دلیل این همه تأکید رهبری بر فضای مجازی چیست؟/ طلاب علوم دینی باید خاکریزهای مغفول مانده عرصه‌های فرهنگی فضای مجازی را فتح کنند
به گزارش سرویس اندیشه خبرگزاری رسا، چندی پیش از سوی مقام معظم رهبری اعضای شورای راهبردی فضای مجازی تعیین و افق رویکردهای این شورای مهم ابلاغ شد. مقام معظم رهبری طی این سالها تأکید فراوانی بر مسئله فضاهای مجازی و نیاز به پالودگی و استفاده درست از ظرفیت‌ها و فرصت‌های فرهنگی و پتانسیل بالای این موقعیت داشته‌اند؛ تا آنجا که در نقل قولی فرموده‌اند که «اگر رهبر نبودم ترجیح می‌دادم مسئول فضای مجازی باشم» و در آنجا خدمت کنم.
این جمله به خوبی و روشنی گویای اهمیت و ارزش مضاعف فضای مجازی و ضرورت سیاستگذاری درست و برنامه ریزی صحیح و به جا و درخور درباره آن، در حوزه‌های مختلف است.
به راستی نقش حوزه‌های علمیه و طلاب و کارشناسان علوم دینی در این خصوص چیست؟ در برابر اقیانوس مخاطبان و کاربران میلیونی این شبکه و سایتهای متنوع آن و فرصت و تهدید همزمانی که در این خصوص متوجه افکار و اندیشه‌های دینی و معارف شیعی است، چه وظیفه‌ای بر دوش متولیان امر دین و هدایتگران مذهبی مردم جامعه ما و بلکه مخاطبان سراسر دنیا قرار دارد؟
میلیون‌ها کاربر بین المللی که تشنه معارف اسلامی هستند و حقانیت تفکر شیعی می‌تواند سبب ساز هدایت آنها به سمت خورشید اسلام گردد، چگونه و از چه طریقی باید به این آب حیات نائل آیند؟ چه کسی در این خصوص وظیفه، تعهد و مسئولیت بر دوش دارد؟
گاه با نگاهی جستجوگر مشاهده می‌کنیم که در گوشه و کنار این کشور و در زیر بار انبوه شعارها و تبلیغات تهی و بی‌فایده نهادهای اتلاف کننده بیت المال، افرادی متعهد و دلسوز پیدا میشوند که با کمترین امکانات، قدم در راه‌های دشوار و میادین بزرگ و البته پربرکت و مهم میگذارند.
کسانی که سرمایه اصلی‌شان امید و توکل به خدا و عشق و ارادتی است که به مکتب اهل بیت(ع) دارند و در همین مسیر تلاش میکنند تا خاکریزهای فتح نشده و میدان‌های مین خنثی نشده را به تصرف تلاش و فکر و خلاقیت خود درآورند و پرچم حقانیت مکتب اهل بیت(ع) را در این عرصه‌ها به اهتزاز درآورند.
یکی از این گروهها گروه فرهنگی انقلاب بدون مرز است که با عنایت به منویات مقام معظم رهبری در حوزه فضای مجازی ورودی جدی و دقیق داشته‌اند و تلاش کرده‌اند در حد وسع و توان خویش، گرهی از مشکلات و معضلات این فضا باز کنند و این تهدید را تبدیل به فرصتی برای نشر معارف مکتب تشیع نمایند.
جمعی از طلاب علوم دینی و دانشجویان متعهد که این گام خطیر و اساسی را در موقعیت جهانی شبکه اینترنت با فراستی قابل توجه برداشته و عزم خویش را برای هرچه پربارتر کردن فعالیت‌های خویش جزم نموده‌اند.
در دیدار با جناب آقای احمدی یکی از اعضای این جمعیت فکری و اندیشگی چند ساعتی درباره فعالیت‌های مهم و اساسی و جدی ایشان و دوستان طلبه و دانشجویشان صحبت کردیم.
بخش اول این گفت‌وگو را با هم می‌خوانیم.
