پاسخ امام رضا به چرایی غسل و کفن میت

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از واحد خبر و اطلاع رسانی بنیاد بین‌المللی امام رضا(ع)، مرگ به عنوان دروازه ورود انسان به عالم آخرت، با مسائل و احکامی همراه است که از سویی، تکلیف بازماندگان و از سویی تکریم و آرامش رفتگان است، در این گزارش کوتاه، بخش‌هایی از آداب و احکام مرتبط با مرگ را در احادیث عالم آل محمد(ص) بررسی می‌کنیم.

دلیل غسل‌دادن و کفن‌کردن میّت

امام رضا(ع) می‌فرمایند: دلیل غسل دادن به مردگان این است که هم از انواع مرض‌ها و آلودگی‌هاى قبل از مرگ نظیف شوند و هم ملاقات با ملائکه و اهل آخرت بدون نظافت و طهارت سزاوار نیست. (وسائل‏‌الشیعه، ج‏2، ص 679)

آن حضرت در حدیث دیگرى فرمودند: کفن‌کردن میت به چند جهت است: 1. عورت او پیدا نباشد (و اگر زن است بدن او پیدا نباشد). 2. مردم نتوانند به او نگاه کنند. شاید برای دیگران خوشایند نباشد. 3. اگر بدنش درد و رنج و بیماری داشته یا کجی صورت و بدن و قبیح المنظر شده، باعث قساوت قلب دیگران نشود. 4. کفن‌کردن او باعث احترام و عظمت پیش چشم مردم باشد و نزد آنان محترم جلوه کند. 5. او را کفن می‌کنند تا دوستانش با دیدن او محبّت و مودّت او را نسبت به فرزندان و خویشانش حفظ کنند. (وسائل‌الشیعه، ج2، ص 725)

علت دفن میّت

امام علی‌بن موسی‌الرضا(ع) می فرمایند: «أمروا بدفن المیت لئلا یتأذى به الأحیاء بریحه و بما یدخل علیه من الآفة و الفساد...» (بحارالانوار، ج 75، ص46)

در این حدیث‌، حکمت‌های فراوانی برای دفن مرده ذکر شده است، از جمله اینکه: 1. حفظ احترام مرده‌؛ چون اگر دفن نشود، بدن‌، به زودی متعفّن می‌‌شود، قیافه تغییر می‌کند و حیوانات صحرا، آن را طعمه خود قرار می‌دهند، و این بی‌احترامی بزرگی به متوفّی و بستگان اوست و بدیهی است هیچ کس راضی نیست عزیزش به این سرنوشت گرفتار شود. 2. بدن مرده‌، به انواع‌ باکتری‌ها و میکروب‌ها آلوده است و این سبب ابتلای افراد جامعه‌، به بیماری‌های خطرناک می‌‌شود. 3. مردم از بوی بد او اذیت می‌شوند. 4. دفن نشدن مرده‌، سبب آزردگی دوستان و شادشدن دشمنان است‌.

ممکن است این سؤال پیش آید که «چرا به جای دفن، مرده را آتش نزنیم؟» در پاسخ باید گفت در دفن‌کردن میت، آن هم با دستوراتی خاص، حکمت‌های فراوانی وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها حفظ احترام میّت است، چنانچه امام صادق(ع) می‌فرمایند: «حرمة المیت کحرمة الحی؛ حرمت مُرده مانند حرمت شخص زنده است. (الکافی، ج 7، ص 228)

عملی برای کاهش فشار قبر

از امام رضا(ع) نقل است که فرمودند: بر شما باد به نماز شب! بنده‌ای نیست که آخر شب برخیزد و هشت رکعت نماز شب و دو رکعت نماز شفع و یک رکعت نماز وتر به جای آورد و در قنوت نماز وتر هفتاد مرتبه استغفارکند، مگرآنکه از عذاب قبر و عذاب جهنّم نجات داده شود و عمرش طولانی شده و روزی‌اش وسیع شود. (بحارالانوار، ج87، ص161)

بر اساس این گزارش، «نماز وتر» یک رکعت است که پس از هشت رکعت «نافله شب» و دو رکعت «نماز شفع» خوانده می‌شود و در مجموع 11 رکعت نماز شب را تشکیل می‌دهد. وقت خواندن نماز شب از نیمه‌شب تا طلوع فجر است و بهترین موقع اقامه آن نزدیک طلوع فجر است. نمازهای مستحبی را می‌توان در حالت نشسته خواند، در نماز شب نیز می‌توان به خواندن سه رکعت (دو رکعت شفع و یک رکعت وتر) بسنده کرد. کیفیت خواندن نماز شفع مانند نماز صبح است و نماز وتر را باید به این صورت خواند: بعد از حمد و سوره، قنوت بگیرد، بعد رکوع و دو سجده به جا آورد و در آخر تشهد و سلام بگوید. از مستحبات نماز وتر این است که قنوت آن را طولانی کند و برای چهل مؤمن دعا کند (اَللّهُمَّ اِغْفِر لِلْمومِنینَ وَ اَلْمومِناتْ وَ اَلْمُسلِمینَ وَ اَلْمُسلِماتْ)، سپس 7 مرتبه بگوید «هذا مَقامُ الْعائِذِ بِکَ مِنَ اَلْنار»، بعد از آن 300 مرتبه «اَلْعَفو» بگوید و در پایان قنوت نیز بخواند: «رَبّ اغْفِرْلى وَ ارْحَمْنى وَ تُبْ عَلىَّ اِنَّکَ اَنْتَ التّوابُ اَلْغَفُورُ الرّحی»./934/د101/ب4