بحران میان رژیم سعودی و قطر؛ پایان رویای وحدت عربی

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از شبستان، کشورهای شورای همکاری خلیج فارس نتوانستند طی دوران گذشته زمینه سیاسی انعطاف پذیر و اتحاد راهبردی قوی میان کشورهای عضو ایجاد کنند که دلیل این ناکامی به وجود اختلافات سیاسی میان این کشورها بر سر تمایل هرکدام از آنها برای رهبری شورا باز می گردد.

طی سال های گذشته اختلافات سیاسی بزرگی میان عربستان سعودی و قطر وجود داشته و دارد؛ به گونه ای که این اختلافات بر ساختار و چارچوب کلی شورای همکاری خلیج فارس تأثیر منفی داشته و این اختلافات بر مسائل و مشکلات خاورمیانه نیز اثرگذار بوده است.

این مسئله توجه بسیاری از تحلیلگران سیاسی را به خود جلب کرد؛ به گونه ای که حتی این فرضیه مطرح شده است که کشور قطر به طور کلی از شورای همکاری جدا شود که در ادامه به برخی عوامل بروز اختلاف و تنش میان کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و به ویژه میان قطر و عربستان خواهیم پرداخت.

-نزاع های ایدئولوژیک میان دوحه و ریاض

عربستان سعودی و قطر با یکدیگر اختلافاتی ایدئولوژیک دارند و هرکدام از آنها دیدگاه خاصی در خصوص مذهب اهل سنت دارند. در شرایطی که رژیم سعودی برای گسترش عقیده افراطی و متعصب وهابی در برخی کشورهای عربی و اسلامی تلاش می کند، دولت قطر از اندیشه اخوان المسلمین که با عقیده افراطی و خشونت آمیز وهابی مخالف است حمایت می کند.

-اختلافات مرزی میان رژیم سعودی و قطر

اختلافات مرزی میان رژیم سعودی و قطر به زمان های دور باز می گردد و این اختلاف موجب بروز برخی تنش ها میان دو کشور در طول زمان شده است. به گونه ای که در ماه اوت 1992 تنش هایی در این خصوص میان دو کشور درگرفت که به درگیری مسلحانه انجامید و به دنبال  آن یک سرباز سعودی و دو سرباز قطری کشته شدند. دلیل این اختلاف به ادعای عربستان مبنی بر مالکیت 133 مایل از سواحل جنوب شرقی قطر باز می گردد.

-نوع رابطه با تهران

فقدان دیدگاه واحد میان کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در مورد ماهیت و نوع رابطه با تهران، یکی از مهمترین دلایل بروز شکاف میان اعضاء این شورا به شمار می رود. در شرایطی که رژیم سعودی شعار مقابله با ایران سرداده و خواستار قطع روابط تمام کشورها با آن و ایجاد ائتلاف عربی علیه آن است، قطر خواهان تقویت روابط دیپلماتیک خود با همسایه بزرگ خود یعنی ایران است و این را در سخنان امیر قطر که گفت ایران اهمیت منطقه ای و اقتصادی ویژه ای در خاورمیانه دارد، شاهد بودیم.

4- اختلاف بر سر مسائل منطقه

مسائل منطقه ای نیز یکی از مهم ترین دلایل تشدید اختلافات میان رژیم سعودی و قطر به شمار می رود؛ هم عربستان سعودی و هم قطر در دوره های گذشته کوشیده اند تا خود رهبری کشورهای عربی را در دست گرفته و نفوذ خود در منطقه را گسترش دهند که از مهمترین مسائل منطقه ای در دوره اخیر، مسائل مربوط به یمن، بحرین، سوریه و مصر است. در حالی که قطر پس از پیروزی "محمد مرسی" در انتخابات ریاست جمهوری مصر دو میلیارد دلار به عنوان کمک، به مصر داد، رژیم سعودی 11 میلیارد دلار به ارتش این کشور کمک کرد تا علیه دولت مرسی کودتا کند و زمام امور را در دست بگیرد.

از سویی دیگر، هم عربستان و هم قطر برای براندازی دولت بشار اسد در سوریه با ارائه حمایت مالی و نظامی به معارضان سوری، تلاش کردند، ولی ریاض به رقابت با قطر در فرماندهی ائتلاف های معارض پرداخت و سعی کرد تا افراد نزدیک به قطر را از ریاست این ائتلاف ها دور کند.

در پایان می توان گفت علی رغم آنکه کشورهای شورای همکاری طی سال های گذشته در ظاهر به همبستگی و وحد منطقه ای تأکید داشته اند، اکنون در معرض فروپاشی قرار گرفته و هرکدام از کشورها به دنبال دخالت در امور دیگری و ایجاد بی ثباتی سیاسی در آن است./۱۳۲۵//۱۰۲/خ