گزارشی از همایش مدیریت تراز انقلاب اسلامی در اندیشه و سیره آیتالله خامنهای
به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، همایش ملی «مدیریت تراز انقلاب اسلامی در اندیشه و سیره آیتاللهالعظمی خامنهای (مدّ ظلّهالعالی)» روز چهارشنبه، هفتم آبانماه، با حضور جمعی از اندیشمندان، اساتید دانشگاه و مسئولان فرهنگی کشور، به همت دانشگاه معارف اسلامی در دانشگاه معارف اسلامی قم برگزار شد.
این همایش با هدف تبیین مبانی نظری و عملی مدیریت اسلامی بر اساس منظومه فکری و سیره رهبر معظم انقلاب اسلامی و با شعار «مدیریت در تراز انقلاب اسلامی، الگوی پیشرفت و عدالت» برگزار گردید.
در آیین افتتاحیه که از ساعت ۸:۳۰ صبح آغاز شد، حجتالاسلام والمسلمین دکتر عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، حجتالاسلام والمسلمین دکتر رستمی، رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها و حجتالاسلام والمسلمین دکتر شاکری، رئیس دانشگاه معارف اسلامی به ایراد سخنانی پرداختند.

در ابتدا حجتالاسلام والمسلمین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به مفهوم مدیریت اسلامی تصریح کرد: مدیریت در تعریف علمی خود شامل سیاستگذاری، برنامهریزی، تصمیمگیری، سازماندهی، رهبری و کنترل منابع انسانی، مالی و اطلاعاتی برای تحقق اهداف سازمانی است. اما زمانی که از مدیریت اسلامی سخن میگوییم، به معنای تقابل با مدیریت علمی نیست؛ بلکه مدیریت اسلامی همان فعالیتها و فرآیندهای مدیریتی است که در پرتو آموزههای اسلام معنا و جهت مییابد.
وی با بیان اینکه بهرهگیری از عقل و تجربه در مدیریت اسلامی کاملاً ضروری است، خاطرنشان کرد: مدیریت اسلامی علاوه بر استفاده از تجربه و واقعیتهای محیطی، بر منابع معرفتی اسلام یعنی عقل، وحی و سنت تکیه دارد. بنابراین نمیتوان مدیریت اسلامی را صرفاً به تصمیمگیری شرعی یا متون دینی محدود کرد، بلکه این نوع مدیریت تلفیقی از دانش تجربی، عقلانیت و آموزههای وحیانی است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید کرد: تمام علوم انسانی و اجتماعی – حتی آنچه بهعنوان مدیریت علمی شناخته میشود – بر مبانی و ارزشهای ایدئولوژیک استوار است. هیچ نظریهای در علوم انسانی وجود ندارد که فارغ از ایدئولوژی باشد؛ خواه این ایدئولوژی لیبرالی، سوسیالیستی، فمینیستی یا نئولیبرالی باشد. بنابراین، اگر ما نیز بخواهیم نظریه مدیریتی خود را بر پایه ایدئولوژی اسلامی بنا کنیم، امری طبیعی و علمی است.
حجتالاسلام والمسلمین خسروپناه ادامه داد: وقتی از مدیریت اسلامی سخن میگوییم، یعنی مجموعه سیاستگذاری، برنامهریزی و تصمیمسازیها باید بر اساس جهانبینی اسلامی، معرفتشناسی و انسانشناسی اسلامی و با رعایت ارزشهای اخلاقی شکل گیرد. چنین مدیریتی با نگاه ابزاری به انسان تفاوت دارد و بهدنبال رشد مادی و معنوی جامعه است.
وی با اشاره به پیوند الگوی مدیریتی امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری، گفت: فهم دقیق الگوی مدیریت مقام معظم رهبری بدون درک منظومه مدیریتی امام خمینی ممکن نیست. در منظومه مدیریتی امام، مفاهیم بنیادینی مانند هدف سازمانی، غایت انسانی و پیوند دنیا و آخرت جایگاه ویژهای دارد. از نگاه امام، دنیا مزرعه آخرت است و آبادانی دنیا باید در مسیر تعالی اخروی قرار گیرد.
حجتالاسلام والمسلمین خسروپناه تأکید کرد: در الگوی مدیریت اسلامی که از سیره امامین انقلاب برمیخیزد، هدف نهایی نه صرفاً تأمین منافع دنیوی، بلکه تحقق سعادت انسان در دنیا و آخرت است. چنین نگاهی است که میتواند مدیریت را از سطح کارکردگرایی صرف به سطح حکمرانی الهی و انسانمحور ارتقا دهد.
وی اظهار کرد: مدیر تراز انقلاب اسلامی باید در بستر نفس مطمئنه تصمیمگیری کند، نه در بستر نفس امّاره. مدیری که تصمیماتش برخاسته از هوای نفس باشد، هرچند از عقل بهره گیرد، عقل او در حجاب قرار دارد و فهم و تشخیص او آلوده به خودبینی میشود.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به مراتب مختلف ادراک در انسان گفت: پایینترین مرتبه ادراک، سمع و بصر است و عالیترین آن، قلب است. اگر قلب انسان مریض و گرفتار شهوت و خودخواهی شود، تمام تصمیمات مدیریتی نیز بیمار خواهد شد. اما اگر تصمیمگیری از نفس مطمئنه برخیزد، سمع و بصر او سمعالله و بصرالله میشود و رفتار و گفتارش رنگ الهی میگیرد.
حجتالاسلام والمسلمین خسروپناه با تأکید بر نگاه امام خمینی(ره) به مدیریت خدا محور افزود: امام خمینی(ره) بارها تأکید داشتند که مدیر باید خدا محور باشد نه نفسمحور. به همین دلیل بود که به خبرگان قانون اساسی توصیه کردند روح عرفانی و اخلاقی را در ساختار حکمرانی اسلامی لحاظ کنند؛ زیرا شیطان در هر لحظه ممکن است در جان انسان اثر بگذارد. از اینرو، مدیر انقلابی باید دائماً مراقب نفس خود باشد تا قدرت و موقعیت، او را از مسیر الهی منحرف نکند.