رسا ـ جناب احمدی! ماهیت گروه فرهنگی انقلاب بدون مرز چیست و مشغول چه کاری است؟
این گروه از تعدادی از طلاب و دانشجویان علاقه مند به نشر معارف اسلامی در فضای مجازی بین الملل تشکیل شده است و هدف این گروه این است که حضوری مؤثر و فعال در عرصه فضاهای مجازی داشته باشد و به طرق مختلف به نشر و انعکاس اندیشه اسلامی و حقانیت تشیع در این فضاهای نوین معاصر داشته باشد.
یکی از کارهای این افراد علاقه مند این است که سایتهای اینترنتی بسیار پر بیننده را شناسایی کنند و سعی میکند با یادگیری شرایط و مقررات آن سایتها، در آنها به فعالیت تبلیغی و فرهنگی بپردازند. از جمله این سایتها، سایت ویکی پدیا است که اکثر دانشجویان و طلاب با آن آشنایی دارند ولی متاسفانه کمتر در ویرایش محتوای آن مشارکت میکنند.
این سایت به شکل یک دانشنامه است و تفاوت آن با دانشنامه‌های مرسوم دیگر این است که نویسنده این دانشنامه اشخاص تعیین شده‌ای نیستند؛ بلکه همه مردم به صورت داوطلبانه می‌توانند مطالب این دانشنامه را بنویسند یا ویرایش کنند و تا به حال هم توسط خود مردم تکمیل شده است. این سایت از آنجایی که هفتمین سایت پربیننده دنیا است و معمولاً در اکثر جست‌و‌جوهای اینترنتی اولین نتیجه‌ای که در موتورهای جست‌وجو مثل گوگل دیده میشود، به عنوان یک مرجع مهم دانش بشریت در آمده است و از اهمیت بالایی برخوردار است.
رسا ـ روی یکی از مهم‌ترین و جدی‌ترین محافل علمی در شبکه جهانی اینترنت دست گذاشته‌اید.
بله. این سایت اهمیت و تأثیر بسیار زیادی در معرفی موضوعات دینی به جامعه بین الملل دارد. شما فرض کنید یک نفر وارد سایت ویکی پدیا شود و در رابطه با یک موضوعی مثلاً در مورد داعش می‌خواهد مطالعه کند، اگر ما کم کاری کرده باشیم و کاربرهای وهابی و صهیونیست که فعال باشند و این مطالب را تکمیل کرده باشند، مورد هجمه قرار می‌گیریم؛ چرا که آنها مطالبی را نمی‌نویسند که به ضررشان باشد و بنابراین کسی که مطالعه میکند، از دیدگاه یک وهابی، با داعش آشنایی پیدا میکند.
درست است که ما در داخل کشور با انواع و اقسام سایت و مجله و... و به زبان فارسی، مطالبی را در مورد داعش معرفی می‌کنیم، ولی این مربوط به داخل مرزهای ایران است و ایران هم یک درصد جمعیت دنیا را تشکیل می‌دهد و ما داریم در داخل محدوده ایران داعش را معرفی می‌کنیم؛ اما همان طوری که حضرت امام خمینی(ره) فرمودند: «انقلاب ما محدود به ایران نیست. انقلاب مردم ایران نقطه شروع انقلاب جهان اسلام به پرچمداری حضرت حجت(عج) است و ما نباید اسلام را محدود به ایران کنیم؛ بلکه ما نسبت به کل مردم دنیا مسئولیت داریم.»
رسا ـ جالب است که شما در حالی به یکی از مهم‌ترین عرصه‌ها ورود کرده‌اید که در واقع بازی درست و پالودگی علمی را به نوعی در زمینی که بین المللی است و سرمایه گذاری راه اندازی‌اش بر دوش شما نبوده انجام می‌دهید و در این عرصه حضوری نه منفعل، بلکه پیشروانه دارید.
