زیرگیری از معضلات فرهنگی با چشمانی کاملا بسته
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در همدان، وقتی از مشکلات جامعه صحبت به میان می‌آید و وقتی که سخن از بررسی، ارزیابی و چاره‌جویی در این زمینه صورت میگیرد همه امور به مشکلات فرهنگی برگشت می‌کند یعنی مسأله فرهنگ سازی زیربنا و فوندانسیون تمام امور در جامعه است.
در ابتدا باید دانست که متولی این امر در جامعه کیست و چه سازمآن‌هایی در این زمینه نقش آفرینی میکنند، صحبت کردن از مفاهیم کلانی مانند فرهنگ و بررسی ابعاد آن شاید نتواند در فضای ژورنالیستی موج تأثیرگذاری ایجاد کند، پس بهتر آن است که مصادیق و مشکلات فرهنگی یک به یک مطرح شود و راهکارهای مقابله با معضلات و ناهنجاری‌های فرهنگی متناسب با هر یک مطرح و مورد بررسی قرار گیرد.
مرحله اول حجاب
عفاف و حجاب دو معنی هستند که همواره با یکدیگر دیده میشوند و به نوعی با هم تلازم دارند، دو کلمه چهار حرفی که در خود دنیایی از حقایق را جای داده‌اند. از نگاه لغوی و اصطلاحی آن به دلیل روشن و واضح بودن آن عبور می‌کنیم ولی این نکته را متذکر می‌شویم که وجود و عدم عفاف و حجاب در سلامت و سعادت یک جامعه بسیار تعیین کننده است.
در ابتدای کلام و بدون هرگونه حاشیه روی، به سراغ عوامل این معضل اجتماعی در جامعه می‌رویم چرا که در جامعه اسلامی همه افراد باید نسبت به چارچوب‌های تعیین شده از سوی شارع تمکین کنند و عصیان از آن افزون بر عقاب اخروی، پیامدهای شوم اجتماعی برای جامعه و افراد آن به همراه خواهد داشت پس عوامل ترویج این معضل و ناهنجاری عبارت اند از؛
مد و لباس
یکی از مسائلی که در جامعه بی بند و باری و بدحجابی را ترویج می‌کند نبود مد و لباس الگو برای جامعه است، رهبر معظم انقلاب در خراسان شمالی با توجه به موضوع سبک زندگی فرمودند که چقدر طراحی مد و لباس در کشور منطقی و عقلانی است.
وجود مشکلات متعدد در زمینه مد و لباس در جامعه سبب شد که طرح ساماندهی مدل و لباس در سال 85 در مجلس هفتم مطرح شود و بعد از بحث و بررسی‌های مختلف با هدف تقویت هویت و فرهنگ اسلامی مورد موافقت و تصویب مجلس قرار گیرد. بر طبق این قانون 13 ماده‌‌ای که در مجلس تصویب شد معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با تشکیل کمیته‌ای برای ساماندهی به امور مد و لباس در جامعه مأمور به انجام وظایفی شد چرا که طی مواد این مصوبه حمایت از تولیدات داخلی از نهادها و وزارتخانه‌های دولتی خواسته شده است و در ادامه امده است که از تولیدکنندگان پوشاک اسلامی‌‌حمایت مادی و معنوی صورت گیرد.
طی مصاحبه با بیش از 30 نفر از نمایندگان مجلس دوره قبل در قالب پرونده عفاف و حجاب و مد و لباس در کمیسیون‌های مرتبط نتیجه قابل توجهی حاصل نشد و هر کس وظیفه صیانت از فرهنگ را وظیفه دیگری دانست و مسؤولان فرهنگی را مورد شماتت قرار داد! و این در حالی است که نمایندگان مجلس وظیفه پیگیری اجرای مصوبات مجلس را بر عهده دارند، البته سخنان کلیشهای همیشه وجود داشته است که باید این کار صورت بگیرد و نباید آن امر محقق شود. ولی راهکار عملیاتی کارشناسی شده در این زمینه از سوی کسی بازگو نشد.
