حق مالکیت زنان و پیشینه سیاه غرب

حجت الاسلام سعید جازاری معمویی، موسس حوزه علمیه ثامن‌الائمه(ع) تهران در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا، در پاسخ به این پرسش که مهم ترین ویژگی‌ بانوی تراز اسلامی کدام است، گفت: نخست باید دانست که درحقیقت  اسلام ،که از آیات قرآن و با تامل و تدبر دقیق علمی از لابه لای متون موثق سده‌های نخست هجری برداشت می شود، نگاه جنسیتی به معنای رایج در فرهنگ و اندیشه امروز غرب، چنانکه در متون تفسیری و قانون گذاری برخی ادیان معیار قرار گرفته ، نه مشاهده و نه تایید می شود.

استاد سطح عالی حوزه‌ علمیه افزود: زن و مرد در ویژگی‌های امتیازبخش و تقدم آور مشترکند، این اشتراک مانع از تقسیم بندی و تفکیک مسؤولیت‌های ناشی از شرایط و صلاحیت‌های جنسی و جسمی نوع انسان نیست.  طبق متون دینی و مذهبی، مهم ترین ویژگی یک انسان موفق و الگوی جامع مورد نظر اسلام، تعقل و اندیشه محوری است.

عضو هیأت علمی دانشگاه ادیان بیان داشت: اگر بنا باشد برای آن دسته که نگاه خاص جنسیتی دارند، جایگاه زن را در اسلام بیان کنیم، لازم است برای پاسخ به این سوال، در بخش مجزا مانند زن در متون وحیانی یا قرآن و یا  زن در مکتب نبوی یا سنت سخن بگوییم.

موسس حوزه علمیه علمیه ثامن‌الائمه(ع) در ادامه با اشاره به متون وحیانی یا قرآن تصریح کرد: در اینجا چون موضوع سخن عام و دایره کلام گسترده است، عنصر خلقتی زن و مرد در قرآن یک ماده معین است؛ بنابراین هر دو از یک اصل و ریشه مادی تکوین یافته اند و جای امتیاز بخشی یکی به دیگری وجود ندارد.

زن تراز اسلام نماد سعادت و الگویی برای مومنین

حجت الاسلام جازاری در تبیین اینکه بانوی صاحب اندیشه و موفق می‌تواند به عنوان الگو برای افراد جامعه به شمار آید، گفت: زن صاحب اندیشه و موفق، بر اساس معیارهای دینی و صرف نظر از خانواده و جایگاه اجتماعی و غیر آنها، می‌تواند الگوی جامعه انسانی با همه مراتب اعضا آن، از طبقه اولیا و انبیا و مومنین و دیگر...قرار گیرد. چنانکه در داستان حضرت آسیه(س) همسر فرعون، وی به عنوان نماد توفیق و سعادت و الگوی کامل به مومنین، اعم از انبیا و صالحین و مرد و زن معرفی شده است.

استاد سطوح عالی حوزه‌های علمیه با اشاره به مرتبه قداست، که در همه ادیان،  همچون مسیحیت و یهود، عنصر اصلی و رکن مهم  به شمار می رود، عنوان کرد: مرتبه قداست در قرآن کریم برای جنس زن ذکر شده و به صراحت مورد توجه قرار گرفته است. به بیان دیگر، در اسلام زن و مرد هر دو می‌توانند به مقام اصطفاء، برگزیدگی و قداست برسند. و در این ارتقا رتبه، معیار تنها صلاحیتهای عملی و اندیشه‌ای فرد است، نه طبقه و  جنسیت او. لذا طبق نصوص قرآنی حضرت مریم(س) و حضرت آسیه(س) و امثال آنها در مقام قداست قرار می گیرند.

استاد دانشگاه کاتولیک فرانسه ادامه داد: در عرصه اجتماع و اداره جامعه نیز اسلام و کتاب مقدس قرآن، رویکردی متفاوت از دیگر ادیان مهم ابراهیمی دارد. قرآن با ذکر داستان  واقعی جناب بلقیس یا ملکه سباء ، ضمن بیان جزییات مهم سیره سلطنت بلقیس، سعی دارد  تا تعقل و درایت بلقیس  را در اداره جامعه و حکومت خویش به مومنین نمایان کند.

عضو هیأت علمی دانشگاه ادیان اضافه کرد: در آیات مربوط به داستان ملکه سبا، نکات مهمی مانند، تدبیر امور مملکت، پختگی او در انتخاب و جهت دهی مشاورین، سیاست او در مقابله با دشمن ناشناس، نوع مشی و سلوک او با مردمانش مورد توجه قرار گرفته است.  پس از دیدار او با سلیمان و رسیدنش به حقیقت مکتب توحیدی سلیمان، ذهن حقیقت خواه او نیز الگوی دیگری می شود که امتش را به توحید فرا بخواند.