وی با انتقاد از برخی رفتارهای غیرمسئولانه در حوزه مدیریت تصریح کرد: مدیر تراز انقلاب اسلامی کسی است که ابتدا بسنجد آیا توان و ظرفیت پذیرش مسئولیت را دارد یا نه؛ اگر دارد، باید وقت خود را برای خدمت بگذارد و تصمیماتش را در مسیر منویات امام و رهبری اتخاذ کند. اما متأسفانه گاهی مشاهده میشود افرادی تا زمانی که در مسئولیتاند، خود را صاحب همه امور میدانند، ولی پس از کنار رفتن، نه تنها به جانشینان خود کمک نمیکنند بلکه مانع حرکت مجموعه نیز میشوند. این برخلاف اخلاق مدیریتی و روحیه انقلابی است.
حجتالاسلام والمسلمین خسروپناه با بیان اینکه برخی نظریهپردازان غربی نقش مدیر را کماهمیت جلوه میدهند، گفت: در نظریات مدرن مدیریت، بیشتر بر ساختار تأکید میشود تا بر شخصیت مدیر؛ اما در منطق اسلام، برخلاف نگاه لیبرالی و بروکراتیک، انسانِ مدیر جایگاه محوری دارد. امام خمینی(ره) همواره تأکید داشتند که مدیر باید عالم، توانمند و متدین باشد؛ زیرا اگر علم و توانایی بدون تقوا باشد، همان علم به ابزار انحراف تبدیل میشود.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به آسیبهای مدیریت غیرمتعهدانه اظهار کرد: تدین به معنای وابستگی به حزب یا جریان خاص نیست، بلکه به معنای التزام به تقوا، صداقت و خدمت صادقانه است. ما باید مدیرانی تربیت کنیم که نه با شعار، بلکه با عمل متعهدانه و دلسوزی برای مردم شناخته شوند.
حجتالاسلام والمسلمین خسروپناه در ادامه به نمونهای از ناکارآمدی در نظام اجرایی کشور اشاره کرد و گفت: در شورای عالی انقلاب فرهنگی، سندی با عنوان سند امنیت غذایی تدوین و تصویب شد که از بهترین اسناد ملی در این حوزه بود، اما به دلیل تغییرات غیرقانونی و تحریفهای صورتگرفته در مسیر اجرا، عملاً متوقف ماند. این نمونه نشان میدهد که حتی بهترین اسناد و برنامهها بدون مدیران متعهد و کارآمد به نتیجه نخواهند رسید.
وی افزود: در ساختار کنونی، ناهماهنگی میان نهادهای مسئول سبب شده است که سیاستهای درست در عرصههایی چون امنیت غذایی و معیشت مردم به اجرا درنیاید. مدیر تراز انقلاب اسلامی کسی است که با شناخت واقعی از مشکلات مردم، برای رفع آنها اقدام کند، نه اینکه تنها به آمار و جلسات اکتفا نماید.
حجتالاسلام والمسلمین خسروپناه تأکید کرد: مدیریت در تراز انقلاب اسلامی یعنی مسئولیتپذیری الهی، خدمتگزاری خالصانه، تصمیمگیری عقلانی در پرتو ایمان، و حرکت در مسیر آرمانهای امام و رهبری. چنین مدیری است که میتواند ساختارهای اجرایی کشور را در مسیر تحقق تمدن نوین اسلامی به حرکت درآورد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: ویژگی سوم مدیریت امام، آیندهنگری و بصیرت تاریخی ایشان بود. امام خمینی پیش از وقوع، شکست شوروی در افغانستان و فروپاشی نظام کمونیستی را پیشبینی کرده بود. همچنین آغاز جنگ تحمیلی از سوی رژیم بعث و حتی حمله عراق به کویت را قبل از وقوع، با تحلیل دقیق بیان کرده بودند. جمله معروف ایشان که فرمودند "راه قدس از کربلا میگذرد"، بیانگر یک بینش راهبردی در حکمرانی و مدیریت بحران بود.
وی در ادامه به دیگر جلوههای مدیریتی امام اشاره کرد و گفت: استفاده از نظر مشورتی نخبگان و تشکیل نهادهایی مانند مجمع تشخیص مصلحت نظام، از دیگر ابتکارات امام در عرصه حکمرانی بود. امام ساختار مشورتیای را بنیان گذاشت تا در تصمیمگیریهای کلان کشور، عقل جمعی و مصالح امت لحاظ شود.
حجتالاسلام والمسلمین خسروپناه مردمیبودن حکمرانی امام را از مهمترین شاخصههای مدیریتی ایشان دانست و تصریح کرد: تمام نهادهایی که امام ایجاد کردند، با محوریت مردم بود. از بنیاد مسکن و کمیته امداد گرفته تا نهضت سوادآموزی، همه بر پایه مشارکت مردم شکل گرفتند. امام معتقد بود مردم نه فقط مخاطب حکومت، بلکه رکن اصلی ادارهی جامعه هستند.
وی با بیان اینکه امام ابتدا مدیریت خویشتن را آموخت و سپس جامعه را مدیریت کرد، گفت: امام خمینی(ره) ابتدا در درون خود، مدیریت الهی را تحقق بخشید و سپس توانست در گروه، سازمان، جامعه و در نهایت در سطح جهانی اثرگذار باشد. رمز نفوذ کلام و تأثیر جهانی ایشان در همین رهبری خویشتن نهفته است.
حجتالاسلام والمسلمین خسروپناه سپس به تبیین استمرار این الگوی مدیریتی در سیره مقام معظم رهبری پرداخت و افزود: رهبر معظم انقلاب، شاگرد برجسته مکتب امام هستند و همان منظومه فکری و سیره عملی امام را در مدیریت کشور استمرار بخشیدهاند. مدیریت ایشان مبتنی بر خدامحوری، عقلانیت، عدالت، پیوند دین و دنیا و اتصال دنیا به آخرت است.