اما سؤالی که در این جا مطرح میشود این است که مسؤولان فرهنگی کشور چه کسانی هستند و چه کسی متکفل این موضوع در جامعه است که البته بررسی این موضوع مجالی را در مقالی دیگر طلب می‌کند اما در باب عملی کردن این مصوبه تنها خروجی؛ برپایی نمایشگاه مد و لباس در حاشیه نمایشگاه قرآن است که به انداره محدود خود در این عرصه اثرگذاری دارد.
به راستی اگر در این زمینه، فعالیت مثبت و اثرگذاری صورت می‌گرفت اوضاع جامعه این گونه نبود و خروجی آن در جامعه مشهود و ملموس بود؛ وجود دست‌های پشت پرده در طراحی لباس‌ها به سبک دلخواه غرب در جامعه از یک سو و نبود نظارت در عرضه لباس‌های غیراسلامی که با فرهنگ ایرانی اسلامی مغایرت دارد از مشکلات موجود در این زمینه است.
مد و طراحی لباس که نوعا بر اساس حرکت غرب در این زمینه سیاستگذاری میشود ابتکار عمل را از دست افراد داخل ربوده است و تقلید طراحان بی دغدغه در این زمینه و عدم حمایت ارگآن‌های فرهنگی از آن‌ها سبب بروز چنین معضلی در جامعه شده است.
سیستم آموزشی
بی تردید نبود آموزش در این زمینه مشکلات عدیده‌ای را در جامعه نهادینه می‌کند چرا که وجود مباحث مبنایی برای دانش آموزان در سنین پایین که مانند نهالی منعطف قابلیت تربیت و پروش صحیح را دارا هستند میتواند فرهنگ بی توجهی به محصولات غرب و هشیاری نسبت به توطئه استکبار و همچنین پرهیز از تقلید کورکورانه از فرهنگ غرب را در جامعه تبیین کند.
آشنا نبودن اساتید با مباحث تربیتی در این زمینه و همچنین نبود راهبرد دقیق برای رسیدن به مقصود مشکلی دیگر در این مسیر است. از سوی دیگر کوتاهی مراکز علمی اعم از حوزه و دانشگاه در این زمینه کاملا هویدا است، دانشگاه به عنوان مهم‌ترین مرکز تبیین و استدلال مفاهیم اجتماعی در جامعه در این زمینه ورودی جدی نداشته است و عدم ورود حوزه‌های علمیه به مراکز و مقاطع تحصیلی در سنین پایین و تمرکز در دانشگاه‌ها و قشر دانشجو از مشکلات موجود است.
این عرصه نیازمند برنامه‌ریزی دقیق کارشناسی شده در عرصه نهادینه کردن حجاب به وسیله تبیین باورهای منطقی است که متأسفانه با بی درایتی و غفلت مسؤولان مربوطه به انحراف رفته و نهال شاداب کودکان و نوجوانان به دلیل کوتاهی به زردی گراییده است.
واگذاری جامعه در این حالت به گونه‌ای که خود درد خود را مداوا کند اشتباهی بنیادین است هر چند که خواه ناخواه این امر اتفاق افتاده است اما حقیقت آن است که تا زمانی که جنبه‌های روانشناختی و جامعه شناختی این مسأله تشریح نشود و با زبان متناسب در متون درسی ارائه نگردد مشکلات همچنان باقی است البته رشدی تصاعدی خواهد داشت.
رسانه
در روزگار کنونی رسانهها گسترده‌ترین شبکه ارتباطی میان جوامع مختلف به شمار می‌‌روند که به شکلی جذاب و پر قدرت پیام برنامه سازان را به مخاطبان انتقال می‌دهند، به همین دلیل است که از نقش رسانه نمیتوان در مسأله وحدت و انسجام اسلامی به راحتی عبور کرد چرا که رسانه میتواند با قدرت نفوذ و جذابیت خود حتی جوامع مختلف با فرهنگ‌ها، قومیت‌ها و مذاهب گوناگون را با یکدیگر پیوند دهد، در شرایط کنونی منطقه و هجمه‌های دشمنان نیاز به حضور جدی رسانه بیش از پیش احساس میشود و این امر وظیفه رسانهها را سنگین‌تر می‌کند.