کاملاً درست و دقیق فرمودید؛ ببینید! یک راه حضور در عرصه فضای مجازی که خیلی از بزرگواران در کشور ما در آن حرفه‌ای شده‌اند و ساده‌ترین و البته پرهزینه‌ترین و بی‌اثرترین و کم بازدیدترین آن، این است که ما با کلی هزینه سایت طراحی کنیم در حالی که مشخص نیست که این سایت بیننده داشته باشد یا نداشته باشد. اما سایت ویکی پدیا بازدید میلیاردی و بیننده میلونی دارد.
به طور مثال همین صفحه معرفی داعش را فقط در ویکی پدیای انگلیسی روزانه حدود پنجاه هزار نفر می‌خوانند که واقعاً آمار خیلی بالایی است. یعنی شما اگر مثلاً با کلی هزینه یک کتاب در تیراژ پنج هزار جلد چاپ کنید، نهایتاً در طی مثلا دو سال شاید پنج هزار نفر این کتاب را بخوانند؛ ولی فرض کنید اگر همان مطالب را در ویکی پدیا بنویسید، روزی پنجاه هزار نفر می‌خوانند و این یک آمار بسیار بزرگی است که به سادگی نمی‌شود از کنار آن گذاشت. البته در ویکی پدیا برخی صفحات هست که در هر روز بالای ده میلیون بازدید دارند.
بنابراین می‌طلبد که با برنامه ریزی و توجه بیشتری به این طور سایتها نگاه کنیم و یک سری فعالیت‌های جدی و همه جانبه را در این سایتها انجام دهیم. اگر هر طلبه‌ای روزی یک یا دو ساعت در این سایتها فعالیت کند، به جای خیلی از کارهای بی‌اثر یا کم اثر دیگر، بسیار مؤثر خواهد بود.
رسا ـ واقعاً میتوان این عرصه را به عنوان یک جهاد فرهنگی بسیار ضروری و حیاتی و حساس دانست. طلاب و کارشناسان علوم دینی چگونه می‌توانند در این عرصه حضور داشته باشند؟
شما در هر صفحه ویکی پدیا تشریف ببرید، یک دکمه‌ای است به نام "Edit" یا "ویرایش" یا "تعدیل" که بستگی به دارد به کدام زبان ویکی پدیا مراجعه کرده باشد. به راحتی میتوان نوشته‌های آن صفحه را ویرایش کرد. از آنجایی که کاربران شیعی خیلی فعال نیستند و حضور ندارند و بلعکس کاربران صهیونیست و وهابی به شدت فعال هستند. مثلا سازمان صهیونیستی CAMERA در آمریکا و یا روابط عمومی شهر اورشلیم. این گروهها به صورت سازمان یافته و از طریق دولت و وزارت خارجه و نهادهای دولتی اسرائیل در داخل ویکی پدیا حمایت‌های جدی و برنامه ریزی شده انجام میشود و هزاران نفر مأمور شده‌اند که مطالب مورد نظر اسرائیل را در ویکی پدیا وارد و تکمیل کنند، مطالب مورد نظر صهیونیسم در این سایت خیلی کامل و خوب و با کیفیت خیلی بالا نوشته شده است و وقتی که ما وارد این سایت می‌شویم و یک سری مطالب را در رابطه با فلسطین و مطالب دینی مطالعه می‌کنیم، این ذهنیت به وجود می‌آید که این یک سایت صهیونیستی است و مدیران این سایت صهیونیست هستند؛ در صورتی که واقعیت اینطور نیست. یعنی برای خود سایت ویکی پدیا مهم نیست که چه کسی با چه دینی این مطالب را مینویسد. ولی طبیعتا هر گروهی که فعال تر باشند بیشتر فرصت برای نوشتن مطالب مورد نظر خود را در این سایت گروهی و بین المللی دارند.