وی با اشاره به ویژگیهای راهبردی مدیریت رهبر معظم انقلاب گفت: در الگوی مدیریتی ایشان، سیاستگذاری کلان جایگاه ویژهای دارد. سیاستهای کلی ابلاغی در حوزههای علم و فناوری، آموزشوپرورش و اقتصاد مقاومتی همه در مسیر تحقق حکمرانی اسلامی و تمدن نوین اسلامی است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید کرد: سیاستگذاریهای کلان رهبر انقلاب جهتدهنده حرکت کشور در عرصههای علمی، فرهنگی و فناورانه است. بهویژه امروز که عرصههایی چون هوش مصنوعی و فضای مجازی اهمیت حیاتی یافتهاند، هدایت و سیاستگذاری کلان رهبری نقشی تعیینکننده در مسیر آینده کشور دارد.
حجتالاسلام والمسلمین خسروپناه ادامه داد: رهبر معظم انقلاب علاوه بر حفظ و تقویت نهادهای موجود، در ساختارسازیهای جدید نیز فعال بودهاند. ایجاد شورای عالی فضای مجازی، قرارگاه فرهنگی و اجتماعی قرب، و ساختارهای جدید برای انسجام فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی جوانان انقلابی از مصادیق بارز این نگاه آیندهنگر و کارآمد است.

وی با تأکید بر اینکه مدیریت در تراز انقلاب اسلامی باید مردمی، جهادی، هوشمند و خدا محور باشد، خاطرنشان کرد: در منظومه فکری امامین انقلاب، مدیر اسلامی کسی است که با رهبری خویشتن آغاز میکند، در مسیر عقل و ایمان حرکت میکند، از مردم جدا نمیشود و در جهت تحقق آرمانهای انقلاب و عزت امت اسلامی گام برمیدارد.
حجتالاسلام والمسلمین خسروپناه یادآور شد: نظم عقلانیِ تدبیر و خلق ادبیات مدیریتی جدید ـ از قبیل اصطلاحاتی چون تمدن نوین اسلامی، مهندسی فرهنگی، نقشه جامع علمی کشور و کرسیهای آزاداندیشی ـ از دستاوردهای فکری و عملی رهبر معظم انقلاب است که فضای سیاستگذاری کلان کشور را جهتدهی کرده است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی یکی از ارکان مهم مدیریت در منظومه فکری رهبری را سیرِ تبدیل نهضت به نظام، نظام به دولت و دولت به جامعه اسلامی خواند و اضافه کرد: این سیرِ فرآیندی، مدل حکمرانی مردمی و حرکت مرحلهبهمرحله را ممکن ساخته و تولید ادبیات و جعل واژههای کاربردی در مدیریت، کمک کرده است تا مباحث نظری به سیاستهای اجرایی تبدیل شوند.
وی با تأکید بر تفاوت نظارت و کنترل در نگاه رهبری، خاطرنشان ساخت که رهبر انقلاب از دیرباز بر اثربخشی سیاستها و برنامهها تأکید داشتهاند — پیش از آنکه مفهوم اثربخشی بهصورت رایج در منابع مدیریتی غربی مطرح شود — و پایش نتایج را جزو ارکان ارزیابی برنامهها دانستهاند.
حجتالاسلام والمسلمین خسروپناه در بخش دیگری از سخنانش دوگانه مهم مورد توجه رهبر انقلاب را پیشرفت و عدالت معرفی کرد و تصریح نمود: نگاه رهبر معظم انقلاب همزمان هم پیشتاز در توسعه است و هم مدافع عدالت؛ از این رو ایشان مدیران را به واقعیتبینی همراه با آرمانگرایی فراخواندهاند تا توسعهای متوازن و عادلانه پیگیری شود.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با انتقاد از برخی گرایشهای نئولیبرالی گفت: آنچه به نام توسعه محض دنبال میشود، گاه عدالت را نشانه رفته و برخی جریانها را به سمت تضعیف اضلاع اخلاقی و اجتماعی سوق میدهد.
حجتالاسلام والمسلمین خسروپناه هشدار داد: عدالت بدون پیوند به ولایت و مبانی دینی نیز ره به جایی نخواهد برد و تأکید کرد: عدالت بیولایت عدالت نیست و ولایت بدون عدالت نیز معنا ندارد.
وی همچنین به ظرفیت رهبر انقلاب در تقویتِ اقتدار علم و فناوری و ظرفیتهای نظامی اشاره کرده و نمونهای از الگوی مدیریتی جهادی و قراردادی در سپاه را ذکر کرد: نظامی که در دورانی با استفاده از قرارداد با جمعی از دانشمندان و پژوهشگران، نیرویی تخصصی را گرد هم آورد تا پروژههای مهمی را پیش ببرد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به نقش مؤثر فرماندهان و مجاهدان جهادی در پیشبرد اهداف ملی گفت این نوع مدیریت اجرایی و عملیاتی، نمونهای از تدبیرِ حکمرانیِ کارآمد است.
حجتالاسلام والمسلمین خسروپناه از دیگر ویژگیهای الگوی مدیریتی مطرحشده را مردمیسازی حکمرانی دانست و افزود: تشکیل نهادها و ساختارهای مردمی همچون بسیج، قرارگاههای فرهنگی-اجتماعی و شوراهای تخصصی مانند شورای عالی فضای مجازی و شورای انقلاب فرهنگی، نشاندهنده نگاه مبتنی بر ظرفیتهای مردمی و انسجامساز است که رهبر انقلاب آن را همواره ترویج کردهاند.
در پایان، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید کرد: مدیریت در تراز انقلاب اسلامی همزمان باید جهادی، مردممحور، آیندهنگر، هوشمند و مبتنی بر نظارتِ اثربخش باشد تا بتواند سیاستهای کلان کشور در حوزههایی مانند علم و فناوری، اقتصاد مقاومتی، فضای مجازی و آموزشوپرورش را به سمت تحقق آرمانهای انقلاب و ارتقای عزت و استقلال ملی هدایت کند.

در ادامه این همایش حجتالاسلام والمسلمین رستمی، رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها، به تبیین اهمیت این همایش و ضرورت مدیریت تراز انقلاب اسلامی پرداخت و با بیان اهمیت موضوع مدیریت تراز انقلاب اسلامی، افزود: دوره زمانی اخیر کشور ما شاهد تحولات مهمی بوده است؛ از شهادت رئیس جمهور شهید و ضرورت تشکیل دولت جدید تا حوادث منطقهای مانند طوفان الاقصی و تجاوز اسرائیل به فلسطین و مقاومت جانفشانی که در این مسیر صورت گرفته است.
