جبران کند و این همان عمل صالحی است که طبق آیه باید انجام دهد. (شیخ طوسی، الخلاف، ج6، ص 264) عده ای هم معتقدند همین که دوباره به اتهام زدن دیگران روی نیاورد، به معنای اصلاح عمل است. (کاشف الغطاء، أنوار الفقاهة، کتاب الشهادات، ص 18).
اتهام جریان فتنه مبنی بر تقلب و خسارات وارد شده بر نظام
آن چه در جریان رقابت‌های انتخاباتی سال 1388 اتفاق افتاد، این بود که یکی از دو جریان رقیب، مدعی تقلب در انتخابات شد و این دروغ از پیش‌طراحی‌شده، مرتب توسط رسانه‌های داخلی همسو با فتنه‌گران و رسانه‌های دشمن تکرار می‌شد. در حالی که وقتی روند شمارش آرا به اتمام رسید و مهلت قانونی ارایه شکایات و مستندات شاکیان توسط رهبر معظم انقلاب تمدید شد، هیچ مستند بلکه موید قابل قبولی به شورای نگهبان ارائه نشد و انتخابات مورد تایید ناظر قانونی قرار گرفت، اما جریان خاص هم چنان مدعی برگزاری انتخابات مهندسی شده بود و آنقدر این اتهام را تکرار کرد که به آشوب های خیابانی کشیده شد و رسانه های بیگانه سوژه خود را همین امر قرار دادند و با انواع حیله های روانی به تخریب چهره جمهوری اسلامی پرداختند و در نتیجه نظام مورد اتهام قرار گرفت. شاید مبنای تحریم ها و فشارهای بین‌المللی از سوی آمریکا و غرب، همین اتهام بود، چه این که معنای این ادعای دروغین، نا‌مشروع بودن دولت ناشی از روند این انتخابات بود که رقیب به صحت آن تمکین نکرد؛ در نتیجه سران فتنه بخاطر جلوگیری از ادامه فتنه‌گری و اخلال در امور، حصر خانگی شدند.
حفظ اعتبار، خط قرمز حکومت ها
حکومت‌ها در طول تاریخ و در زمان حاضر یکی از خطوط قرمز خود را اعتبار و آبروی خود قرار داده‌اند و دولت‌ها برای حیثیت افزایی خود، سرمایه‌گذاری‌های کلانی انجام می‌دهند. تا آنجا که آمریکا وقتی در جنگ جهانی دوم با بمب اتم، جان هزاران انسان بیگناه و بی‌دفاع را در یک لحظه گرفت، بعدها برای بازگرداندن اعتبار از دست رفته اش در نزد ملت‌ها، میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری کرد، فیلم‌های سینمایی ساخت، تئوری‌پردازی‌هایی انجام داد، انجمن‌های بشر‌دوستانه و حامی حقوق‌بشر و گروه‌های حامی حقوق حیوانات به راه انداخت تا چهرۀ خود را برای نسل‌های آینده موجه و انسانی نشان دهد.
در فتنه 88، نظام مظلوم واقع شد
مساله‌ای که در جریان فتنه سال 88 به سادگی از کنار آن گذشتند، این بود که نظام اسلامی مظلوم واقع شد، فتنه‌گران برای پیش‌بردن اهداف خود، پروژه مهندسی در انتخابات و دروغ تقلب را طراحی کردند و با پشتیبانی شبکه‌های رسانه‌ای دشمن، خط تخریب و آشوب را در پیش گرفتند و چند ماه رسانه‌های جهان را متوجه حوادث خیابانی در ایران کردند. اینان چهرۀ ملت شریف ایران را در نزد مخاطبان و دولت‌مردان دیگر کشورها، به صورت آشوب‌گر و نظام را به صورت استبدادی و سرکوب‌گر جلوه دادند؛ در حالی که در نظام جمهوری اسلامی ایران بیشترین توجه به آرای مردم است و مردم آزادانه در انتخابات‌ها ارکان حکومتی را شکل می دهند و نمایندگان خود را به صورت مستقیم یا غیر‌مستقیم از طریق صندوق‌های رای، به عنوان مسوولان حاکمیتی بر‌می‌گزینند.
نسبت دولت تدبیر و امید با جریان فتنه
روی کار آمدن دولت حجت الاسلام دکتر حسن روحانی محصول رقابت‌های انتخابات اخیر ریاست‌جمهوری بود که از چند منظر می‌تواند مورد توجه قرار گیرد.
منظر اول این که این دولت را نزدیک، هم‌فکر و همسو با جریان مذکور در سال 88 بدانیم که با شرکت در رقابت‌های انتخاباتی امسال، این جریان، عملا تکذیب نفس کرده و با عمل خود اعلان نموده است که روند برگزاری انتخابات در ایران، سالم است و با روی کا رآمدن، در حال اصلاح لطمات و خسارات حیثیتی به نظام است، چه این که حضور عناصری از جریان فتنه 88 در دولت جدید و مدیریت کشور، برخورداری از حمایت‌های فکری و غیر‌مستقیم حامیان جریان اتهام زننده، مذاکرات با گروه 5+1 و تلاش برای لغو تحریم‌ها را از این منظر می توان مورد لحاظ قرار داد و مویدهایی بر این نظریه دانست.
