امامت، مقام و جایگاهی الهی/ راه نجات مردم در زمان غیبت، رجوع به فقهای دینی است
آیت الله سیدمحمد حسینی الموسوی زنجانی، استاد عالی حوزه علمیه خراسان در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، پیرامون بهره از وجود مبارک امام زمان در زمان غیبت گفت: نکته ای که ما باید توجه کنیم و جزء معارف اهل بیت است پی بردن به جایگاه امامت است امامتی که ما معتقد هستیم باید دید که آیا یک مقام مردمی است یا یک مقام الهی؟
وی افزود: بنابر اعتقاد شیعه امامت مقامی الهی است و دلیل بر این مسأله آیه شریفه در سوره بقره است «و اِذِ ابتَلی اِبراهیمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍ فَاَتَمَّهُنُّ قالَ اِنّی جاعِلُکَ لِلنّاسِ اِماماً» من می خواهم تو را امام و رهبر جامعه قرار دهم حضرت ابراهیم تقاضا کرد که امامت در نسل او باقی بماند جواب رسید «لا یَنالُ عَهدی الظّالمین» پس خدا امامت را به عهد و پیمان خودش وابسته کرده پس ما بخواهیم معنای امامت رو از نظر دیدگاه تشرع بیان بکنیم مثل نبوت یک مقام الهی است.
فرق بین پیامبر و امام/ وظیفه امام
استاد سطح عالی حوزه خراسان بیان داشت: فرق بین پیامبر و امام این است که پیامبر واجد سه مقام نبوت، رسالت و امامت است ولی امام فقط امام هست که تبعیت می کند از پیامبری که از طرف خدا مبعوث شده و به اعتقاد ما وصی پیامبر که عبارت است از مولی الموحدین حضرت علی ابن ابی طالب(ع) و تا امام زمان (عج) ادامه دارد.
وی افزود: حال که روشن شد امامت مقامی الهی است باید دید وظیفه امام (ع) چیست؟ وظیفه امام(ع) عبارت است از اقامه حجت نسبت به مسائل عبودی، نزدیک کردن انسان به خدا و فراهم کردن موجبات سعادت انسان از راه توحید و اداره حکومت و حاکمیت به عنوان بخشی از مسؤولیت ایشان که باید توجه داشت بخش اعظمش هدایت مردم به طرف خداست.
آیت الله زنجانی گفت: بنابراین شما می بینید که در دعا آمده است که در زمان غیبت کبری ما باید بخوانیم «اللهم عَرِّفنی نَفسَک فَاِنَّکَ اِن لَم تُعَرِّفنی نَفسَک لَم اَعرِف رَسوُلَک» خدایا خودت رو بر من بشناسان که اگر خودت رو بر من نشناسی من رسول و پیامبرت رو نمی شناسم «اللّهُمَّ عَرِّفنی رَسُولَک فَانَّکَ اّن لَم تِعَرِّفنی رَسوُلَک لَم اَعرِف حُجَّتَک» خدایا پیامبرت رو برما بشناس که اگر نشناسیم ما ولی تورو نمی توانیم بشناسیم «اللّهُمَّ عَرِّفنی وَلیَک» خدایا ولی خودت رو برما معرفی کن «فَاِنَّکَ اِن لَم تُعَزِّفنی حُجَّتَک ضَلَلتُ عَن دینی» اگر من امام رو نشناسم راهم رو گم می کنم.
استاد حوزه علمیه افزود: پس راه نشان دادن، مسیر رو روشن کردن و مکتب توحید رو به انسان ها ابلاغ کردن از وظایف اصلی امامت است حالا حضرت صاحب الزمان(عج) این مقام را در زمان غیبت کبری انجام داده اند یا خیر؟ مسؤولیتی که بر دوش آن بزرگوار بوده یک بخشش عبارت از ابلاغ رسالت الهی و توحید بود.
وی ادامه داد: راه توحید را همانطور که پیامبر خودش می فرماید «اِنّی تارِکم فیکُمُ الثَّقَلَین کِتابَ اللّه وَ عِترتی» بعد از خودشان دوتا استوانه قرار دادند یکی کتاب خدا و دیگری عترت من، ایشان هم برای اینکه جامغه شیعه و پیروان آن بزرگوار در حیرت و ضلالت نباشند مثل جد بزرگوارشان مردم را ارجاع به قرآن دادند و فقها که راه اهل بیت عصمت و طهارت را به مردم نشان می دهند پس ما را حیران و سرگردان در زمان غیبت کبری نگذاشتند بلکه راه را به ما نشان دادند.
وظیفه پیروان و شیعیان در زمان غیبت
استاد درس خارج حوزه خراسان بیان داشت: شما اگر می خواهید نجات پیدا بکنید به قرآن توجه داشته و از فقهایی با این ویژگی‌ها؛ «وَ اَمّا مَن کانَ مِنَ الفُقَها صائناً لِنَفسه، مُطیعاً لِاَمرِ مولاه، مُخالِفاً لِهَواه وَ لِلعَوامِ اَن یُقَلِّدُ» تقلید کنید.
