نظریه سعادت فردی و پیشرفت اجتماعی در پرتو الگوی نوین مرجعیت و رهبری

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، سلیمان خاکبان در نشست بررسی نظریه سعادت فردی و پیشرفت اجتماعی در پرتو الگوی نوین مرجعیت و رهبری که پیش از ظهر امروز از سوی پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی در سالن علامه طباطبایی(ره) این پژوهشگاه برگزار شد با اشاره به قرائت های معرفت دینی اظهارداشت: آیات و احادیث منابع اصلی کسب معرفت دینی محسوب می شوند اما فهم یا برداشت از این منابع الهی متفاوت است.

عضو هیأت علمی دانشگاه قم ادامه داد: تاکنون بیش از هفت قرائت خام، فلسفی، متعالیه، علمی، تفکیک و جامع معرفتی در زمینه معرفت یافت می شود؛ قرائت خام یک قرائت ابتدایی است و بر ظواهر تکیه دارد؛ قرائت فسلفی نیز در جهت فهم لایه های عمیق معرفت بر پایه عقل و قرائت عرفانی در جهت فهم لایه های عمیق معارف بر پایه دل تلاش می کند.

وی اضافه کرد: قرائت متعالیه تلاش می کند با استفاده از ظواهر، دل و عقل به برداشت جامعی از دین دست پیدا کند؛ پس از دوره های رنسانس و مواجهه اسلام با جهان مدرن روشنفکران دینی تلاش کردند نظام نوین تربیتی را در قالب آموزه های دینی عرضه کنند که قرائت علمی نام دارد؛ قرائت دیگر تفکیک است که در برخی حوزه ها به ویژه در حوزه علمیه خراسان مطرح است.

پژوهشگر حوزوی اضافه کرد: منطق جامع معرفتی نیز مدعی است برای شناخت معرفت چهار روش حس، عقل، دل و قوه قدسیه وجود دارد که خروجی شناخت عقلی ریاضیات و فلسفه، شناخت دلی عرفان و شناخت قوه قدسیه دین است که از ترکیب این موارد نیز 15 مکتب معرفتی ایجاد می شود.

وی با تصریح بر این که غافل شدن از ادراکات حسی از جلمه دلایل عقب ماندگی جهان اسلام محسوب می شود، گفت: شهید مطهری بیان می کند متأسفانه در حوزه علمیه علوم به دینی و غیر دینی تقسیم شده اند که علومی همانند ریاضیات و فیزیک را دینی و علومی همانند ادبیات و فقه را غیر دینی می نامند در نتیجه علوم حوزه علمیه امروزه در فقه و اصول خلاصه می شود اما در گذشته حوزه علمیه یک دانشگاه جامع بود از همان زمان است که غرب نسبت به جهان اسلام پیشرفت و سلطه خود را بر جهان اسلام تحمیل کرد.

استاد دروس معارف اسلامی دانشگاه قم شناخت قرائت مناسب برای معرفی دین از سوی اساتید معارف را ضروری دانست و ابرازداشت: از اتفاقات نامحسوس امروزی در حوزه و دانشگاه ظهور و نفوذ قرائت تفکیکی در مقابل قرائت و برداشت امام خمینی(ره) است از سوی دیگر اساتید فراوانی در دانشگاه ها در حال تدریس هستند که مخاطب آنها تحت تأثیر این قرائت ها قرار می گیرند بنابراین هر استادی باید بداند که در مسیر کدام قرائت از معرفت حرکت می کند.

وی ادامه داد: پس از پیروزی انقلاب با وجود شعارهای مهم در حوزه علمیه افرادی به شدت از مکتب تفکیک طرفداری می کنند و با استفاده از ظرفیت های انقلاب در مقابله با حکمت متعالیه به تبلیغ می پردازند؛ گرچه نباید مکتب امام خمینی(ره) را منحصر دانست اما این مکتب نباید مخدوش شود زیرا جامع ترین و عمیق ترین مکتب دینی و سرمایه بزرگ انقلاب است که در حوزه علمیه باید از آن محافظت کرد؛ البته از انتقاد هم استقبال می کنیم اما انتقاد شفاف نه چراغ خاموش و پنهانی.

قالب ارائه و معرفی دین

خاکبان با بیان این که قالب ارائه و معرفی دین بسیار اهمیت دارد، گفت: چنانچه ممکن است یک کارخانه در عرضه محصولات خود با وجود کیفیت عالی اما به دلیل بسته بندی نامرغوب با مشکل مواجه شود یک مکتب معرفتی نیز با وجود محتوای عالی نیازمند قالب مناسب است که قالب های معرفتی  شامل شش مدل است.

وی ادامه داد: نخستین قالب شیوه مرحوم کلینی است که آموزه ها دینی را در اصول و فروع و روضه کافی بیان کرده است و قالب امروزی حوزه نیز اصول دین، فروع دین و اخلاق است؛ شهید مطهری با توجه به زمان خود قالب جدیدی ارائه می کند که کل دین را در مباحث شناخت، جهان بینی و ایدئولوژی بیان می کند.

عضو هیأت علمی دانشگاه قم افزود: آیت الله مصباح نیز از روش های گوناگونی استفاده می کند اما در مهارت قرآنی از خداشناسی، کیهان شناسی، انسان شناسی، راه شناسی  و راهنماشناسی بهره می گیرد؛ شیوه حکیمی در الحیاة و سعادت فردی و پیشرفت اجتماعی در پرتو الگوی نوین مرجعیت و رهبری از جمله قالب های بیان معرفت دینی است.