منظر دوم این که دولت جدید را غیر‌همسو با جریان فتنه بدانیم و آن را با توجه با شخصیت حجت الاسلام روحانی، اصولگرای معتدل بدانیم که خواسته پا‌در‌میانی کند و به شیوه ای دیپلماتیک، میان جریان فتنه و نظام، نوعی آشتی بر قرار کند و زمینۀ حذف بسیاری از مدیران و فعالان سیاسی همسو با فتنه را از گردونه سیاست کشور از بین ببرد. همان‌طور که برخی از شخصیت‌های جبهه اصلاحات، معتقدند روحانی می‌خواهد عقلای دو جناح جمع شوند و برای آینده کشور، دست به دست هم بدهند و کاری کنند.
منظر سوم. دولت جدید را حاصل مدیریت چند ساله حامیان جریان مذکور مانند رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام بدانیم که در جریان حوادث سال 88 هیچ‌گاه به صراحت مدعی تقلب در انتخابات نشد ولی با کنایه و سخنان دو پهلو همان سخن مدعیان تقلب را تکرار کرد و مدیریت تلویحی این جریان را بدست گرفت و وقتی دید مجالی برای به کرسی نشاندن مطالبه جریان فتنه مبنی بر ابطال انتخابات و آزادی محکومان فتنه وجود ندارد، سیاست سکوت رسانه‌ای، فعالیت پشت پرده و مهره چینی برای ورود به صحنه در انتخابات بعدی را در پیش گرفت.
درس هایی برای رسانه های خودی
از روند رویدادهای سالیان اخیر در عرصه رقابت‌های رسانه‌ای عبرت‌هایی می‌توان گرفت.
1. عموم مردم و شخصیت‌های انقلابی و جریان‌های اصولگرا در فتنه سر بلند بیرون آمدند و با رد دروغ تقلب، در جلوگیری از ایراد خسارت این عملیات روانی دشمن به وظیفه خود عمل کردند. همان‌گونه که آیه 12 سوره نور درباره جریان افک، سفارش می‌کند که چرا هنگامى که این تهمت را شنیدید، مردان و زنان با ایمان نسبت به خود و کسى که همچون خود آنها بود گمان خیر نبردند و نگفتند این دروغى بزرگ و آشکار است؟
2. خط خبری و رسانه‌ای اصلاح‌طلبان استفاده حد‌اکثری از فضای اعتدال در دولت جدید به نفع همفکران خود و به صحنه آوردن مهره‌هایی است که به خاطر فتنه، مجال ورود به صحنه اجرایی و سیاسی را ندارد. بر همین اساس سعی در جذب رییس حمهور به سمت متفکران اصلاح طلب، ارایه مشاوره های دلسوزانه برای تحقق شعار های دولت و ایجاد رقابت گفتمانی بین رییس جمهور و رهبر معظم انقلاب است.
3. رسانه‌های اصولگرا در صورت ورود به خط تخریب رییس حمهور و انتقاد یک سویه از دولت، باعث رانده‌شدن رییس جمهور و دولت به سمت گفتمان اصلاحات و وادار کردن دولت به واکنش متقابل از طریق تقابل گفتمانی با مقام معظم رهبری می‌شوند و این همان چیزی است که دشمن بیرونی مترصد بهره‌برداری تبلیغی از آن است.
4. رسانه‌های همسو با جبهه فرهنگی انقلاب در برابر شبهه‌افکنی‌های فرهنگی خصوصا در مسایل دینی، ضمن پاسخ‌گویی متین و مستدل و به دور از عصبانیت، باید از جریان فتنه و سران اصلاح‌طلب، مطالبه جبران خسارات ناشی از اتهام سال 88 به نظام را بکنند تا فضای مطالبه عمومی بر همین اساس شکل گرفته و مانع از رشد و توسعه اصلاح‌طلبانی شود که خواسته آنان، اجرای سکولاریسم و تغییر ساز‌و‌کارهای قانونی برای تهی کردن حاکمیت از عنصر اسلامیت در کشور است.
5. برای پیشبرد اهداف حضرت امام خمینی و امام خامنه‌ای در عرصه مدیریتی کشور، همگرایی اصول‌گرایان در سایه وفاق بین بزرگان و سران اصولگرا و هم‌سویی بدنۀ متدینان و مردم انقلابی ایجاد خواهد شد، برخی گروه‌ها و جریان‌های خودی در مقاطعی باید دست از بخشی از خواسته‌های حد‌اکثری خود بردارند تا هماهنگی بین همۀ جریان‌های خودی اتفاق بیافتد؛ در غیر این صورت اگر هر کس راه خود را برود، شرایط اجتماعی به سمتی پیش می‌رود که مطلوب اصلاح‌طلبان خواهد بود.
محمد مهدی محققی، مدیر عامل خبرگزاری رسا
/906/ی701/ع