وی افزود: اگر کسی می خواهد در زمان غیبت کبری به وظیفه‌اش آشنا باشد اول به قرآن و دوم فقهایی که در احادیث اهل بیت و معارف آنها جستجو کردند و آشنا به کلام دین و شرع هستند مراجعه کند. پس آن وظیفه اصلی که هدایت و ارشاد مردم بوده حضرت انجام داده و مسؤولیت را گذاشته بر دوش فقها البته تعبیر به فقها می کنند مراد از فقها یعنی آنهایی که در احادیث اهل بیت وارد شده و سبک کلام امام را آشنا هستند و به منطق اهل بیت عارف شدند به آنها فقیه گفته می شود.
استاد سطح عالی حوزه علمیه خراسان ادامه داد: فقیه یعنی دین شناس، شریعت شناس، دین رو با عمق فهمیدن و ظاهرش را فقط نگاه نکردن که متمایز از دیگران در فهم معارف الهی و شرع مقدس است. تمام خواسته ها و سوالاتی که برای مردم ایجاد می شود به طور مستقیم یا غیر مستقیم در لابه لای احادیث اهل بیت به آنها اشاره شده است.
آیت الله زنجانی گفت: حضرت علی ابن موسی الرضا (ع) می فرمایند که «علینا إلقاء الأصول و علیکم التفریع» وظیفه ما این است که یا خود مسأله و موضوع را برای مردم بیان کنیم یا اینکه در قالب قواعد کلی به شما ارائه بدهیم که تحت آن قاعده مصادیق فراوانی را بیابید ودر حل مسائل از آن قاعده استفاده کنید.
وی افزود: پس اگر ما به معارف اهل بیت دقت کنیم آن وظیفه ای که بردوش آن بزرگوار بوده تکلیف شیعیان را مشخص فرموده و فقها اگر حکمی می دهند ما موظف به عمل به ظاهریم یعنی اگر مطابق با واقع شد اجرش را ببریم اگر مطابق با واقع نشد دیگر عقوبتی برای ما نیست چرا؟ چون به واقع دسترسی نداریم به معصوم دسترسی نداریم.
استاد سطح عالی حوزه علمیه خراسان ادامه داد: پس اینکه آن بزرگوار به وظیفه خودشان عمل کردند یا خیر، جوابش عبارت است از این که آن بزرگوار مردم را طبق توقیعاتی که از ایشان مونده و از اجداد بزرگوارش به ما رسیده به قرآن و فقها ارجاع داده اند ما قرآن داریم بعد از قرآن هم فقهایی هستند که احکام شرعی را از مبانی فقهی که عبارت است از قرآن و سنت، عقل و اجماع، استنباط می کنند و در اختیار جامعه شیعه می گذارند بنابراین ما اجازه نداریم به غیر راهی که آن بزرگواران به ما ارائه دادند برویم حجت را بر ما تمام کردند حجت که تمام شد یعنی دلیلی ما در قبال آن بزرگوار و ذات اقدس الهی در صورت عدم عمل به وظیفه شرعی خود در روز قیامت نخواهیم داشت چون راه را به ما نشان دادند.
رجوع به فقها
وی گفت: پس وظیفه شیعه عبارت است از این که در زمان غیبت کبری به فقهای بزرگوار در تعیین حلال و حرام و همچنین در رابطه با سعادت و خوشبختی خودشان مراجعه کنند و فقها هم که از روایات اهل بیت استفاده می کنند آن معارف را در اختیار جوانان و کل شیعیان بلکه مسلمانان قرار بدهند تا همه ی مردم ازآن بهره ببرند پس فلسفه وجودی آن بزرگوار افزون بر اینکه انسان کامل و واسطه بین انسان و خداست وظیفه امامت رو که ابلاغ حجت الهی است به مردم تمام کرده اند.
استاد حوزه علمیه افزود: اضافه بر آن ایشان واجد مقاماتی هستند که ملجأ و مأوای تمام شیعیان هستند در صلواتی که برای آن بزرگوار نقل شده «الّلهمَّ صَلِّ عَلَی الکَهفِ الحَصین وَ غیاثِ المضطَرِّ المستَکین حُجَّتُکَ وَ کَلُمَتُک الناموسِ الاَکبَر اَلامامِ المَهدی المُنتَظَر الّلهمَّ عَجِّل فَرَجَه وَاجعَلنا مِن اَعوانِهِ وَ اَنصارِهِ وَ الفائِزینَ بِلِقائِه...» خدایا صلوات و درود خود را بفرست بر حجت خودت آن شخصی که ملجاء و مإوای بی پناهان و درماندگان است به آن که حجت و ناموس بزرگ خدا در روی زمین است.
آیت الله زنجانی در پایان گفت: الان هم ما از عنایات ایشان بهره می بریم از آن بزرگوار سوال کردند که امام غائب(ع) چگونه ثمردهی برای مردم دارد امام درجواب می فرمایند، امام مانند خورشیدی پشت ابر است همانطور که خورشید با وجود ابر منفعتش را بر جهانیان و عالم می رساند امام هم توجهات و عنایاتشان را به خلق و خاصه شیعیان می رساند. وصلی الله علی محمد و آل طاهرین./933/ت301/ب4