حجتالاسلام والمسلمین رستمی ادامه داد: این رویدادها قلههایی برای اندیشهورزی در حوزه مدیریت و اداره مسائل کشور ایجاد کرده است و نشاندهنده تفاوتها و چالشهای ویژه مدیریت در این مقطع تاریخی است.
وی با اشاره به مظلومیت انقلاب اسلامی و نقش رهبری در هدایت کشور، اظهار داشت: یکی از کمتبیینترین جنبههای عظمت کارهای انجام شده در نظام اسلامی، نقش رهبران و تلاشگران عرصه مدیریت است که باید به درستی شناخته شود.
حجتالاسلام والمسلمین رستمی همچنین در یادآوری به دوران حکومت حضرت امیرالمؤمنین گفت: اگر به حیات و مدیریت اقتصادی و اجتماعی آن حضرت نگاه کنیم، چند محور برجسته میشود؛ مظلومیت، شجاعت در جنگها، ایستادگی پای دین و توجه به رفاه عمومی. حضرت علی علیهالسلام با وجود محدودیتهای دوران خلافت، توجه ویژهای به فرودستان و مستضعفان جامعه داشت و خود نیز با سادهزیستی و همراهی با طبقات ضعیف، الگویی عملی برای عدالت اجتماعی ارائه کرد.
وی افزود: حضرت علی علیهالسلام در جامعهای که پس از پیامبر دچار عقبگرد و ارتجاع شده بود، با هدایت و تلاش، به بازگرداندن مسیر درست و اجرای اهداف عالی نظام اسلامی اهتمام ورزید.
حجتالاسلام والمسلمین رستمی با اشاره به عمق و گستره فاصلهها و ارتجاعات رخداده در دوران خلافت امام علی علیه السلام، اظهار داشت: هرچند در طول این تاریخ کارشکنیها و محدودیتهای فراوانی وجود داشته، اما تجربهای که از آن تاریخ میتوان کسب کرد این ست که ایشان در اون دوران مصداق اتم مدیریت اسلامی هستند و در نامههای نهجالبلاغه نیز سرشار از توبیخها و برخوردهای جذبگرایانه است که نسبت به کارگزاران حکومتی در دوره امیرالمؤمنین(ع) صورت گرفته است.
وی افزود: با وجود تمام مشکلات، کارنامه حوزههای اقتصادی و تأمین اجتماعی و رفاهی که زمینه تأمین غذا، مسکن و آب آشامیدنی سالم را برای مردم فراهم کرده، نشاندهنده توجه به اقشار فرودست جامعه است.
حجتالاسلام والمسلمین رستمی ادامه داد: نگاه به امام حسین(ع) و فلسفه قیام ایشان معمولاً به حوزههای سیاسی و نقد صلاحیت یزید معطوف میشود، اما باید به نحوه حکومتداری و مسائل دینی، سیاسی و اجتماعی که امام در برابر آنها ایستاد نیز پرداخت.
رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها، با اشاره به اوضاع اجتماعی در دوره معاویه تصریح کرد: در آن دوران فاجعهها و مشکلات اجتماعی که شامل بیسرپرستی یتیمان، رهاشدگی زنان بیسرپرست، و حضور افراد معلول و زمینگیر در خیابانها بود، فریادهایی را برانگیخت؛ این مسائل نشان میدهد که جامعه دچار سقوط روانی و انحراف شده بود.
وی تأکید کرد: ما درباره مظلومیت انقلاب اسلامی و مدیران تراز اسلامی که حقشان ادا نشده، قصور داشتهایم و باید تلاش کنیم غبار را از چهره این تلاشگران بزداییم و قدردان زحمات آنها باشیم.
حجتالاسلام والمسلمین رستمی با یادآوری شرایط سخت سال 1401 گفت: در این دوره عظیمترین فشارها و هجومها برای زمینزدن نظام سیاسی به کار گرفته شد؛ شکافهای مذهبی، زبانی، جنسیتی، طبقاتی و سیاسی فعال شد و فضاهای بیرونی سختترین شرایط را بر جمهوری اسلامی تحمیل کردند.
وی ادامه داد: در واکنش به این بحرانها، حرکت مقام معظم رهبری و رهبری حکیمانه ایشان نقش تعیینکنندهای داشت؛ ما منتظر بودیم تا ایشان در بیاناتشان به موضوعات به صورت تفصیلی بپردازند که ما شاهد کمترین توجه از جانب ایشان در خصوص این مورد بودهایم.

رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری با بیان اینکه برخی داخل کشور رفتارهایی خیانتآمیز درباره مقاومت را مطرح کردهاند، افزود: ممکن است درباره اینکه کار فلسطینیان درست بوده یا غلط، بحث و اختلاف باشد و هزینههایی تحمیل شده، اما واقعیت این است که مردم غزه دهها سال اشغال و آوارگی و محاصره را تحمل کردند و در هفتهها و ماههای پیش نیز تلفات مداومی دادهاند؛ جریان هفتم مهر (هفت اکتبر) اولین بار نبود که مقاومت هزینه داد.
حجتالاسلام والمسلمین رستمی با تأکید بر اهمیت نقش رهبری و مردم در پیروزیها گفت: این که مردم پای کار آمدند و چه کسی موشکها را فرماندهی کرد، همه در پیروزی نقش داشتند و نباید تنها مردم و موشک دیده شود؛ در واقع، این موفقیتها محصول مدیریت صحیح و برنامهریزی دقیق است.
رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها، با اشاره به ویژگیهای مدیریت تراز انقلاب اسلامی توضیح داد: مقام معظم رهبری ضمن شناخت نقاط ضعف و آسیبهای تاریخی، با نگاه امیدبخش حرکت میکنند و معتقدند اگر حرکت با مدیریت تراز انقلاب اسلامی رخ دهد، اهداف محقق خواهد شد.
