کارکردهای انتصاب شورای عالی حوزه علمیه خراسان/ استقبال اساتید و علما از ابتکار رهبر انقلاب

حجت الاسلام مجتبی الهی خراسانی، از مدرسان سطوح عالی و خارج حوزه علمیه خراسان در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، پیرامون انتصاب شورای عالی مدیریت حوزه، بیان داشت: مرحوم آیت الله طبسی در مدیریت حوزه، خدمات شایسته ای را به حوزه و هم در آستان قدس رضوی به زائران حضرت رضا(ع) داشت که این موضوع، جلسه و بحث مستقلی می خواهد اما نسبت به آنچه که انتصاب جدید رهبر معظم انقلاب برای حوزه علمیه خراسان رقم زد کارکردها و تاملاتی خاص داشت.

تضمین استقلال حوزه

حجت الاسلام الهی خراسانی گفت: به نظرم نخستین دستاورد این انتصاب تضمین استقلال حوزه علمیه خراسان در عین هماهنگی با سایر حوزه هاست و این که نظام مدیریتی حوزه علمیه خراسان هم چنان قائم بالذات باشد و زیر مجموعه ای از حوزه علمیه قم تلقی نشود.

حجت‌الاسلام الهی خراسانی ادامه داد: در هر صورت اگر این شورا می خواهد شورای عالی حوزه ها باشد آن هم با این عرض عریض، که حتی پسوند ایران را هم به دنبال ندارد لازمه اش این است که یا نمایندگانی از سراسر حوزه های علمیه شیعه در این حوزه ها وجود داشته باشند و یا حداقل وکالتی از سوی تمامی این حوزه ها عزیزان کسب کرده باشند اعم از حوزه علمیه خراسان، اصفهان، حوزه های مربوط به طلاب خارجی و یا همان جامعه المصطفی، حوزه علمیه شبه قاره، جبل العامل، نجف، خوب روشن است که نه یک چنین حضوری از نمایندگانی در چنین شورایی شاهدیم و نه چنین توکیلی صورت گرفته است.

استاد سطح عالی حوزه علمیه خراسان در ادامه گفت: کارکرد اول این انتصاب تضمین استقلال حوزه علمیه خراسان است در واقع به دلیل اینکه با توجه به فضای حوزه علمیه خراسان و نگاه مدیریتی که در آن دوره شکل گرفته چنین بوده که جامعه مدرسینی در حوزه علمیه خراسان شکل نگرفته بوده بنابراین عملا ممکن نبود که این جامعه مدرسین در کوتاه مدت تشکیل و فعال شود و آنها اعضای شورای عالی را انتخاب کنند.

وی افزود: راه دوم مداخله قم بود که البته علاقمندانی هم در قم داشت و راه سوم که که کوتاه ترین و قاطع ترین راه است مداخله رهبری و نصب اعضای شورای عالی حوزه علمیه خراسان بود که به همین صورت شکل گرفت.

عدم تعیین زمان برای انتصاب

حجت الاسلام الهی خراسانی ادامه داد: نکته جالب این انتصاب این است که محدود به زمان معینی نیست بنابراین رهبری حدوثا در شورای عالی حوزه علمیه خراسان دخالت کردند نه بقائا، اگر می فرمودند به مدت چهار یا پنج سال یا به مدت شش سال، معنایش این بود که بعد از گذران این زمان ایشان باز می خواهند مستقیما ورود کنند و اعضا را تغییر دهند یا نصب بکنند.

وی گفت: خود این محدود به حدی نبودن، خودش یک نگاه غیر رسمی از دیدگاه بنده به این است که ما حدوثا این استقلال را تضمین کردیم و آقایان خودشان باید به فکر این استقلال باشند.

تبدیل ساختار مدیریت فردی به شورایی

استاد حوزه و دانشگاه خراسان بیان داشت: نکته دوم این که ایشان ساختار مدیریت فردی در حوزه علمیه خراسان را تبدیل به یک ساختار شورایی و متکثر کردند با حضور اشخاص حقیقی و حقوقی و از فضلای پر سابقه و شناخته شده که دارای رویکرد متعهدانه و نگاه انقلابی هستند اعضا را انتخاب فرمودند.

