کرسی آزاد اندیشی «اجبار ناپذیری در دین» برگزار شد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، محمدتقی فخلعی، مدیر گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی در کرسی آزاد اندیشی با موضوع «اجبار ناپذیری در دین» که بعد از ظهر امروز در سالن اجتماعات دانشکده الهیات برگزار شد، اظهار کرد: قرآن درپاره ای از استنباطات فقهی خیلی مهجور واقع شده است و این درحالی است که یک نهاده سازی بسیار مبسوط و گسترده ای به عنوان «استفهام در اصول فقه امامیه» فقط با چند روایت معدود متحد المضمون انجام گرفته است.

وی در ادامه افزود: قرآن که به عنوان سند اصلی و نخستین است چرا گاهی در استنباطات ففهی مورد غفلت واقع می شود و یا آن طور که باید توجه نمی شود، آیا آیات قرآن دارای ظرفیت معنایی و حامل پیامی نیست که به عنوان راهبردی در مسیر استنباطات فقهی در مقام اجرا و تشویق شریعت در اختیار فقیه قرار گیرد؛ خوشبختانه برخی فقهای نواندیش در این مسأله پژوهش هایی انجام دادند.

عضو هیأت علمی دانشکده الهیات با اشاره به نظر امام خمینی(ره) درباره اجرای امربه معروف و نهی از منکر، بیان کرد: امام(ره) درخصوص این مسأله می فرمایند که برپایه حکم عقلی الزام کننده به قلع ماده فساد و از طرف دیگر جلوگیری از امر مبغوض عندالمولی یعنی نگذاریم تا آن چه که خدا دوست ندارد، انجام شود بنابراین عقل حکم می کند که نگذاریم گناه و معصیت صورت گیرد چون خدا دوست ندارد و امام(ره) اصرار بر تفسیر عقلی آن دارند.

مدیر گروه فقه دانشکده الهیات افرود: مرحوم آیت الله منتظری با امام در مسأله فوق همراهی نکردند و با اشاره به آیاتی که خداوند به صراحت الجاء و اجبار در دین را بر نمی تابد، می فرمایند، قانون آفرینش بر این تعلق گرفته است که تربیت دینی در جامعه در طی یک کنش های آزادانه و اختیاری صورت گیرد و مردم در انجام امور و تکالیف خود انتخاب و گزینش کنند؛ استدلال مطرح شده براساس قاعده «لطف» از جهات مختلف دارای آسیب های جدّی است.

استاد دانشگاه اظهار کرد: جلوگیری از تعدی و ظلم و ایجاد خلل در زندگی اجتماعی از جمله قتل از مسائل مهمی که به کارگیری اجبار و زور قابل پذیرفتن است ولی درباره مهم بودن برخی افعال فردی جای تردید وجود دارد.

فخعلی تصریح کرد: آیا بحث حجاب اجباری و قانون گذاری برای مسأله حجاب و تضمین کیفری قرار دادن برای آن، جزء امور مهم است که باید در مقام اجرا برآمد و با استفاده از ابزار قانون و الزامات، اجازه نداد که چهره جامعه را زشت و زننده کنند و یا این که یک امر شخصی و خصوصی به شمار می رود و خیلی به امور مهم برای شریعت مرتبط نیست بلکه در قلمرو اختیارات انسان ها بوده و حکومت ها فقط می توانند در قالب نصیحت و ارشاد و یا به عبارتی بستر سازی فرهنگی عمل کنند و وظیفه ای برای اجبار آفرینی ندارند.

وی اظهار کرد: باید تفکیک بین مسائل صورت گیرد و این که الزام آوری و به کار گیری قدرت و اجبار در مسائل مهم شریعت باشند که به صورت عمده حق الناس و حقوق اجتماعی اند و در مسائل غیر مهم نباید اجبار باشد بلکه پروسه تربیت با یک سری کنش هایی آزادانه و اختیاری دنبال شود.

مدیر گروه فقه دانشکده الهیات با اشاره به نظر کسانی که حجاب را اجباری و مرتبط به حقوق اجتماعی می دانند، گفت: این افراد می گویند، این حق جامعه است که فضای فرهنگی و اخلاقی پاکی داشته باشد و گسترش بی حجابی و بدحجابی و امثال آن بی نهایت آسیب جدّی به اخلاق و روان و تدیّن دیگران وارد می کند.

عضو هیأت علمی دانشکده الهیات افزود: برخی نیز بر این عقیده اند که پوشش به عنوان یک کنش در حیطه اختیارات و قلمرو شخصی فرد نیست بلکه پژواک آثار آن گسترده بر جامعه ظهور می یابد ولی برخی نیز بر این عقیده اند که حجاب یک امر شخصی است./844/202/ب1