رسانه و توجه به آن نیازمند مقدمه‌ای کوتاه است یعنی در واقع رسانه به عنوان برگ برندهای است که ابتکار عمل در آن به دست دشمنان اسلام و اعتقاد افتاده است، در همین راستا میتوان تأثیر رسانه را که عاملی مهم و استراتژیک در این عرصه است را به تأثیر رسانه داخلی و خارجی تقسیم کرد.
رسانههای بیگانه: یکی از روش‌‌‌های ترویج فرهنگ برهنگی در جامعه اسلامی ترویج مدل‌‌‌های لباس تحریک کننده و مروج بی حیایی در جامعه از سوی چهره‌‌‌های جذاب و پر طرفدار است. برندهای هنری در غرب از یک سو و تقلید کورکورانه طراحان لباس برای ارائه مدل‌‌‌های جدید در جامعه از سوی دیگر و همچنین ارزش گذاری جامعه بر مدل‌‌‌های جدید غربی به لحاظ اجتماعی از عوامل استقبال و گسترش فرهنگ انحرافی مد و لباس در جامعه است که منجر به ترویج بدحجابی و گاهی بی حجابی در جامعه میشود چنان که در کشورهای اسلامی منطقه نیز این سیر ضد فرهنگی و نتایج آن به خوبی مشهود است.
اما در این میان یکی از نکات آزار دهنده معرفی نشدن الگوهای ملی و مذهبی برای جلوگیری از این معضل است. نداشتن هویت مستقل در زمینه پوشش و عدم تبیین از سوی مسؤولان فرهنگی از عمده مشکلات در زمینه عفاف و حجاب است، مشکلاتی که گاهی به دلیل نبود آگاهی در جامعه با عینک سیاسی هم دیده میشود و رنگ و بوی جناحی به خود میگیرد.
رسانههای داخلی: مشکلات رسانههای داخلی اعم از رسانه ملی و دیگر رسانهها استفاده نکردن خلاق از ابزارهای رسانه‌‌ای است یعنی کمتر برنامه تلویزیونی پرطرفدار میتوان پیدا کرد که در آن به نوعی سبک مد و لباس و دیگر ابعاد زندگی جامعه غربی را به تصویر نکشد و آن را در جامعه ترویج نکند.
استفاده نکردن از محتوای دقیق و کارشناسی شده و صرفا به دنبال جذب مخاطب بودن هدفی است که از برنامه‌‌‌های رسانه ملی در جامعه مشاهده میشود، نکته قابل تأمل در این رابطه آن است که روش ارائه محتوایی مقصود در رسانه باید به صورت کاملا غیرمستقیم باشد اما از آن جا که ذوق و قریحه کلیشهای بیشتر هنرمندان در این عرصه کارایی لازم را ندارد، لکن نمیتوان به این روش و سیر حرکت رسانه‌‌ای داخلی خوشبین بود. تمام این مسائل مطرح شده در عرصه رسانه مربوط به رسانه ملی که به عنوان رسانه حاکمیتی در خدمت ترویج معارف اسلام و انقلاب است و درباره رسانه‌‌ای دیگر قس علی هذا فعلل و تفعلل!!!
نکته استدراکی در این تقسیم بندی، فضای مجازی است که باید به آن توجه ویژه شود هر چند که این امر نیازمند دستگاه رسانه‌‌ای عظیم فرانرمافزاری است اما باید دانست که عدم توجه این مسأله و نگاه سلبی به آن به غیر از، از دست رفتن فرصت در این زمینه پیامدی نخواهد داشت، وجود کانال‌‌‌ها و گروه‌‌‌های اعتقادی با پشتوانه دقیق و عمیق کارشناسی شده حکایت از برنامه ریزی دقیق دشمنان برای ورود به این عرصه و انحراف فرهنگ به ویژه هنجارشکنی در زمینه عفاف و حجاب هستند که باید به صورت جدی این مسأله مورد تحقیق و واکاوی قرار گیرد.
