کتاب «پرده‌نشینان سخنگوی» روی میز منتقدان
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات، چهارمین سری جلسات مشق ایده (ما) به بررسی و نقد کتاب «پرده‌نشینان سخنگوی» نوشته ماگه رحمانی با بازنویسی فاطمه صادقی می‌پردازد.
این نشست از سوی دفتر رصد فرهنگ و اجتماع-پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با همکاری گروه جامعه‌شناسی ادبیات انجمن جامعه‌شناسی ایران و جمعی از دانشجویان افغانستانی مقیم ایران برگزار می‌شود.
در این نشست سوسن شریعتی، فاطمه صادقی و فاطمه فاطمی سخنرانی می‌کنند. آن گونه که صادقی هم در مقدمه این اثر آورده است، پرده‌نشینان سخنگوی، اثر بانوی افغانستانی، متنی است به غایت امروزی، از این رو جا دارد از نو خوانده شود. این اثر کوتاه و مختصر، سنتی دیگر، قصه‌ای دیگر، روایتی دیگر اما واقعی را پیش چشمان ما قرار می‌دهد؛ سنتی که به فراموشی سپرده شده و زیر سایه سنت مسلط به سکوت وادار شده است.
این کتاب تباهی عقیده رایجی را نشان می‌دهد که بنابر آن، زنان شرقی و مسلمان در طول تاریخ همواره بی‌قدرت، منفعل، ساکت و تمکین‌کننده بوده‌اند، نفس اقدام نویسنده خود خط بطلانی بر این افسانه است. کتاب «پرده‌نشینان سخنگوی»، یک تذکره ساده نیست و همان‌گونه که در مقدمه کتاب نیز آمده است، گردآورنده این کتاب به جای سخن عاشقانه، اثری را نوشته و به یادگار گذاشته که امروز شاید حتی خواندنی‌تر از دیروز باشد.
او به جای تک‌گویی، گذشتگان را نیز به سخن وا می‌دارد. نفس این کار نوعی گسست است؛ نشان از اراده دیگری دارد که با آنچه نسل‌های قبل می‌کردند، متفاوت است. ماگه نشان می‌دهد که تاریخ نظم و نثر فارسی که خود بسیاری موارد همدست قدرت و نظم مسلط بوده برای فراموش کردن و نادیده گرفتن، بر پرده و سخن تکیه می‌زند. وی این دو را به خدمت می‌گیرد تا چهره‌ها، نام‌ها و کلماتی را که نمی‌خواهد، براند، دفن کند و از یاد ببرد.
این کتاب تذکره زنان شاعر پارسی‌گو است، سنت تذکره‌نویسی غالباً در برابر سنت تاریخ‌نویسی قرار می‌گیرد. تاریخ، عمدتا به بازگویی شرح وقایع بزرگان و قدرتمندان می‌پردازد اما تذکره سرگذشت مردم را باز می‌گوید و از این‌رو تاریخ فرودستان است. خاصیت تذکره این است که به یاد می‌آورد و بر بسیاری از پیش فرض‌ها خلط بطلان می‌کشد، لذا با خواندن این اثر پرسش‌هایی پدید می‌آیند؛ از جمله این که چرا دیوان شاعران مرد از جنگ‌ها و غارت‌ها جسته است، اما دیوان بسیاری از شاعران زن، آثار و حتی نام آنان به استثنای آن عده که همخانه و همسایه قدرت بوده‌اند از یادها رفته؛ به نحوی که انگار هرگز نبوده‌اند.
نشست نقد کتاب «پرده‌نشینان سخنگوی» سه‌شنبه 26 خرداد از ساعت 15 تا 17 در انجمن جامعه‌شناسی ایران به نشانی تهران، پل نصر (گیشا)، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، سالن اجتماعات انجمن جامعه‌شناسی برگزار می‌شود./998/د102/ق