وی اضافه کرد: در دوران کرونا، دیدارهای مجازی با دانشجویان تعطیل نشد و ایشان در این دیدارها ضمن بررسی نقاط ضعف تاریخی، مدیران ناکارآمد گذشته، فشارهای دشمن و محدودیتها، تأکید کردند که باید نقاط توفیق و امید را دید و تحول را ضروری دانست.
حجتالاسلام والمسلمین رستمی به نقل از رهبر انقلاب تحول را تنها با باور و مشارکت جوانان و دولتهای متعهد به تحول ممکن دانست و ادامه داد: ویژگیهای مدیر تراز انقلاب اسلامی از منظر رهبر معظم انقلاب، شامل انقلابی بودن، فعال و پر تلاش بودن، تعهد، نشاط، پیگیری تا رسیدن به نتیجه، تصمیمگیری مبتنی بر علم و کارشناسی، پاسخگویی و مسئولیتپذیری، مردمی بودن، فسادستیزی، پاکدستی و میدان دادن به نیروهای جوان و با استعداد است.
وی با یادآوری نمونههای عملی مدیریت موفق در میدان، گفت: شهدایی مانند برونسی، حاج قاسم و سید حسن الگوهای عملی مدیریت در حوزههای اقتصادی، فرهنگی، نظامی و امنیتی را نشان دادند. این مدیریتها با وجود ابزار محدود و فشارهای شدید دشمن، منجر به پیروزیهای بزرگ شده است.
حجتالاسلام والمسلمین رستمی با اشاره به کلام رهبر معظم انقلاب که هر جا مدیریت ضعیف، ناامید و غیرانقلابی حاکم شد، کارها متوقف یا منحرف شد، تأکید کرد: مدیریت تراز انقلاب اسلامی ترکیبی از تخصص و تعهد است؛ فرد متعهد بدون تخصص کافی نمیتواند مسئولیت مؤثر داشته باشد و تخصص بدون تعهد نیز خسارتبار است.
وی افزود: تجربه تاریخی نشان داده کسانی که به ظاهر متخصص بودند اما تعهد نداشتند، باعث خسارت به کشور و اعتماد مردم شدند. بنابراین مدیریت اسلامی باید مبتنی بر تخصص همراه با تعهد باشد تا ظرفیتها و منابع کشور حفظ شود.
حجتالاسلام والمسلمین رستمی در خاتمه خواستار بازخوانی دقیقتر وقایع و شناخت عمیقتر از نقشها و تلاشها شد و تأکید کرد که باید قدردان مجاهدتها و خدمات کسانی باشیم که در شرایط دشوار، مسوولیتها را پذیرفتند و تلاش کردند راه انقلاب را حفظ و پیش ببرند.

در ادامه نیز حجتالاسلام شاکری، رئیس دانشگاه معارف اسلامی، به تبیین اهداف و رویکردهای برگزاری این همایش پرداخت و با بیان اینکه انقلاب اسلامی زمینهساز تحولات گسترده در داخل و خارج از کشور شده است، اظهار داشت: امروز در دهه پنجم انقلاب شاهد رشد و بالندگی چشمگیر در عرصههای مختلف هستیم و ملتهای بسیاری از نقاط مختلف جهان به ویژه از کشورهای جنوب، دل در گرو این انقلاب بستهاند.
رئیس دانشگاه معارف اسلامی با اشاره به رسالت این دانشگاه در تبیین مباحث بنیادین انقلاب اسلامی تصریح کرد: دانشگاه معارف اسلامی به عنوان یکی از ثمرات انقلاب، وظیفه دارد در موضوعات راهبردی و ضروری وارد میدان شود. بر همین اساس پس از برگزاری موفق همایش اندیشههای قرآنی مقام معظم رهبری در سال گذشته، تصمیم گرفتیم سلسله همایشهایی متناسب با نیازهای علمی و فرهنگی جامعه برگزار کنیم.
حجتالاسلام شاکری هدف از برگزاری نخستین همایش «مدیریت تراز انقلاب اسلامی» را تبیین اندیشه و سیره مدیریتی مقام معظم رهبری (مدظلهالعالی) عنوان کرد و گفت: انقلاب اسلامی با اندیشههای امام راحل آغاز شد و تداوم آن با رهبری حکیمانه حضرت آیتاللهالعظمی خامنهای استمرار یافت. با این حال، شناخت دقیق ابعاد مدیریتی ایشان نیازمند بازخوانی و پژوهش عمیق است.
وی افزود: اندیشه مدیریتی رهبر معظم انقلاب، قرآنبنیاد است و معظمله همواره بر پیوند میان تدین، انقلابیگری و کارآمدی تأکید داشتهاند. ایشان معتقدند که عبور از بحرانها تنها با تکیه بر ایمان و روحیه انقلابی ممکن است.
رئیس دانشگاه معارف اسلامی در ادامه با اشاره به دیگر اهداف برگزاری این همایش گفت: دومین هدف، تقویت همگرایی و انسجام فراجناحی در پرتو اندیشههای رهبر معظم انقلاب است. معظمله همواره بر وحدت جریانهای وفادار به انقلاب و حرکت در مسیر تحقق آرمانهای اصیل اسلامی تأکید داشتهاند.
حجتالاسلام شاکری همچنین تحقق بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی را از دیگر محورهای این همایش برشمرد و اظهار داشت: بیانیه گام دوم میتواند نقشه راه حرکت آینده نظام باشد و این همایش فرصتی است تا نخبگان علمی کشور در تبیین و تحقق آن نقشآفرینی کنند.
وی خاطرنشان کرد: هدف چهارم این همایش، ارائه الگوی نوین حکمرانی دینی و انقلابی بر پایه نظام مردمسالاری دینی است. این الگو میتواند پیوندی میان ولایت فقیه و مشارکت مردمی برقرار کند و مبنای نظری مدیریت تراز انقلاب اسلامی را شکل دهد.
حجتالاسلام شاکری با بیان اینکه «مدیریت تراز انقلاب اسلامی باید فعال، پویا و رو به جلو باشد»، تصریح کرد: مدیر انقلابی هرگز به انفعال و سرخوردگی نمیرسد و در برابر مستکبران عالم خاضع نیست. انقلابی که بر مبنای مبانی دینی حرکت میکند و عناصر اصیل انقلاب اسلامی را در خود حفظ کرده، در همه عرصهها میتواند حضور اثرگذار داشته باشد، زیرا معتقد است این انقلاب زمینهساز ظهور منجی عالم بشریت است.
