ضرورت پاسخ‌گویی فقه به 500 سؤال رسانه‌ای/ وجوب تأسیس و تجهیز رسانه
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، کمال اکبری، عضو شورای تحول علوم انسانی، عصر دوشنبه در سلسله نشست های فقه رسانه که در انجمن علمی حوزه علمیه برگزار شد، با اشاره به این که سختی کار در موضوعاتی مانند فقه رسانه ورود به بحث و طراحی ساختار بحث است، گفت: ما مقدمات بحث را تحت عنوان فلسفه فقه رسانه مطرح کردیم و به موضوعاتی از قبیل تعریف، گستره و روش شناسی فقه رسانه پرداخته ایم که تحت عنوان اصول فقه رسانه مطرح است.
عضو هیات علمی دانشگاه صدا و سیما با اشاره به موضوع و اهداف فقه رسانه ابراز داشت: این اهداف اعم از اهداف دنیوی و اخروی است و با توجه به گستره این مبحث باید به آیات و روایات حوزه فقه رسانه بپردازیم.
رییس موسسه رسانه دین گستر ماندگار به تفاوت هایی که در روش شناسی فقه رسانه با سایر عرصه های فقه وجود دارد اشاره و خاطرنشان کرد: این برمی گردد به منابع فقه رسانه که با منابع دیگر حوزه های فقهی متفاوت است؛ باید در منابع بحث هایی مانند این که آیا نگاه در فقه رسانه و نگاه در فقه عمومی یک روش دارند؟ و این که عرفی که ما را به بررسی فقه رسانه وا داشته است تا چه اندازه در گستره و روش فقه رسانه دخالت دارد بررسی شود.
وی به تفاوت های رسانه جمعی و رسانه اجتماعی در مبحث روش شناسی اشاره کرد و افزود: ما در فلسفه فقه رسانه بحث کردیم که رسانه جمعی رسانه ای است که به بیش از یک نفر پیامی را برساند مانند رادیو، تلویزیون و روزنامه و رسانه اجتماعی رسانه ای است که فرستنده و گیرنده در تعامل هستند و فعالانه در این رسانه حضور دارند.
اکبری در بیان ویژگی های رسانه اجتماعی ابراز داشت: در رسانه اجتماعی مخاطبان تشویق به فعالیت می شوند و تولید محتوا توسط مخاطبان انجام می شود و حس مالکیت رسانه برای همه مخاطبان وجود دارد.
فقه رسانه باید در سطح کلان به رسانه ها رویکرد و راهکار بدهد
عضو هیات علمی دانشگاه صدا و سیما با طرح این سؤال که چه چیزی را باید در فقه رسانه بحث کنیم، گفت: فقه رسانه فقط قرار نیست احکام فردی مکلفان را مشخص و بیان کند بلکه موضوع فقه رسانه اعم از افراد حقیقی و حقوقی و موضوعات کلانی است که سازمان رسانه ها را پوشش می دهد و جهت و رویکرد رسانه ای کشور و حتی جهان را می تواند تغییر دهد.
رییس موسسه رسانه دین گستر ماندگار با بیان اینکه فقه پویا است و منفعل نیست، تصریح کرد: فقه علاوه بر پاسخ به سؤال مکلفان باید آینده را پیش بینی کند و برنامه برای آینده داشته باشد؛ بر این اساس ما می گوییم که فقه رسانه وظیفه اش ارائه رویکردهای رسانه ای از منظر فقه برای جامعه است و می خواهیم بدانیم که آیا رسانه های اسلامی می توانند با رویکردهای رسانه ای دشمن در عرصه بین المللی مقابله داشته باشند یا خیر.
وی گفت: نگاه ما به فقه رسانه این است که برای مثال حکم همکاری حداقلی در راستای منافع دو طرفه با شبکه های ضد اسلامی مانند بی بی سی را بیان کند که آیا همکاری در این سطح از نظر شرعی جایز است و این که به طور کلی رسانه دینی و اسلامی چه ویژگی هایی باید داشته باشد.