وی افزود: این ادبیات لطیف قرآنی، شاید مورد قبول جریانهای رادیکال و تندرو در جوامع اسلامی نباشد. آنان که  نگاه جنسیتی و انحرافی آنها ، همواره زنان را از رشد اجتماعی باز داشته و یا سرعت آنان را کاهش داده است. این جریان ها و نحله های فکری افراطی، از صدر اسلام تا کنون تنها به اجرای منظر و برداشت کوتاه و گاه ناصحیح خویش از دین همت دارند و از شناخت حقیقت محروم هستند.

وضع مالی زنان در غرب تاسف انگیز است

حجت الاسلام جازاری با اشاره به عرصه حقوق مالی و اختیارات مالی زنان، گفت: در عرصه حقوق مالی و اختیارات مالی شگفت آن است که اسلام در چهارده قرن قبل، حق مالکیت مطلق زن را رسمیت بخشیده و او را در اداره امور مالی خویش صاحب اختیار معرفی می‌کند حال آنکه در غرب، تاریخ ناگواری از حقوق زن به ثبت رسیده است.

استاد سطوح عالی حوزه‌های علمیه ادامه داد: آمریکا در سال 1835 میلادی قانونی تصویب نکرد که زنان متاهل اجازه دارند مالکیت داشته باشند. اما در عین حال حق خرید و فروش مال خویش را ندارند. در ایالت میشیگان نیز در سال 1846 این مالکیت را پذیرفتند ولی باز هم زن اجازه خرید و فروش مال خود را ندارد و تنها در صورتی که همسرش ناتوان شود با اجازه دادگاه قادر است اموال شخصی خود را مورد خرید و فروش قرار دهد!

وی افزود: در کانادا نیز در سال 1851 برای  زنان حق مالکیت قایل شدند. در انگلستان نیز در سال 1893 پذیرفتند که زنان متاهل اجازه تصرف در اموال خود را دارند،اینها نمونه ای از این آمار بود. این مهم را عرض کردم تا بدانیم گوهر اسلام و البته حقیقت آن ، در ارزش گزاری و ارائه معیار همواره در جهان امروز مقدم بوده و هست.

حق رأی هویتی که اسلام به زنان بخشید

استاد دانشگاه کاتولیک فرانسه با اشاره به نقش زن در عرصه خانواده، بیان داشت: در عرصه خانواده نیز مکتب قرآن، زن را حائز نقش محوری و اصلی می داند که موضوع " آرامش " در پرتو او فراهم می آید. در این ادبیات قرآنی به لطافت این نقش مشترک می پردازد  که باید با گوهر عشق "موده" آغاز گردد و سپس با کیمیای دلسوزی و مهربانی در مشکلات "رحمت" تداوم بخشد.

استاد سطوح عالی حوزه‌های علمیه در تبیین جایگاه زن در مکتب نبوی یا سنت، گفت: در سنت و مکتب نبوی نیز زن قابلیت وصول به درجات عالی در جامعه را داراست. آن زمان که تنها چند ماه پس  از جنگ جهانی دوم ، دربسیاری از کشورهای  اروپا،  حق رای را برای زنان به رسمیت شناختند ، پیامبر اکرم(ص) در جریان بیعت عقبه ، پس از همراهی زنان در کنار مردان با رسول خدا(ص) و بیعت زن و مرد در کنار هم با او، به مدینه مهاجرت کردند. این سندی قطعی در هویت بخشی اسلام به رای و ورود زن در عرصه مهم تصمیم گیریهای اجتماعی است.

تاریخ در حیرت شخصیت گوهرشاد است

حجت الاسلام جازاری درباره حضور زنان در حوزه تعلم و تعلیم، اظهار داشت: در مکتب نبوی، زن مکلف است که خود را به اوج مدارج علمی برساند. شاید تعجب کنید که به شما عرض کنم تا حدود یک قرن قبل، در کشورهای آمریکا، انگلستان و اکثر کشورهای اروپایی، زن مطلقا اجازه تحصیل و ورود به مدرسه و دانشگاه را نداشت. اما پیامبر(ص) در هزار و چهار صد سال قبل چه فرمودند«طلب العلم فریضه علی کل مسلم و مسلمه» این یعنی بالارفتن و ممتاز شدن به جنسیت نیست بلکه به همت و سعی است. به علاوه زن و مرد به رشد و ترقی مکلفند. لذا این حدیث به تنهایی پاسخ مهمی به صدها  شبهه مطرح شده علیه اسلام است که تلاش در  به نمایش نهادن اسلامی واپس‌گر دارند.