وی افزود: البته با درجات و تفاوت هایی که بین آنها وجود دارد و همچنین فضل علمی که من جمله در آن شورا رعایت شده است. خوب این هم قابل توجه است و فکر می کنم این تکثر فکری و تجربی و جایگاهی که مرکب از اشخاص حقیقی و حقوقی است یعنی سه نفر از برجسته ترین اساتید حوزه علمیه مشهد در این جمع هستند و همچنین نماینده ولی فقیه در این استان و تولیت آستان قدس رضوی به عنوان اشخاص حقوقی و دو نفر از شاگردان قدیمی مقام معظم رهبری این ها همه به نظر من یک ترکیب فوق العاده است.

استاد حوزه علمیه ادامه داد: این ترکیب یک تنوع دیدگاه و یک نوع همفکری و رایزنی جمعی را تضمین می کند تبدیل این ساختار فردی به جمعی گمان می کنم می تواند به مثابه یک توصیه از مقام معظم رهبری در سایر لایه های حوزه هم جدی گرفته شود و اگر در راس نیازمند است که ما به جای ریاست عالی، شورای عالی داشته باشیم می طلبد در بدنه هم نیازمند ساختارها جمعی برای فکر و برنامه ریزی باشیم.

ترکیب مدیریت عالی و اجرایی حوزه در یک عنوان

حجت الاسلام الهی خراسانی بیان داشت: سومین رهاورد این است که ایشان تفکیک بین ریاست عالی یا مدیریت اجرایی را در حوزه به هم زدند یعنی عملا با انتصاب یک نفر به عنوان مدیر حوزه، زمینه ای را فراهم کردند که همان مدیر حوزه، ارتباط مستقیم با بدنه استادان و جامعه طلاب داشته باشد و کارگردانی کار را بر عهده داشته باشد.

وی افزود: به عبارتی دیگر همان شخصی که در جلسات شورای عالی شرکت می کند و از دلایل و دیدگاه های مطرح در تصمیمات مطلع است و در بحث ها مشارکت داشته است، همان شخص سکان اداره حوزه را به دست بگیرد نه واسطه ای بین مدیر و شورا باشد و نه واسطه ای بین مدیر و کارگردانان کار در حوزه یعنی معاون پژوهشی و آموزشی مرکز مدیریت و معاون فرهنگی و پشتیبانی و نه واسطه ای با استادان و طلاب باشد. بنابراین حفظ این مزیت هم نکته مهمی است که بدون این که باز ریاست عالی در کار باشد، قائم مقام اجرایی در کار باشد حضرت آقا کار را تقسیم کردند.

تفکیک بین دبیری شورا و مدیریت حوزه

استاد سطح عالی حوزه علمیه خراسان بیان داشت: دستاورد چهارم تفکیک بین وظیفه دبیری شورا با مدیریت که این هم معنا دارد یعنی برای اینکه کار متمرکزتر و تخصصی تر دنبال شود دبیری را که عمدتا متمرکز است بر برنامه ریزی و اداره جلسات شورای عالی و شکل دهی نهاد تصمیم سازی بر عهده یک نفر گذاشتند. مدیریت و کار اداره امور حوزه را و سازماندهی عملیاتی را بر عهده دیگری گذاشتند در صورتی که خوب مستحضر هستید در سیستم قبلی این دو وظیفه بر عهده یکی از عزیزان جناب آقای فرجام بود.

وی افزود: گمان می کنم این تفکیک باز هم مهم است که ما کار برنامه ریزی را مهم تلقی کنیم خودش یک وظیفه مستقلی است و هم چنین مدیریت هم وظیفه مستقلی است با دامنه و حجم کاری بالا و به اندازه، که نیازی به ادغام اینها نیست.

