تشکلی حوزوی برای اجرای فرمان امام
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از بیست و سومین شماره مجله حاشیه، سوم اسفند 67 بود که قافله‌سالار انقلاب، دست به قلم برد و بخشی از ناگفته‌های خویش با حوزه و طلاب را طی پیامی، منتشر ساخت. این پیام که به «منشور روحانیت» شهرت یافت، رنج‌نامه‌ای عارفانه است که از سویی سنگ متحجران را می‌شکند و از سویی پرواز پروانه‌ها را می‌ستاید.
جناب حجت الاسلام و المسلمين آقاى حاج شيخ على مشكينى- دامت افاضاته
پس از سلام و آرزوى موفقيت، ان شاء اللَّه موفق و مؤيد باشيد. نامه جنابعالى در مورد انتخابات حوزه علميه قم رسيد. از جنابعالى و ساير دست اندر كاران تشكر مىنمايم. شما از قول من به فرزندان انقلابىام بفرماييد كه تندروى عاقبت خوبى ندارد. اگر آنان جذب حضرات آقايان جامعه محترم مدرسين نشوند، در آينده گرفتار كسانى خواهند شد كه مروّج اسلام امريكايىاند.
من باز میگويم اگر طلاب انقلابى و مدرسين طرفدار انقلاب هماهنگ كار نكنند، هر دو شكنندهاند. بايد تمام تلاش را نمود كه به اين نقطه مهم رسيد. آقايان به روشنى ديدند كه دشمن از نقاط ضعف چه ضربهاى به اسلام و روحانيت زد. مؤمن از يك سوراخ دو بار نبايد گزيده شود. والسلام عليكم و رحمة اللَّه و بركاته.روح اللَّه الموسوي الخمينى (صحيفه امام، ج21، ص368)
پیام حضرت روح‌الله که لبریز از عشق و دلدادگی به حضرت حق و آرمان‌های الهی و تواضع و ادب به مجاهدین و شهدا و خانواده‌های آنان و امت غیرتمند ایران اسلامی بود در خود فریادی داشت از غصه‌ها و دردهای جانکاهی از جفاهای خودی‌های غیر خودی که قلب هر مؤمن آزاده‌ای را می‌فشرد.
جامعه مدرسین حوزه علمیه قم پس از این پیام با تشکیل ستاد «زمینه‌سازی اجرای فرمان حضرت امام» و پیگیریهای لازم، سرانجام انتخابات نمایندگان طلاب و فضلا را برگزار کردند و مجمع نمایندگان را تشکیل دادند.
آن‌گاه مرحوم آیت الله مشکینی در نامه‌ای این امر را به اطلاع حضرت امام خمینی(ره) رساند.
پس از انتخابات، اولین دوره مجمع نمایندگان طلاب و فضلای حوزه علمیه قم در سال 1368 با ریاست مرحوم آیت الله فاکر آغاز به کار کرد.
در همین دوره، اساسنامه، آیین‌نامه داخلی و آیین‌نامه انتخابات مجمع در تیر ماه سال 69 به تصویب نمایندگان طلاب رسید و به جامعه مدرسین حوزه ارائه گردید، جامعه نیز آن را دی ماه 69 تأیید و به دبیرخانه مجمع ابلاغ کرد.
مجمع نمایندگان طلاب؛دیروز، امروز، فردا
تولد و شکوفایی اولیه
حجت الاسلام صلح میرزایی، نماینده طلاب استان تهران در مجمع نمایندگان حوزه علمیه بیان کرد:
در سال 68، در لبیک به پیام حضرت امام خمینی قدس‌سره، نهادی به نام «مجمع نمایندگان طلاب» تشکیل شد. شرایط آن دوران، باعث شد بزرگانی از فضلا و مدرسان حوزه علمیه به این نهاد اقبال نشان دهند و دوره‌های ابتدایی مجمع، در سطح بسیار بالایی تشکیل گردید. در آن دوران هنوز حوزه علمیه نظم و نسق فعلی را نداشت و تقسیم وظایف سازمانی، بسیار ابتدایی بود. هنوز شوراهای برنامه‌ریزی در نهادهای گوناگون حوزه تشکیل نشده بود. ثمره حضور شخصیت‌هایی در این سطح، تشکیل مرکز خدمات حوزه‌های علمیه، قانون تلبس، طرح مدیریت تعطیلات حوزه و... بود.