رئیس دانشگاه معارف اسلامی، مدیریت بحران را یکی از شاخصترین جلوههای رهبری معظمله دانست و گفت: در حوادث اخیر همچون جنگ دوازدهروزه مقاومت اسلامی علیه رژیم صهیونیستی، دوست و دشمن به نقش تعیینکننده و مدیریت الهی رهبر معظم انقلاب اذعان کردند. در واقع، ولایت فقیه محور اصلی ثبات و پیروزی در بحرانهای ملی و بینالمللی است.
وی افزود: در حوزههای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی نیز رهبر معظم انقلاب همواره بر اعتمادبهنفس ملی، خوداتکایی، توجه به ظرفیتهای داخلی و پرهیز از وابستگی به بیگانگان تأکید دارند. همچنین معظمله با طرح مفاهیمی چون جنبش نرمافزاری، نهضت تولید علم و مرجعیت علمی، مدیریت علمی و فناورانه را به عنوان یکی از پایههای مدیریت اسلامی مطرح کردهاند.

حجتالاسلام شاکری در بخش دوم سخنان خود گزارشی از روند برگزاری همایش ارائه کرد و گفت: ایده برگزاری «همایش مدیریت تراز انقلاب اسلامی» در دیماه ۱۴۰۳ مطرح و دبیرخانه آن با برگزاری بیش از ۲۵ پیشنشست تخصصی در دانشگاهها و مراکز حوزوی سراسر کشور فعالیت خود را آغاز کرد.
وی با اشاره به همکاری گسترده نهادها و مراکز علمی افزود: بیش از ۳۰ مرکز دانشگاهی و حوزوی از جمله نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری، دانشگاه تهران، حوزه علمیه مشهد و حوزه علمیه قم در این همایش همکاری داشتند.
رئیس دانشگاه معارف اسلامی خاطرنشان کرد: تاکنون ۴۰۰ اثر علمی به دبیرخانه همایش رسیده که شامل ۳۱۰ مقاله کامل و ۹۰ چکیده است. از این میان، حدود ۲۶۵ چکیده مقاله به سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی ترجمه و در اختیار مخاطبان بینالمللی قرار گرفته و بیش از ۱۵۰ مقاله برگزیده نیز در قالب شش مجلد منتشر و امروز رونمایی میشود.
وی از همکاری و حضور اندیشمندان داخلی و خارجی در این همایش قدردانی کرد و گفت: این نشستها در قالب شش کمیسیون تخصصی شاملِ حکمرانی و مدیریت راهبردی در تراز انقلاب، مدیریت رفتاری و اخلاقی، مدیریت رسانه و ارتباطات فرهنگی، مدیریت بینالملل و سیاست خارجی، مدیریت تمدن اسلامی و الگوهای مدیریتی و اسطورههای انقلاب اسلامی برگزار میشود.
حجتالاسلام شاکری با اشاره به ضرورت معرفی مدیران تراز انقلاب اسلامی به نسل جدید گفت: این همایش در تلاش است تا چهرههای برجسته مدیریت انقلابی همچون شهید آیتالله سیدابراهیم رئیسی، شهید حاج قاسم سلیمانی و شهید سیدحسن نصرالله را به عنوان نمونههای عینی مدیران تراز انقلاب اسلامی معرفی و تحلیل کند.
وی در پایان از همکاری اساتید، دانشجویان و مراکز علمی کشور در برگزاری این همایش قدردانی کرد و اظهار امیدواری نمود که نتایج علمی این رویداد بتواند در مسیر تبیین سیره مدیریتی رهبر معظم انقلاب و تقویت الگوی حکمرانی اسلامی و تمدنساز نقشآفرین باشد.

در ادامه دکتر فؤاد ایزدی، استاد دانشگاه تهران و تحلیلگر ارشد سیاسی، به تبیین جایگاه رهبری در مدیریت تحولات سیاسی و بینالمللی پرداخت و با اشاره به شرایط پیچیده کنونی جهان، تأکید کرد: در ماههای اخیر شبهات فراوانی در عرصه سیاست خارجی و تحلیل وضعیت منطقهای کشور مطرح شده است، در حالی که بسیاری از این مسائل ناشی از درک نادرست جایگاه جمهوری اسلامی ایران در معادلات جهانی است.
وی با بیان اینکه امروز ایران درگیر یک جنگ ترکیبی تمامعیار از سوی آمریکا و رژیم صهیونیستی است، اظهار داشت: رهبر معظم انقلاب با مدیریت هوشمندانه خود توانستهاند در این شرایط دشوار، کشور را از بحرانهای مختلف عبور دهند. این نوع مدیریت، مصداق روشن «مدیریت تراز انقلاب اسلامی» است که بر پایه ایمان، عقلانیت و نگاه کلان به منافع امت اسلامی استوار است.
دکتر ایزدی با اشاره به تفاوت ساختار مدیریتی جمهوری اسلامی با نظامهای سیاسی غربی گفت: در بسیاری از کشورها، رئیسجمهور یا نخستوزیر، نماینده تفکر واحد یک حزب است و انسجام فکری میان ارکان حکومت وجود دارد، اما در جمهوری اسلامی، گاهی میان نگاه رهبری و رویکرد برخی دولتها تفاوتهای جدی وجود داشته است. با وجود این تفاوتها، رهبری توانستهاند کشور را با تدبیر و صبر، در مسیر اهداف انقلاب هدایت کنند.
وی در ادامه با اشاره به تجربه برجام افزود: رهبر انقلاب از ابتدا نسبت به توسعه برجام هشدار داده بودند و گذشت زمان نشان داد که آن هشدارها کاملاً درست بوده است. امروز نیز شاهدیم برخی از چهرههای سابق مسئولیتهای ارشد در سیاست خارجی، به جای تحلیل درست از سیاست منطقهای ایران، آن را مورد تردید قرار میدهند و حتی کمکهای راهبردی جمهوری اسلامی به محور مقاومت را زیر سؤال میبرند.