کاربران مسلمان و ایرانی که سالها در این سایت مطلب نوشته اند میگویند که اینطور نیست که سایت ویکی پدیا یک سایت صهیونیستی باشند و همه فرصت مساوی و برابر برای فعالیت و مشارکت در محتوای این سایت دارند. یعنی واقعیت و تجربه کاری نشان می‌دهد که اگر کسی واقعاً با رفرنس معتبر و رعایت قوانین و استانداردهای سایت ویکی پدیا مطلبی بنویسد، کسی نمی‌تواند ایرادی بگیرد و طبق قوانین باید این مطالب باقی بماند و اگر کاربران صهیونیستی مطالب را بدون رفرنس و بدون شرایط و استاندارهای سایت ویکی پدیا نوشته باشند، ما حق داریم برویم آن مطالب را از سایت ویکی پدیا حذف کنیم. یعنی با آشنایی با قوانین این سایت، میشود خیلی فعالیت‌ها را انجام داد.
در واقع ما تلاش می‌کنیم در سایت‌هایی مثل ویکی پدیا و غیره حضوری پیشرو و مؤثر داشته باشیم و تا آنجا که می‌توانیم، از شرایط و امکانات بین المللی و عمومی در جهت منافع اسلام و تشیع بهره ببریم.
رسا ـ بسیار رویکرد مهم و خطیر و در عین حال موثری است. در واقع شما با این کارتان یکی از خاکریزهای فتح نشده را به تصرف درآورده‌اید و مثل بسیاری دیگر، خاکریزهای هزاران بار فتح شده را دوباره فتح نکرده‌اید! شما متمرکز بر ویکی پدیا هستید؟
خیر؛ این سایت ویکی پدیا یک شاخه از فعالیت‌های دوستان این گروه است. یک شاخه دیگر برمی گردد به سایتهای پرسش و پاسخ بین المللی که آنها هم بیننده‌های بسیار زیاد و میلیونی دارند. به عنوان مثال یکی از این سایتها، پربیننده ترین سایت پرسش و پاسخ جهان است با آدرس ANSWERS.YAHOO.COM که این سایت بیش از دویست میلیون عضو دارد و روزانه بیش از پانزده میلیون بیننده دارد و روزانه هزاران سؤال از سراسر دنیا در رشته‌های مختلف در آن پرسیده و پاسخ داده میشود. از مسائل نظامی و سیاسی و فرهنگی گرفته تا فیزیک و شیمی و... و یک بخش بسیار زیادی از این سوالات در رابطه با مسائل دینی و فلسفی و شیعه و سنی و... است. یک بخش از این سایت به اسم بخش Ramadan هست که بیشتر سوالات اسلامی در آنجا پرسیده میشود ولی البته در بخشهای دیگر هم سوالات مرتبط پرسیده میشود و با جستجو در سایت میتوان سوالات مرتبط را پیدا کرد و جواب داد و حتی سوالاتی خطالب به غربی ها و سلفی ها و... مطرح کرد.
رسا ـ نکته اینجاست که در این عرصه‌ها معمولاً وهابیت و مخالفان تشیع حضور یکپارچه و شدیدی دارند.
بله درست است. از آنجایی که مبلغان در کشورهای اروپایی و غربی بیشتر وهابی هستند، ذهنیت افرادی که با اسلام آشنا میشوند ذهنیت وهابی میشود. مثلاً کسی که می‌خواهد مسلمان شود یا در مورد اسلام مطالعه و تحقیق کند در آمریکا یا اروپا کشورهای آفریقایی یا آسیایی، نمی‌داند که باید شیعه درست میگوید یا سنی و یا حتی نمدانند که فرق این دو چیست؟ به همین دلیل سؤالات خودش را در این سایت و دیگر سایتهای مشابه مطرح میکند. مثلاً می‌پرسد چرا شیعیان خودشان را قمه می‌زنند و خونی میکنند؟ چرا شیعیان روی سنگ نماز می‌خوانند؟ یا مثلاً می‌پرسند صیغه و متعه چیست؟ یا مثلاً چرا شیعه ها روزی سه بار نماز می‌خوانند؟
پاسخ دهی در این سایتها برای همه آزاد است و چون وهابیت در این عرصه‌ها حضور فعال دارد، به او چنین پاسخ میدهند که متعه حرام است و مساوی است با زنا و... و چنین ذهنیتی دارند و سوالاتشان را مبتنی بر همان ذهنیت‌ها مطرح میکنند. متاسفانه کسانی که در این سایتها فعال هستند و به سؤالات افراد علاقه مند به اسلام جواب میدهند، وهابی‌ها هستند؛ یعنی به شدت فعال هستند و به سؤالات جواب میدهند و میگویند این شیعیان یک فرقه انحرافی هستند و یک شخصی یهودی به نام ابن سبأ آمده و شیعه را تشکیل داده است و این‌ها همه پیرو ابن سبأ هستند و منحرف هستند و همه بچه صیغه هستند و به درد نمی‌خورند و اصلاً دنبالش هم نروید بهتر است! در صورتی که اگر ما در این سایت پرسش و پاسخها فعال باشیم و به این سولات جواب بدهیم، خیلی می‌توانیم تأثیر گذار باشیم.