فقه رسانه باید با جهت دهی رسانه های داخلی را مدیریت کند
عضو هیات علمی دانشگاه صدا و سیما با بیان این که فقه رسانه باید در عرصه کلان به ارائه راهکار و رویکرد به رسانه های اسلامی در عرصه بین المللی بپردازد، ابراز داشت: همچنین فقه رسانه باید در بعد داخلی به جهت گیری رسانه ها در داخل بپردازد به این صورت که اگر امروز پایه حرکت جامعه ما در مسیر اقتصاد مقاومتی است رسانه ها باید چه رویکردی داشته باشند و چه فیلم ها و سریال هایی و با چه رویکری برای جامعه تولید شود.
اکبری با بیان اینکه فقه رسانه باید بتواند مسأله شناسی کند و با تشخیص نیازهای جامعه اسلامی رویکرد و راهکار به رسانه بدهد، گفت: این کار نیاز به اهتمام ویژه در این بخش دارد زیرا این سؤال دیگر یک سؤال فقهی خرد نیست بلکه در سطح کلان و راهبردی جامعه است؛ بنابراین فقه رسانه نیازمند فلسفه فقه رسانه است تا منجر به اتخاذ راهبردهای کلان شود.
وی در عرصه کلان فقه رسانه یکی از مسائل مهم را جواب دادن به تزاحمات این حوزه دانست و خاطرنشان کرد: برخی از مسائل در رسانه در تضاد با برخی احکام اولیه مانند حفظ آبروی مؤمن است و وظیفه اطلاع رسانی رسانه با این گونه احکام فردی و اجتماعی در تضاد است و ممکن است حق افرادی فدای حق جامعه شود که نیاز به بحث فقهی دارد.
رییس موسسه رسانه دین گستر ماندگار به دو بحث اساسی مورد نیاز در مبحث فقه رسانه اشاره کرد و یادآور شد: اول بحث منابع فقه رسانه و دیگری موضوع شناسی فقه رسانه است که موضوعاتی مانند فقه تبلیغات، فقه خبر، فقه طنز، بحث پوشش و آرایش، بحث شادی سرور و آواز و ژانر های سینمایی مانند خشونت و هیجان است که در سطح کلان باید مورد بحث قرار گیرد.
وی اظهار داشت: ما در موضوع شناسی و کشف حکم فقهی از منابع یا می توانیم این موضوعات را به لحاظ فقهی خودمان مورد بحث قرار دهیم و یا می توانیم این موضوعات را به فقها ارائه کنیم و جواب آن را به صورت صحیح بگیریم که بنده راه دوم را نزدیک تر به ثواب می دانم.
امروز حدود 500 سؤال رسانه ای نیاز به پاسخ فقهی دارد
اکبری با بیان این که ما امروز به توضیح المسائل فقه رسانه نیاز داریم، گفت: ما امروز در حدود 500 سؤال رسانه ای داریم که نیاز به پاسخ فقهی دارد و این توضیح المسائل رسانه ای در ابتدا نیاز به موضوع شناسی دارد.
وجوب تأسیس رسانه مانند وجوب کسب استطاعت نظامی برای دفاع است
وی به حکم اصل تأسیس رسانه در جامعه اسلامی پرداخت و افزود: ما امروزه رسانه ای را داریم و باید حکم آن را هم بدانیم؛ برخی افراد با استناد به آیه وجوب کسب استطاعت در جهاد این زمانه را زمانه جنگ و جهاد رسانه ای و فرهنگی دانسته اند که نیازمند تجهیز برای دفاع و تهاجم رسانه ای هستیم و از این منظر به وجوب تأسیس رسانه رسیده اند.
عضو هیات علمی دانشگاه صدا و سیما برگرداند بحث فقه رسانه به خط مشی فقه کنونی در سایر حوزه ها را مطمئن ترین راه برای تدوین فقه رسانه دانست و ابراز کرد: این که چگونه خط مشی را تطبیق دهیم مهم است و باید منابع خُرد و خام را آماده کنیم و بعد از موضوع شناسی وارد عناوین شویم.
وی با بیان این که اولین گام در موضوع شناسی، موضوع تأسیس رسانه است، گفت: این که آیا رسانه باید در جامعه اسلامی تأسیس شود و چه کسی باید آن را تأسیس کند که آیا وظیفه حکومت است یا واجب کفایی است و تمام افراد باید به اندازه توان ورود پیدا کند و این که مدیریت رسانه باید به دست چه کسی باشد از موضوعات مهم این حوزه است./843/پ201/ی