ضرورت تحول در تدوین متون درسی حوزه/ پژوهش‌محوری همزاد آموزش حوزه‌های علمیه
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت الله حسینی بوشهری، مدیر حوزه های علمیه صبح امروز در آیین گرامیداشت هفته پژوهش که از سوی مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی در سالن همایش های مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) برگزار شد، با اشاره به حدیثی از امیر مؤمنان(ع) مبنی بر این که هیچ عملی بالاتر از تحقیق نیست، اظهار داشت: حقیقتا اگر بخواهیم نمونه روشن از همکاری بین حوزه و نظام حکومتی را پیدا کنیم، ایجاد این مرکز تحقیقات اسلامی مجلس است که با تلاش پژوهشگران فعالیت های ارزشمندی را انجام داده است که حوزویان نیز باید از این فرصت برای تبدیل مبانی فقهی به قانون استفاده کنند.
توجه علمای گذشته به پژوهش
وی در تبیین اهمیت کیفیت در پژوهش عنوان کرد: موضوع مهمی که بنده به دنبال آن هستم بایسته های پژوهشی عصر ما است؛ چرا که می دانیم پژوهش از گذشته همزاد با تحصیل بوده است و کتابخانه های عظیم به جا مانده از علمای سلف نشان براین مدعا است که این آثار علمی به جا مانده نشانگر تلاش عظیم مورخان و فقیهان در عرصه کار پژوهشی است.
مدیر حوزه های علمیه با بیان این که نمی شود به کارهای علمی گذشتکان بسنده کرد، افزود: آنها چراغ فروزانی بودند و راه را به ما نشان دادند؛ و همانطوری که ما از نسل گذشته خواهان آثار پژوهشی عالی هستمی، اما نسل آینده هم از مامطالبه می کند و باید ببنیم همچون علمای سلف آیا کارنامه درخشانی به جای خواهیم گذاشت و لذا بایسته های پژوهش امری مهم و ضروری است.
وی با اشاره به لزوم انجام چند کار اساسی برای بیرون آمدن پژوهش از این حالت نیمه رکود، اضافه کرد: برای این که بتوانیم به نقطه مطلوب برسیم راه نخست تحول در مراکز آموزشی است که باید از آموزش محوری به پژوهش محوری کشیده شود که همین توجه صرف به آموزش بزرگ‌ترین لطمه را وارد می کند و به جایی می رسد که طلبه ما پس از 15 سال درس خواندن عدم پژوهش را در خود یک نقیصه نمی داند؛ چرا حوزه و دانشگاه فقط به آموزش روی آورده است در حالی که می دانیم چه بسا افرادی که در این زمینه کار نکرده اند حتی برای مراجعه به منابع هم دچار مشکل می شوند.
لزوم تحول در کتب درسی
آیت الله حسینی بوشهری ادامه داد: برای تحول در نظام آموزشی باید در کتب درسی تحول صورت بگیرد به گونه ای که سمت سوی آن پرسشی باشد که این کار خود به خود فرد را به پژوهش برای رسیدن به حقیقت سوق می دهد.
وی کار دوم برای ارتقای پژوهش ها را تحول در نظام تدریس دانست و یادآور شد: باید اساتیدی مورد استفاده قرار بگیرند که خودشان در پژوهش ورود داشته است؛ استادی که اصلا کار پژوهشی نکرده از دل تدریس او پژوهشگر بیرون نمی آید، هرچند از از لحاظ آموزشی قوی باشد؛ بنابراین اساتید ما خود آستین را بالا بزنند چون هر جامعه ای شاخص توسعه یافتگی او از رهگذر کارکرد پژوهشی آن است که به تناسب افزایش آن جامعه رشد پیدا می کند.
وی با اشاره به شخصیت شهید مطهری به عنوان شاخص نمونه کار پژوهشی ابراز داشت: ایشان در عرصه پژوهش بسیار خوب و عالمانه کار می کرد و دقیقا شیوه و منطق پژوهش را در کار خود رعایت می کرد به گونه ای که گاه یک موضوع را به چهار موضوع تقسیم بندی می کرد و فقط به تقریر سخن دیگران نمی پرداخت و ساده از کنار موضوعات مهم نمی گذشت.
نماینده مجلس خبرگان رهبری با اشاره به حدیثی مبنی بر این که علم در پنج مرحله شکل می گیرد، تأکید کرد: در این حدیث دقیقا منطق و شیوه تحقیق و پژوهش بیان شده است؛ نخست زیادی سؤال که خود زمینه کار تحقیقی را فراهم می کند؛ دوم پرکار بودن و تلاش کردن که در سیره بزرگان هم دیده می شود؛ سوم اخلاق در افعال؛ چهارم در محضر استاد زانو زدن و استفاده کردن از معلومات او که می دانیم بدون استاد نمی شود ودر آخر این که همه در پرتو کمک خواستن از خدا باشد که همه کسانی که دنبال تحقیق هستند باید به این پنج مرحله مهم توجه داشته باشند.
ضرورت آسیب زدایی از پژوهشگران و مراکز پژوهشی
وی در بیان این مطلب که که پژوهش مفید چگونه باید باشد، آسیب زدایی از پژوهشگران و مراکز پژوهشی را راه رسیدن به پژوهش خوب دانست و ابراز کرد: هم به پژوهشگران و هم مراکز پژوهشی آسیب هایی متوجه هست؛ کم توجهی به نیاز سنجی درانتخاب به موضوعات پژوهشی، پرداختن صرف به مباحث نظری و نپرداختن به کارهای کاربردی یعنی پژوهش برای پژوهش که اثری ندارد؛ روحیه سطحی نگری و عدم تعمق این که خیلی ها کتاب می نویسند، ولی ژرف اندیشی ندارد از آسیب ها پژوهشگران است که باید اصلاح شود.
امام جمعه قم تمایل به تحقیقات فردی و عدم توجه به تحقیقات جمعی را آسیب مهم در راه پژوهشگران دانست و گفت: آیت الله مکارم در جلسه ای گفتند هرجا من کاری کردم که جمعی همراه بودم آن کار متقن تر بوده است و در کنار این موارد نوگریزی و روی آوردن به پژوهش های کهنه و غیر کاربردی، شتاب زدگی در تحقیق و ضعف روحیه نقدپذیری هم از آسیب های جدی فرد پژوهشگر است در حالی که نقد مقدمه اتقان و محکم نویسی است که خیلی ها قبل از چاپ اثر آن را به بوته نقد می گذاشتند و اشکالات آن را برطرف می کردند.
وی در بیان ضعف مراکز پژوهشی عنوان داشت: توسعه یافتگی بی ضابطه مراکز پژوهشی، عدم توجه به فعالیت‌های مراکز دیگر که کاری که می کنند آیا تکراری است یا نه؟ عدم همانگی در گرفتن کمک از یکدیگر و کتابخانه‌ها و سطح راهبردها و مواضع کلان و استراتژی و عدم هماهنگی در سطح شیوه ها و روش ها که بنده در جلسه ای پیشنهاد نمایشگاه دادم که آثار خود را عرضه کنند تا جلوی موازی کاری ها گرفته شود و موجودی ها و کاستی ها خود را بداینم و گامی در جهت اصلاح آنها برداریم./1330/پ202/س