رسا ـ قاعدتاً شما و همکارانتان در این مدت، به نمونه‌های جذابی از افرادی که با آشنایی یافتن از حقانیت تشیع به این مکتب نورانی وارد شده‌اند برخورده‌اید؟
بله؛ فراوان. یک شخصی بود از کشور آفریقای جنوبی که چند بار می‌آمد در این سایت سؤال میکرد و ما به سوالاتش جواب دادیم و بعد علاقه‌مند شد وارد چت شد و یک مقدار چت کرد. در حین این چت کردن‌ها، ذهنیت‌ها و شبهه‌هایش را مطح میکرد و پاسخها را دریافت میکرد.
مثلاً می‌گفت شیعه‌ها میگویند اسم پدر امام زمان(عج) حسن است، در صورتی که من گشتم یک احادیثی پیدا کردم که میگویند اسمش چیز دیگری است؛ ما به او جواب دادیم و گفتیم این احادیث وجود دارد، اما معتبر نیست؛ کم کم توجیه و علاقه‌مند شد و یک روز آمد در چت و گفت «من فکر می‌کنم که شیعه هستم.» به او گفتیم فکر می‌کنی؟! خوب حتماً هستی که فکر می‌کنی و حتماً شیعه شدی و پس از چندین بار که پاسخ سوالاتش را دریافت کرد، به شیعه علاقه‌مند شد و قدم به عالم تشیع گذاشت. همین بنده خدا حتی کم کم نسبت به وهابیت جبهه گیری مخالف میکرد. یک روز سوال کرد که چرا سعودی ها ریش پروفسوری میگذارند؟ گفتیم خوب برخی علما میگویند که یک حداقل ریش کفایت میکند. ایشان گفت پس چرا نوبت به ثروت که میرسد نمیگویند که حداقل ثروت کفایت میکند؟!
رسا ـ دیگر چه نمونه‌هایی از فضاهای فکری و اندیشگی از این دست که محوریت آن با پرسش و پاسخ باشد و مخاطبان بسیاری هم داشته باشد سراغ دارید؟
غیر از YAHOO ANSWERS سایتهای پرسش و پاسخ دیگری هم هست از جمله ANSWERS.COM که پر طرفدارترین سایت پرسش و پاسخ در آمریکا است. این سایت پنجاه و سه ملیون کاربر در آمریکا دارد و هفتاد و هشت میلیون کاربر در دنیا دارد.
سؤالات این سایت به صورت شاخه بندی شده است و از آنجایی که سؤالات اسلامی خیلی زیاد بوده است، یک شاخه به اسلام تخصیص داده و از آنجایی که سؤالات در مورد شیعه زیاد بوده، یک شاخه اختصاصی هم به اسلام شیعه اختصاص داده که هزاران سؤال در مورد تشیع در این سایت آمریکایی پرسیده شده که به بسیاری از این سؤالات جواب داده شده است که اگر شما مراجعه کنید، حدود سه هزار سؤال در مورد تشیع هنوز باقی مانده که افراد آمریکایی عمدتاً انگلیسی و غربی سؤالات را مطرح کردند که میشود به راحتی و سادگی پاسخشان ارسال گردد. خیلی ساده میشود جواب را نوشت و ارسال کرد؛ کارشناسان حوزوی ما باید به چنین موقعیت‌ها و فضاهایی ورود کنند و وظیفه و تعهد دینی و مذهبی‌شان را ادا نمایند. بخش پرسش و پاسخ اسلام تشیع در این سایت در این آدرس قابل دسترسی است:
http://www.answers.com/topic/shia-islam
میتوان در این آدرس سوالات بدون پاسخ را انتخاب کرد و به آنها جواب داد و یا جوابهای موجود را ویرایش و اصلاح کرد.