استاد دانشگاه کاتولیک فرانسه ادامه داد: شما نگاه کنید ، یک زن مسلمان قریب هفتصد سال قبل، از اموال خویش و با درایت و نخبگی خودش در شهرهایی مانند هرات، مرو و طوس مدرسه علمیه می سازد و مسجد ها بنا می کند و از خود یادگارهای ارزشمند به جای می‌نهد. خانم گوهر شاد که از مذهب اهل سنت بود با این اقدامات گرانسنگ ابرویی برای زنان دانشمند مسلمان شد. خبر و آثار مدارس علمی و ارزشمند او  حتی در غرب و در بین مطالعات اندیشمندان آن نیز بازگو شده است. او در عصری مدرسه و نظامیه ساخته، که در غرب، زن از اندک هویت و جایگاه ساده هم محروم مانده بود.

با وجود پیشرفت علم رشد خرافات خطری جدی است

عضو هیأت علمی دانشگاه ادیان با بیان اینکه یک زن مسلمان، در دنیای امروز باید تلاش کند تا هویت خویش را باز شناسی نماید، گفت: امروز بحث عقل گرایی باید در جامعه جدی دیده شود. بنده زمانی که به ایران می آیم، از طرفی با دیدن زنان فرهیخته و ممتاز در عرصه دانشگاه و حوزه حقیقتا مشعوف و شاد می شوم. قلبم از  دیدن این رشد آماری و کیفی زنان در عرصه تدوین علم و تحصیل، احساس لذتی غیر قابل توصیف می یابد. اما در کنار آن وقتی به برخی از جلسات سنتی در  بعضی از مساجد و محافل قدم می گذارم ، مشاهده می کنم که انحراف و خرافات و تعصبات نیز در کنار رشد علمی، رشد زیادی داشته است.

موسس حوزه علمیه ثامن‌الائمه(ع) اضافه کرد: اگر این روند ادامه یابد در آینده نزدیک، جامعه ما در خطر گسستگی بین زنان روشنفکر و جریان جامعه سنتی زنان قرار می گیرد، این خطر می تواند در شرایط پیوند اولاد و خانواده و حتی در ارتباطات فامیلی خانواده های مذهبی در ایران، اثر منفی و گسست ایجاد کند.

زن مسلمان مظهر خردگرایی است

وی با تاکید بر اینکه ویژگی مهم زن مسلمان خردگرایی است، ابراز کرد: خردگرایی زن مسلمان موجب رشد فردی و اجتماعی او می گردد و از سوی دیگر اسباب شناخت حقیقت دین را فراهم می آورد که نیاز قطعی امروز ما است.

استاد دانشگاه کاتولیک فرانسه با اشاره به خطری که جامعه زنان مسلمان را تهدید می کند، گفت: البته این تهدید موجب لطمه به کانون اصلی و رکن تکوین کننده جامعه در یک کشور می شود، رشد جریان های انحرافی و تعصبی و نتیجه آن دوری از عقل گرایی است. پس عقل گرایی مرز و معیار تشخیص بانوی نمونه است و عدم آن نیز خطر تهدید کنند هویت اصیل زن مسلمان خواهد بود.  

موسس حوزه علمیه ثامن‌الائمه(ع) ادامه داد: در مکتب نبوی، شیوه عملی شخص پیامبر(ص) و سخنان ایشان نیز در تعیین مراتب و جایگاه رفیع زن اهمیت فراوانی دارد. تعبیر «فَإِنَّ الْمَرْأَةَ رَیْحَانَةٌ، لَیْسَتْ بِقَهْرَمَانَة» که معنای ساده آن این است که زن گل است و نه قهرمان ، بر منهج و شیوه خاص تفسیر متون مقدس، تعبیری است هشداری و پنداری. یعنی اولا زن را باید مظهر زیباییها و لطافتها دانست، اما در عین حال این تشبیه ویژه بیانگر یک نکته اخطارگونه به مردان است.

استاد حوزه‌ علمیه در پایان خاطرنشان کرد: انسان نباید گل را در معرض طوفان های زمستانی و گرمای عطش آور تابستانی قرار دهد! یعنی دشواری های امور اجتماعی و زندگی را از او نطلبید. البته او خود در کار خویش مختار و دارای اراده است. من یک روز این حدیث را در کلاس درسم در دانشگاه کاتولیک نقل کردم و توضیح دادم. چند تن از دانشجویان خانم مسیحی و لائیک، کاملا متحیر و متعجب شدند و یکی از آنها که هنوز سال هاست به قول خودش در اندیشه مانده  که آیا دینی برای خودش برگزیند یا نه! با کمی تامل رو به من گفت: به نظرم این جمله و تشبیه از یک ادم زمینی نیامده باشد!  واقعا آسمانی است./813/ت300/س