ارتقای تراز و جایگاه حوزه علمیه خراسان

حجت الاسلام الهی خراسانی بیان داشت: دستاورد بعدی از نگاه بنده این است که مقام معظم رهبری در این شکل جدید حوزه علمیه را که عملا و به لحاظ وحدت شخصی سه سمت در زمان مرحوم آیه الله طبسی به نوعی زیر مجموعه آستان قدس و نمایندگی ولی فقیه تلقی می شد را ارتقا دادند تا ترازی که اکنون نمایندگی ولی فقیه و تولیت آستان قدس هم عضوی از هفت نفر عضو شورای عالی هستند بنابراین تراز حوزه به شدت ارتقا یافته و حفظ این تراز به نظر من مهم است ارتقائی که پیدا کرده بسیار مهم است.

امکان مداخله علما و استادان در برنامه های حوزه

استاد حوزه و دانشگاه خراسان بیان داشت: دستاورد ششم این است که مداخله علما و اساتید حوزه در ترکیب جدید خیلی قوی پیش بینی شده و در ساختار و روال قبلی چنین نبود. اساتید تراز اول حوزه معمولا در جلساتی سالانه به صورت دیدار با ریاست عالی حوزه و چند کلمه ای رایزنی های مختصر مشارکت داشتند در حالی که این شکل عملا مداخله مستقیم و ارگانیک علما را در اداره حوزه و برنامه ریزی حوزه تضمین کرده است.

وی افزود: این انتصاب گمان می کنم بها دادن و ارتباط دادن به جایگاه استادان و علمای حوزه علمیه است و اهتمامی که شخص مقام معظم به نقش بایسته علما در برنامه ریزی و سیاست گذاری حوزه قائلند و باید مشارکت مستقیم داشته باشند.

استاد حوزه علمیه ادامه داد: بنابراین از این جهت من این را یک تغییر خیلی عمده می دانم و اعلام می کنم این یک پیام خیلی روشنی دارد و آن این است که باید اساتید در بخشهای مختلف به کار گرفته شوند و جالب اینکه سطح این شورای عالی اساتید است نه در حد شورای برنامه ریزی مدیریت مثل سابق، بلکه در سطح شورای عالی به کار گرفته شدند که امیدواریم انشاءالله با اقبال آقایان این مهم به خوبی به انجام برسد.

استقبال حوزه علمیه از انتصابات و تقدیر علمای خراسان

حجت الاسلام الهی خراسانی در ادامه تشریح زوایای این انتصاب گفت: گمان می کنم نفس این ساختار خودش یک تحولی است در نحوه سیاست گذاری و فرایند اداره و برنامه ریزی حوزه با فرصت هایی متعدد و متنوع که باید توجه شود شاید بیش از آنچه بنده تحلیل کردم را در پی داشته باشد.

وی افزود: از این انتصاب استقبال مناسبی شد همین طور که همه مطلع هستیم روز قبل از حکم مقام معظم رهبری جلسه ای را علما داشتند و نتایج جلسه را خدمت مقام معظم رهبری اطلاع دادند و تاکیدشان بر حفظ استقلال حوزه علمیه خراسان، شورایی شدن اداره حوزه در راس و مداخله علما و اساتید در برنامه ریزی حوزه بوده که مقام معظم رهبری هر سه را مد نظر قرار دادند و این در نامه سپاسی که سه تن از علمای حوزه علمیه مشهد خطاب به مقام معظم رهبری نوشتند اشاره بلکه تصریح و تقدیر شد.

حجت‌الاسلام الهی خراسانی ادامه داد: جلسه علما و نامه ایشان نقطه امید بخشی بود که نشان داد فضای نخبگانی حوزه برای تغییرات یاد شده کاملا آماده است و گمان می کنم این یک همگرایی مناسب و فرصت فوق العاده برای توسعه تغییرات است.

معاون آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی در پایان افزود: هم نوایی به نگاه رهبری، و دیدگاه علما و مجموعه برنامه ریزان و سیاست گذاران فرصت تازه ای است که در اختیار مدیر جدید حوزه جناب آقای مصباح عاملی و دبیر شورا جناب آقای فرزانه قرار گرفته و گمان می کنم این فرصت ها، فرصت های ممتازی است که امیدواریم به نحو احسن از آن استفاده شود./933/301/ب1