دانستن اسرار فرائض دینی باعث خودکنترلی می شود

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، حجت الاسلام محمدرضا تهرانی، استاد حوزه و دانشگاه در اولین شب سلسله نشست های «اسرار حج و آداب حضور در کعبه شریف» که به همت بعثه مقام معظم رهبری وبا مشارکت سازمان حج و زیارت برگزار می شود، گفت: در نظام عالم هیچگونه پوچی و بیهودگی وجود ندارد و هیچ کدام از موجودات این نظام آفرینش، بی هدف آفریده نشده اند و همگی مقصد و هدف مشخصی دارند.

وی اظهار کرد: خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: «وَ ما خَلَقنا السَّموات والأرض وَ ما بَینَهُما لاعِبین»؛ یعنی پروردگار جهان خلقت را از روی بازی و سرگرمی نیافریده است و همگی هدف و مرتبه مشخصی دارند.

حجت الاسلام رضایی تهرانی با بیان این که در این باره، بزرگان ادلّه عقلی و نقلی زیادی مشخص کرده اند، برای دلیل نقلی آن به آیه 28 سوره مبارکه دخان اشاره و تصریح کرد: مجال آن نیست که بیشتر به بحث بپردازیم لکن تنها ذکر یک دلیل عقلی کفایت می کند و آن این که استدلال می شود خداوند صاحب علم مطلق، قدرت مطلق و عقل مطلق است و کار بیهوده از او سر نمی زند و چون این جهان مخلوق این پروردگار است، پس هیچ گونه بیهودگی و پوچی درآن وجود ندارد.

این گزارش حاکیست این برنامه که با محوریت اسرارحج و آداب حضور در کعبه برگزار می شد، با طرح بحث یکسان بودن نظام تکوین و تشریع ادامه یافت.

حجت الاسلام تهرانی در این باره گفت: پیرو مخلوقات و مطابق استدلالی که عرض شد، هیچ کدام از فرائض و تکالیف الهی هم بدون هدف و فایده مقرر نشده است یعنی برای مثال این گونه نیست که العیاذ بالله، خداوند متعال به واسطه رغبت و میل و بدون دلیل نماز صبح را دو رکعت و نماز ظهر را چهار رکعت تکلیف کرده باشد. درحقیقت آنچه که دستور شده هدفمند است و در نگاه بالاتر اهداف متکثری را هم دنبال می کند.

وی خاطرنشان کرد: افزون بر آن که عبادات دارای منظور و مقصود خاصی است، باید توجه ویژه داشت که همه فواید عبادات و تکالیف الهی متوجه خود انسان است و انجام هیچ یک از فرائض دینی سودی به حال خدا ندارد. در قرآن تنها موصوفی که برای صفت متعالیه صمد به معنای بی نیاز ذکرشده، متوجه ذات قدسی پروردگارمتعال است ولاغیر.

این کارشناس شبکه جهانی ولایت، «صَمد» را به معنای توپر و بدون وابستگی دانست و افزود: این که خدا را صمد می دانیم یعنی خداوند هیچ گونه خلأیی ندارد که با اعمال و عبادات ما پر شود. در کتاب نهج البلاغه و به نقل از امیرمؤمنان علی(ع) در بخش اول خطبه متقین این طور آمده است که: «سپاس پروردگاری را که عصیان بندگان به او ضرری نمی رساند و طاعت و صواب مخلوقات هم سودی به آل او ندارد». اساسا تمامی انبیای الهی هم برای همین آمده اند که بگویند عبادات آثاری دارد که متوجه خود انسان است.

حجت الاسلام رضایی تهرانی تصریح کرد: حتی در اعمالی که ظاهرا متوجه دیگران است، این وابستگی مطلق نتیجه به ذات انسان وجود دارد. مثلا ظاهر صدقه یک کمک مالی به شخصی ثالث است که هیچ نفع مادی به ال فرد صدقه دهنده ندارد، اما در باطن عمل، وعده خداوند است که «فَیُضاعِفَه له».

وی ادامه داد: با دانستن این موضوع تأثیر عظیم این عمل باز هم بر روی خود فرد صدقه دهنده ثابت می شود. افزون بر آن، مال و دارایی دنیا تعلق واقعی به انسان ندارد و همگی از آن خداست؛ با این وجود اگر پروردگار اجازه و توفیق صدقه دادن را به کسی نمی داد، بشر تبدیل به یک انباردار می شد که مدتی امانتدار مال دنیا بوده و پس از مرگش هم آن را به کس دیگری منتقل کرده است. اما توفیق پرداخت صدقه یا خمس و زکات عملا اجازه ای است ازجانب خدا تا فرد بتواند از مال دنیایی اش برای بهره برداری شخصی اخروی خود استفاده کند. بنابراین فرائض جمعی دین، اگر بیش از تکالیف فردی مفید و موثر بر ذات انسان نباشد، کمتر نیست.

این استاد حوزه و دانشگاه در ادامه سخنان خود، به سوال «چرا اسرار عبادت هارا به ما نگفته اند؟» این گونه پاسخ داد: برخلاف فکر بسیاری از مردم، تمام اسرار و رازهای تکالیف الهی به ما گفته شده است. در واقع این ما هستیم که به دنبال حقیقت نرفته ایم وگرنه بزرگانی همچون شیخ صدوق تألیفات عظیمی در بسط این رازها دارند برای مثال مشهورترین این کتب، علل الشّرایع شیخ صدوق است که به صورت پلکانی به بیان حکمت های عبادات و توصیه های دینی می پردازد. از مباحث کلان مانند فلسفه اقامه نماز گرفته تا حکمت تقدم رکوع به سجود، همه گفته شده است.

حجت الاسلام رضایی تهرانی ادامه داد: در اینجا سوالی مطرح می شود و آن این که اصلا تحقیق و پژوهش و موشکافی در باب حکمت فرائض شرعی مفید است یا ممکن است مشابه تفکر در ذات خدا باعث گمراهی شود؟ پاسخ به این سوال اصل «لَه المُلک و لَهُ الحُکم» را نقض نمی کند. یعنی تحقیق و پژوهش در مورد فلسفه احکام دینی نه تنها بد نیست بلکه بسیار خوب و مفید هم هست چراکه باعث ایجاد یک نوع خودکنترلی در فرد می شود.

وی ادامه داد: برای مثال، در قرآن کریم گفته شده «اَقِمِ الصّلاة لِذِکری»؛ حال شما با دانستن این حکمت، می توانید اگر نمازتان یاد خدا را در دل های شما زنده نمی کند، به فکر چاره بیفتید و عبادات خود را خالص تر کنید. ایجاد این خودکنترلی از برکات دانستن حکم عبادات و اعمال شرعی است.

این استاد حوزه علمیه یادآور شد: حساس ترین نکته در فهم حکمت عبادات آن است که از یاد نبریم منبع شناخت احکام و معارف دینی فقط و فقط قرآن و عترت هستند؛ نباید برای دریافت فلسفه فرائض شرعی چشم از نصّ قرآن و روایات و احادیث ائمه اطهار(ع) برداریم چراکه در این مورد به هیچ عنوان حق بافتن افکار شخصی و اظهار عقاید برخاسته از ذوق و احساسات به ما داده نشده است./863/پ202/ب5