دکتر ایزدی تصریح کرد: سیاست منطقهای جمهوری اسلامی ایران هرگز از سر احساس یا صدقه دادن نبوده است؛ بلکه بر مبنای محاسبه دقیق هزینه و فایده طراحی شده است. حمایت ایران از گروههای مقاومت در منطقه، نهتنها به نفع ملتهای مظلوم بوده، بلکه امنیت ملی ایران را نیز تضمین کرده است.
وی افزود: اندیشکدههای بینالمللی نیز در پژوهشهای خود تأکید کردهاند که یکی از دلایل اصلی خودداری آمریکا از حمله نظامی به ایران، وجود همین نیروهای منطقهای بوده است که قدرت بازدارندگی جمهوری اسلامی را افزایش دادهاند.
این تحلیلگر ارشد سیاسی با اشاره به اینکه یکی از نشانههای مدیریت تراز انقلاب اسلامی، توانایی اداره مجموعهای ناهمگون و پرچالش است، اظهار داشت: مدیری که در شرایط اختلاف دیدگاهها بتواند مسیر صحیح را حفظ کند، مدیر توانمندی است. رهبر معظم انقلاب در چهار دهه گذشته در شرایطی کشور را اداره کردهاند که بسیاری از اطرافیان و مسئولان اجرایی همنظر ایشان نبودهاند، اما با وجود این اختلافات، مسیر انقلاب اسلامی حفظ شده و کشور از بحرانهای بزرگ عبور کرده است.
دکتر ایزدی افزود: در عرصه سیاست خارجی، تفاوت دیدگاه میان رهبر انقلاب و برخی دولتها، از جمله در موضوعاتی چون برجام، نمونهای روشن از دشواری مدیریت کشور در شرایط اختلاف نظرهاست. با وجود این تفاوتها، تدبیر رهبری موجب شد ایران از بسیاری از آسیبها مصون بماند و مسیر استقلال و عزت ملی تداوم یابد.
وی با اشاره به دوران جنگ دوازدهروزه مقاومت اسلامی و رژیم صهیونیستی، خاطرنشان کرد: این جنگ نشان داد کدام تفکر در کشور درست بوده است؛ تفکری که میگفت دوره موشک گذشته یا تفکری که بر توسعه توان موشکی تأکید داشت. اگر جمهوری اسلامی توان موشکی نقطهزن نداشت، امروز تهران هم سرنوشتی مشابه غزه پیدا میکرد. توان بازدارندگی ایران بود که دشمن را وادار به درخواست آتشبس کرد، و این واقعیت را حتی مقامات آمریکایی نیز تأیید کردند.
این تحلیلگر ارشد سیاسی در ادامه با اشاره به چگونگی ساختار تصمیمگیری در سیاست خارجی و امنیتی جمهوری اسلامی گفت: قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران با دقت و آیندهنگری تنظیم شده است. تصمیمات کلان سیاست خارجی در شورای عالی امنیت ملی اتخاذ میشود که متشکل از ده عضو است و از میان آنها پنج نفر از اعضای دولت هستند. رهبری در این شورا، ضمن برخورداری از جایگاه حقوقی مشخص، نقش راهبردی در جهتدهی کلان سیاست خارجی کشور دارند.
وی یادآور شد: در طول دهههای گذشته، بهرغم آنکه برخی دولتها، رؤسای قوا و حتی دبیران شورای عالی امنیت ملی دیدگاههایی متفاوت از رهبر انقلاب داشتهاند، ایشان با تدبیر، صبر و هوشمندی، کشور را در مسیر درست هدایت کردهاند. نمونههایی مانند انتخاب دبیر شورای عالی امنیت ملی در دولتهای مختلف و مدیریت اختلافات پیرامون پرونده هستهای، نشاندهنده سطح بالای تسلط و حکمت در مدیریت رهبری است.
دکتر ایزدی تأکید کرد: اگر در کشورهای غربی، احزاب سیاسی همفکر و همجهت اداره امور را در دست دارند، در جمهوری اسلامی چنین انسجامی وجود ندارد و همین امر کار رهبری را دشوارتر میکند. با این حال، رهبر معظم انقلاب توانستهاند با وجود این اختلافات، وحدت ملی را حفظ کرده، کشور را از بحرانها عبور دهند و جایگاه ایران را در عرصه بینالملل ارتقا بخشند. این همان معنای واقعی «مدیریت تراز انقلاب اسلامی» است.
وی با اشاره به ویژگیهای منحصر بهفرد مدیریت در نظام اسلامی، تصریح کرد: مدیریت کشور در ساختار جمهوری اسلامی، بهویژه در عرصه سیاست خارجی، از پیچیدگیهای خاصی برخوردار است و اداره چنین فضایی، نیازمند مدیریتی فراتر از الگوهای متعارف دنیا است.

این تحلیلگر ارشد سیاسی افزود: قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بهگونهای طراحی شده است که در حوزه سیاست خارجی، دولت منتخب مردم جایگاه و اختیارات ویژهای دارد و همین مسئله موجب میشود که هماهنگی میان ارکان مختلف نظام نیازمند تدبیر، صبر و حکمت باشد. با این حال، رهبر معظم انقلاب در طول دهههای گذشته توانستهاند با مدیریت دقیق و مبتنی بر مبانی دینی، مسیر کشور را در میان اختلاف نظرها حفظ کنند و از چالشهای سنگین عبور دهند.
دکتر ایزدی در بخش دیگری از سخنان خود به تحلیل نگاه اندیشکدههای غربی نسبت به پایداری جمهوری اسلامی پرداخت و اظهار داشت: یکی از پرسشهای ثابت اندیشکدههای غربی این است که چگونه نظام جمهوری اسلامی با وجود فشارها، تحریمها و توطئههای خارجی همچنان پابرجا مانده است. پاسخ بسیاری از کارشناسان خارجی این است که جمهوری اسلامی از سرمایهای انسانی برخوردار است که همان نسل جوان مؤمن، انقلابی و بسیجی است؛ نسلی که در هر مقطع از تاریخ انقلاب، اعم از دوران دفاع مقدس، دفاع از حرم و عرصههای فرهنگی و اجتماعی، در صحنه حضور داشته و از نظام اسلامی دفاع کرده است.