غفلت مسؤولان فرهنگی
ترجیع‌بند همه مشکلات کشور به مسؤولان بی درایت و نالایقی بر می‌‌خورد که نه تنها به فکر رفع مشکلات نیستند بلکه به نادانی و جهل خود به ریشه نظام و انقلاب تیشه می‌‌زنند. اساسا یکی از مهترین مشکلات در زمینه برخی مدیران کشور که چرخ حرکت کشور را با کندی به حرت در می‌‌آورند، این است که اگر قرار باشد انسان‌ها را به دو دسته تقسیم کنیم یک دسته کسانی هستند که در زمینه ارائه طرح و نوآوری و خلاقیت فعالیت میکنند و به قول شاعر در همه عرصه‌‌‌ها طرحی نو در می‌‌اندازند و به واقع پشت صحنه همه موفقیت‌‌‌های کشورهای غربی که کار تشکیلاتی با قوام تری نسبت به ما دارند؛ بها دادن به چنین افرادی است.
قسم دوم انسان‌ها کسانی هستند که مجریان خوبی هستند و طرح و ایده‌‌‌های گروه اول را جامه عمل می‌‌پوشانند البته در میان این دو گروه هیچ یک بر دیگری رجحانی ندارد و کسی نمی‌‌تواند یکی را تأیید و با دیگری با نگاه سلبی رفتار کند، چرا که هر یک از دو گروه نسبت به هم به نوعی مکمل هستند و تا زمانی که یکی از این دو گروه نباشد، نتیجه برای گروه مقابل قابل تصور نیست. اما مشکل آن است که مدیران را بر اساس اجرای خوب در پست‌‌‌ها منصوب میکنند، در حالی که این فرد فقط مجری خوبی است و نگاهی به بخش خلاقیت و ابتکار این فرد نشده است و نتیجه این انتخاب حضور بی ثمر با ارائه طرح‌‌‌هایی کلیشهای و بی اثر در جامعه است و این وضعیت زمانی بغرنج میشود که این مسؤول، مسؤولیت فرهنگی داشته باشد.
بی غیرتی مردان
یکی از دیگر مشکلات و مسائلی که این امر را دامن می‌‌زند بی غیرتی مردان در جامعه است که میتواند تبعات فراوانی را در جامعه زنان ایجاد کند. پوشش زنان در جامعه که همراه همسر خود در جامعه حاضر میشوند نشان از تأیید و رضایت همسرانشان دارد که خود جای نگرانی است، آن چنان که از روایات استفاده میشود استفاده لقمه شبهه ناک در زندگی انسان آثار مخربی بر جای می‌‌گذارد که یکی از آن‌ها آثار بی غیرتی مردان است، این مسأله افزون بر مشکلات خانوادگی؛ آثار زیان باری برای جامعه در پی خواهد داشت که اهم آن‌ها را میتوان بلوغ زودهنگام جوانان و مشکلات جنسی و سست شدن بنیان خانواده برشمرد.
البته برای عوامل بدحجابی موارد متعددی را میتوان به شمار آورد که از دریچه‌‌‌های مختلف قابل بررسی است، اما نکته مهم بعد از بررسی و واکاوی مشکلات، تلاش برای حل آن‌ها است چرا که اگر امروز تلاش در این زمینه صورت نگیرد فردا با خیل خروشانی از مشکلات اجتماعی رو به رو خواهیم بود که به صورت سرطانی در ابعاد مختلف جامعه اعم از سیاست، اقتصاد و... سرایت خواهد کرد./979/703/ب2
یادداشت: هادی شاملو