گذر زمان
با گذر زمان آهسته‌آهسته، اقبال بزرگان برای ورود به این نهاد رو به کاستی نهاد. البته هم‌اکنون نیز بیش از نصف اعضای مجمع از استادان سطح عالی و خارج هستند و بسیاری از مسئولان نهادهای حوزوی و نیروهای مؤثر صف و ستاد حوزه در آن حضور دارند. با پیشرفت ساختاری حوزه و تأسیس و گسترش نهادهای تصمیم‌ساز در هر یک از معاونت‌های حوزه و نهادهای حوزوی، نقش تصمیم‌سازی مجمع نمایندگان کمرنگ شد.
وضعیت کنونی
مجمع نمایندگان با اساسنامه فعلی به دو صورت فعالیت خود را انجام می‌دهد: فعالیت سازمانی و فعالیت فردی نمایندگان.
هر دو هفته یک بار (به جز ایام تعطیلات حوزه) جلسه مجمع عمومی تشکیل می‌شود. حدود یک ساعت از وقت مجمع به سخنرانی ریاست مجمع، دو ناطق پیش از دستور و پخش کلیپ‌های بصیرتی و مناسبتی می‌گذرد. حدود 45 دقیقه هم به بررسی موادی از یک طرح سپری می‌شود. این طرح‌ها پس از تأیید جامعه مدرسین به شورای عالی حوزه‌های علمیه یا نهادهای ذی‌ربط تقدیم می‌شود.
مجمع حدود چهارده کمیسیون دارد که هر عضوی موظف به شرکت در یکی از این کمیسیون‌هاست. این کمیسیون‌ها نیز حدوداً ماهی سه ساعت تشکیل می‌شود و بناست خروجی این جلسات، طرح‌هایی باشد که به صحن عمومی مجمع می‌آید. البته با توجه به تعدد نهادهای برنامه‌ریز و تصمیم‌ساز در سازمان حوزه و مجموعه‌های وابسته، کارآیی طرح‌های مطروحه در مجمع، محل تأمل خواهد بود.
هر از چند گاهی میهمانی برای سخنرانی یا پاسخگویی به پرسش‌های اعضا دعوت می‌شود. همچنین به صورت متناوب به حضور مراجع عظام مشرف می‌شوند که معمولاً ریاست مجمع گزارشی به این بزرگواران ارائه می‌دهد و ایشان نیز نصایحی می‌فرمایند. در حوادث گوناگون و تجمعات سیاسی نیز موضع‌گیری‌هایی انجام می‌گیرد و بیانیه‌ای منتشر می‌گردد.
وظیفه مستمر نمایندگان مجمع، امضای نامه‌های تأیید سکونت در قم برای وصل شهریه، تأییدیه‌های اخلاقی برای دریافت حکم تلبس یا تقبل نماز استیجاری، و معرفی‌نامه برای دریافت وام یا بعضی از کالاهاست.
با توجه به شمار فراوان طلاب بعضی از شهرستان‌ها و استان‌ها مثل تهران که حدود 5000 نفر می‌باشند، در بسیاری از موارد این تأییدیه‌ها فاقد وثاقت است و احراز شرایط در این موارد نیازمند تشکیل یک سازمان برای تحقیق و صدور تأییدیه‌های مد نظر است.
چندی است مجامع استانی متشکل از نمایندگان طلاب هر استان تشکیل شده است که می‌تواند نقش بیشتری در مورد استان مورد نظر ایفا نماید.
شایان ذکر است هر نماینده بر اساس قریحه ذاتی و توانایی‌های فردی و میزان نفوذش می‌تواند فعالیت‌هایی را داشته باشد. برخی از نمایندگان توانسته‌اند با جلب مبالغی از خیّران استان و شهر حوزه انتخابیه خود، صندوق قرض‌الحسنه برای طلاب شهر خود ایجاد کنند یا با استفاده از روابط سازمانی، بعضی از تسهیلات مادی و معنوی را برای طلاب مرتبط با خود ایجاد نمایند.