وی با اشاره به تلاش رسانههای بیگانه برای جدا کردن بدنه مذهبی جامعه از نظام اسلامی، خاطرنشان کرد: دشمنان امروز میکوشند با ترویج نوعی از دینداری سکولار، میان ایمان دینی و وفاداری به نظام اسلامی جدایی ایجاد کنند. هدف آنها این است که جوان مذهبی و هیئتی در صحنههای دینی فعال باشد، اما نسبت به نظام اسلامی احساس تکلیف نکند. این پروژه، همان طرح «اسلام میانهرو» است که دو دهه گذشته در اندیشکدههای آمریکایی و اروپایی طراحی شده و هدف آن، تضعیف روحیه انقلابی در میان نسل جدید است.
دکتر ایزدی افزود: امروز هر کسی که بر اصول و مبانی انقلاب اسلامی تأکید کند، از سوی جریانهای غربزده و رسانههای معاند «تندرو» معرفی میشود تا چهره نیروهای مؤمن و انقلابی تخریب شود. این در حالی است که همین جریان مؤمن و انقلابی بوده که انقلاب را در بحرانهای گوناگون حفظ کرده است.
این تحلیلگر ارشد سیاسی با اشاره به حملات مداوم رسانههای معاند علیه رهبری، گفت: دشمنان انقلاب بهخوبی میدانند که نقطه ثقل نظام اسلامی، ولایت فقیه است؛ به همین دلیل، هر روز در شبکههای ماهوارهای، رسانههای فارسیزبان و فضای مجازی، شبههافکنی و تخریب شخصیت رهبر معظم انقلاب دنبال میشود تا اعتماد مردم به نظام را تضعیف کنند.
وی در ادامه تأکید کرد: در کنار این هجمههای رسانهای، شبههسازی درباره سیاستهای منطقهای و بینالمللی جمهوری اسلامی نیز بهصورت هدفمند دنبال میشود تا جایگاه راهبردی ایران در جبهه مقاومت و سیاست خارجی تضعیف گردد.
دکتر ایزدی با اشاره به ضرورت ارتقای سواد سیاسی و بینالمللی در میان نخبگان و دانشجویان تصریح کرد: یکی از نیازهای اساسی امروز کشور، تربیت نسلی آگاه نسبت به نظم جهانی، ساختار قدرت در نظام بینالملل و سازوکارهای تصمیمسازی در نهادهایی همچون سازمان ملل است. عدم شناخت دقیق از این عرصهها سبب میشود تحلیلهای سطحی و اشتباه در جامعه رواج پیدا کند.
وی با تأکید بر ضرورت شناخت دقیق دشمن افزود: شناخت ساختار سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ایالات متحده و کشورهای سلطهگر، برای درک درست راهبردهای جمهوری اسلامی ضروری است. دشمن در همه عرصهها، از فرهنگ تا اقتصاد، در پی نفوذ و استحاله است؛ و تنها با تربیت نسل مؤمن، آگاه و انقلابی میتوان در برابر این توطئهها ایستاد.
این تحلیلگر ارشد سیاسی به نقش تربیتی و فرهنگی از آغاز کودکی اشاره کرد و گفت: گرایشهای مصرفمحور و ترجیح کالاهای خارجی از سنین پایین در ذهن کودکان شکل میگیرد و این امر بهمرور زمینهساز تغییر تلقی نسبت به ساختار حکومتی و الگوهای زندگی میشود؛ بنابراین کار فرهنگی و تربیتی باید از سطح خرد و مدرسه آغاز شود و صرفا به اقدامات سیاستگذاری کلان محدود نماند.
وی با انتقاد از برخی مواجهههای دانشگاهی با مفاهیم انقلاب و ادبیات دینی افزود: مشاهده شده است که در برخی کلاسهای دانشگاهی، موضوعاتی مانند «اقتصاد مقاومتی» بهگونهای مطرح میشود که فهم درست از مفاهیم بنیانی انقلاب را تضعیف میکند که لازم است معارف و شاخصهای رسمی مانند تعریف اقتصاد مقاومتی از منابع معتبر در کلاسها تبیین و تدریس شوند تا از بروز فهمهای مغشوش جلوگیری شود.
این تحلیلگر ارشد سیاسی همچنین بر اهمیت مدیریت فکریِ فضای دانشگاهی تأکید کرد و افزود که دستگاههای ارتباطی، شبکهها و گروههای اجتماعی دشمن روزانه محتوایی تولید میکنند که باید با برنامهریزی علمی و محتوایی پاسخ داده شود که در همین راستا، تشکیل گروههای مطالعاتی و کانالهای تخصصی برای بهروز نگه داشتن اساتید و نخبگان امری ضروری است.
وی در پایان، بار دیگر تصریح کرد که الگوی مدیریتی رهبر معظم انقلاب میتواند الگوی راهگشایی برای اداره فضای فکری و فرهنگی کشور باشد و خاطرنشان کرد که نیاز به کار مطالعاتی، آموزش عملی و تقویت زیرساختهای فرهنگی-پژوهشی در دانشگاهها یک ضرورت فوری است تا از نفوذ فرهنگی و القائات معاند جلوگیری شود.

در حاشیه همایش ملی مدیریت تراز انقلاب اسلامی در اندیشه و سیره آیتاللهالعظمی خامنهای (مدظلهالعالی) ، مجموعهای از کمیسیونهای تخصصی با حضور جمعی از اساتید، محققان و صاحبنظران برجسته برگزار شد.
این کمیسیونها که در نوبت عصر، از ساعت ۱۴ تا ۱۶ تشکیل شدند، با هدف داوری علمی، ارزیابی دقیق و بررسی تخصصی مقالات ارسالی به همایش، فعالیت خود را آغاز کردند.
در این نشستهای تخصصی، اساتید و نخبگان علمی حوزه مدیریت اسلامی به عنوان داوران و کارشناسان علمی، ضمن ارائه دیدگاهها و نقدهای تخصصی، به ارتقای سطح علمی و محتوایی آثار ارائهشده کمک کردند.
و در انتها این همایش، از برگزیدگان آثار پژوهشی، تقدیر به عمل آمد.