اهمیت جایگاه و نقش گروه های معارف

وی با اشاره به اهمیت جایگاه و نقش گروه های معارف در تحقق اهداف انقلاب بیان داشت: اهمیت گروه معارف در دانشگاه ها به درستی درک نشده است و اساتید معارفی نیز به واسطه تقسیم بندی دروس به تخصصی و عمومی دچار خود کم بینی شده و خود را شهروند درجه 2 می دانند در حالی که دروس اخلاق، اندیشه و ریشه های انقلاب از دروس استراتژیک جهان محسوب می شوند.

استاد دروس معارف دانشگاه قم ادامه داد: اگر بپذیریم اداره بخش مهمی از کشور در اختیار خروجی های نظام دانشگاهی قرار دارد و بخش استراتژیک تربیت خروجی دانشگاه، در اختیار گروه معارف است، می توان گفت گروه های معارف سهم ویژه ای در تحقق یا عدم تحقق اهداف انقلاب و حل یا تکثیر مشکلات کشور دارند.

وی خاطرنشان کرد: هر شخصی اعم از پزشک، مهندس یا اقتصاد دان دارای بُعد فلسفی و چارچوب اعتقادی است که استاد معارف در تشکیل این چارچوب اعتقادی تأثیر دارد و راهگشای دانشجویان در مسیر زندگی است؛ بنابراین به چه دلیل برخی افراد در جامعه به فساد می پردارند در حالی که از فیلتر استاد معارف گذشته اند؟

خاکبان با اشاره به سخنان فرد حاضر در نشست مبنی بر عدم تغییر اندیشه با دو واحد درسی اظهارداشت: سیستم آموزشی و استاد معارف در ایجاد اندیشه صحیح دانشجو تأثیر دارند حال که سیستم آموزشی به خوبی وظیفه اش را انجام نمی دهد این رسالت بر عهده استاد معارف است و تا زمانی که این تحول رخ ندهد باید این مسؤولیت را پذیرفت.

وی در زمینه آسیب شناسی گروه های معارف دانشگاه ها گفت: کتاب های معارفی دانشگاه تکراری هستند و دانشجویان از ابتدایی تا کنکور آنها را مطالعه کرده اند در نتیجه دروس معارف به حاشیه رانده می شوند مگر این که اساتید معارف با خلاقیت و استفاده از شیوه جدید مباحث خداشناسی را بیان کنند؛ همچنین مباحث مدرن در کتاب های اندیشه 1 و 2 دغدغه و مشکل تعداد کمی از دانشجویان است اما برای تمام دانشجویان مطرح می شوند؛ فقدان ایده جدید، فقدان روش جذاب و اثر بخش، ضعف توازن، عدم تناسب میان رسالت گروه های معارف و توانایی های اساتید، فقدان ساختمان و تجهیزات مستقل و روز آمد نیز از آسیب های گروه های معارف دانشگاه به شمار می روند.

پژوهشگر حوزوی با طرح سؤالی مبنی بر اینکه حالا چه باید کرد؟ تبیین کرد: برای برطرف شدن این مشکلات باید نظریه انقلاب، برای انقلاب نه علیه انقلاب را عملی کرد؛ انقلاب اسلامی ایران در نقطه عطف تاریخ قرار دارد و از نظر آرمان نیز ابر قدرت جهان محسوب می شود اما در این میان چهار حلقه مفقوده تئوریزه نشدن آرمان ها، فقر برنامه، فقر سازمان ها و فقر نیرو به ویژه مدیران با کفایت مشاهده می شود.

وی با توجه به مقدمات فوق تصریح کرد: مکتب امام خمینی(ره) بهترین و جامع ترین مکتب است و بهترین قالب بیان آن نظریه سعادت فردی و پیشرفت اجتماعی در پرتو الگوی نوین مرجعیت و رهبری است؛ سعادت و پیشرفت دو دغدغه اصلی و کلیدی بشر است که سعادت امری فردی و پیشرفت امری اجتماعی است.

استاد دروس معارف دانشگاه قم ادامه داد: سعادت دغدغه فردی و اصلی بشر است به عبارت دیگر همه انسان ها بدون استثناء دوست دار سعادت هستند اما اکثر آنها در باره چیستی سعادت فکر و مطالعه ندارند یا پس از آن به نتیجه یا تلقی درستی از سعادت دست پیدا نمی کنند که نقش اساتید معارف در این جا پررنگ می شود؛ از سوی دیگر تمام جوامع بدون استثناء به دنبال پیشرفت هستند که متأسفانه در این زمینه نیز فکر و مطالعه صورت نمی گیرد در نتیجه سرمایه های اجتماعی خود را در راه رسیدن به موردی مصرف می کنند که امکان دارد اشتباه باشد.

وی الگوی نوین مرجعیت و رهبری را یک ایده انقلابی دانست و گفت: شهید مطهری پس از رحلت آیت الله بروجردی برای نخستین بار این ایده را مطرح کرده است و می گوید امروزه بیش از 100 سال از دنیا عقب مانده ایم زیرا دنیا بیش از 100 سال است که علوم خود را تخصصی کرده است و اگر قرار باشد فقه پیشرفت کند باید تخصصی شود؛ اکنون که بیش از 50 سال از این سخن شهید مطهری می گذرد می توان گفت امروزه بیش از 200 سال از دنیا عقب هستیم.

گفتنی است، جلسه دوم بررسی نظریه سعادت فردی و پیشرفت اجتماعی در پرتو الگوی نوین مرجعیت و رهبری پس از تعطیلات ایام نوروز برگزار خواهد شد./1324/پ201/ی