در حقیقت جهاد فرهنگی که مقام معظم رهبری فرمودند و این همه حساسیتی که ایشان به فضای مجازی نشان میدهند و تأکید میکنند، باید از فرصت‌ها و ظرفیت‌های این عرصه استفاده کرد، در همین موقعیت‌ها نمود پیدا میکند.
البته بعضی افراد می گویند ما تخصص لازم را در بحث زبان نداریم. البته درست است که در حوزه زبان باید مهارت داشته باشیم، ولی در این خصوص و برای ورود به این عرصه‌ها زبان هم لازم نیست در حد خیلی پیشرفته باشد؛ در حدی که همان طرف مقابل منظور شما را متوجه شود کافی است. اگر کسی وارد این فضا بشود ظرف مدت کوتاهی زبان خارجی او به سرعت پیشرفت میکند. چون بصورت عملی کار میکند. حتی یکی از دوستان که به این کار علاقه مند بود و مدتی این کار را انجام میداد پس از چند ماه فعالیت در کنکور فوق لیسانس دولتی رتبه دو را در رشته زبان کسب کرد.
حالا هر چند غلط‌هایی هم داشته باشد، اشکال ندارد و از نظر تخصصی هم لازم نیست که فرد حتماً تحصیلات حوزوی داشته باشد که بتواند به سؤالات جواب دهد. با مراجعه کردن به سایت مراجع، سایت رهبری، سایتهای وابسته به حوزه علمیه قم، سایتهای فارسی معتبر پاسخ گویی و... ، میشود با یک جست‌وجوی دقیق و خوب، جواب سؤالات را از منابع معتبر مورد تأیید علما پیدا کرد و بعد آن جواب را ظرف چند دقیقه داخل سایتهای انگلیسی وارد کرد. یا حتی از بخش انگلیسی سایتهای مراجع و علما خیلی وقتها جواب آماده پیدا میشود و فقط یک کپی لازم دارد.
سایتهای پرسش و پاسخ دیگری هم هستند که ما سعی می‌کنیم که این سایتهای را هم به دوستان طلبه و غیرطلبه علاقه مند معرفی کنیم تا در آنها حضور داشته باشند؛ ولی از آنجایی که حجم این سؤالات بسیار زیاد است و هزاران سؤال پرسیده میشود و هر روز به تعداد سؤالات اضافه میشود و واقعاً نیاز به نفرات بیشتر هست که در این زمینه فعالیت کنند. برای فعالیت در هر سایتی اول باید فوت و فن و روش و استاندارها و قوانین و شرایط سایتها را یاد گرفت که بدون اینکه مطالبشان حذف شود و بدون این که اکانت‌شان را ببندند، بتوانند در این سایتها فعالیت کنند. چون سایتهای خارجی خیلی مقرراتی هستند و به مواردی مثل منبع داشتن نوشته ها، رعایت کپی رایت و ذکر نام صاحب اثر و آدرس منبع و مواردی اینچنین خیلی حساس هستند و اگر رعایت نشود نوشته ها حذف میشوند.
ما دوست داریم این‌ها را به طلاب علاقه‌مند و دانشجویان رشته‌های دینی آموزش دهیم که در اوقات فراغتشان بتوانند در این سایتها حداقل روزی چند ساعت حضور داشته باشند و مطالب دینی را به دنیا معرفی کنند./1327/402/ر