یکی از وظایفی که بر عهده نمایندگان گذاشته شده است، برگزاری جلسات عمومی است. در این نشست‌ها یا از حضور مقامات سیاسی و اجتماعی و معنوی استان مربوطه استفاده می‌شود یا اینکه از استادان فن برای ارائه یک بحث استفاده می‌شود.
بازتعریف مأموریت‌ها
رهبر معظم انقلاب اسلامی مدظله‌العالی با اطلاعی که از کارکردهای کنونی این مجمع دارند، تأکید بر بقا و ماندگاری و بالندگی آن دارند. ایشان اتصال این نهاد با بدنه طلاب را یکی از امتیازات آن نسبت به دیگر نهادهای حوزوی می‌دانند. این نهاد تنها نهادی است که اعضای آن با رأی مستقیم طلاب انتخاب می‌شوند؛ ازاین‌رو وامدار هیچ کس به جز منتخبان خود نمی‌باشند.
البته همان‌طورکه حضرت امام رحمت‌الله‌علیه و رهبر معظم انقلاب اسلامی تأکید کرده‌اند، شرط حرکت تمام مجموعه‌های حوزوی بر صراط مستقیم، اسلام ناب و انقلاب اسلامی، استفاده از هدایت جامعه محترم مدرسین است. در دیدگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی مجمع نمایندگان باید از ویژگی ارتباط با بدنه طلاب بهره گیرد و از اینجاست که ضرورت بازتعریف مأموریت‌های مجمع را گوشزد می‌نمایند.
آنچه به نظر می‌رسد در این بازتعریف باید مد نظر قرار گیرد، به شرح زیر است:
1. افزایش سطح و کیفیت تماس با بدنه طلاب با هدف:
- انتقال تفکرات صحیح به ایشان.
- شناسایی طلاب فاضل و بااخلاص به منظور آماده‌نمودن ایشان برای رفع نیازهای نظام اسلامی.
- آشنایی با شبهات و ابهامات ذهنی طلاب و پاسخ به آن.
- ارائه مشاوره به طلاب برای تقویت کیفیت تحصیلی و اخلاقی ایشان.
2. تفکر برای اداره بهتر امور مربوط به طلاب و ارائه طرح به شورای مدیریت و جامعه مدرسین.
3. تقویت درونی مجمع نمایندگان.
4. تشکیل گروه‌های فکری برای گسترش تفکرات انقلابی.
5. برنامه‌ریزی در کنار دیگر نهادهای حوزوی برای تحقق آرزوی رهبر معظم مبنی بر تربیت حداقل پانصد نفر استاد مبرز انقلابی در ده سال آینده.
6. استفاده از ظرفیت مجمع عمومی به مثابه قرارگاه مرکزی برای تمرکزبخشیدن به نشست‌های عمومی استانی و شهری برای انتقال یک گفتمان به همه طلاب و پرهیز از اتلاف وقت مجمع با بررسی طرح‌های کم‌فایده و غیرعملیاتی.
7. جهت‌دهی کمیسیون‌ها به منظور اهداف جدید و تعطیل‌نمودن کمیسیون‌های غیرلازم.
در کنار این مأموریت‌ها که برای مجمع نمایندگان طلاب پیشنهاد می‌گردد، شورای عالی و جامعه مدرسین نیز باید جدی‌تر از گذشته به این نهاد نگاه کنند و بدنه فضلا و استادان و اهل فکر حوزه خود را از ورود در عرصه نمایندگی برکنار ندانند. یقیناً حضور استادان و فضلای مبرز در مجمع، کارآیی و قدرت تأثیرگذاری آن را افزایش خواهد داد.
بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار 25 اسفندماه سال 94 تا تحقق کامل اوامر ایشان باید همچون نسخه شفابخشی مورد مراجعه نمایندگان مجمع و عموم طلاب قرار گیرد تا شاهد به‌بارنشستن میوه درخت تنومند انقلاب اسلامی در اقصانقاط عالم باشیم./875/ت303/س