اصول حاکم بر اندیشه اجتماعی امام خمینی
به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، روشن است که در عصر حاضر یکی از پر چالش ترین مسائل، موضوع آزادی و تبیین چهارچوب های آن است. در این شماره از اصول حاکم بر اندیشه اجتماعی امام راحل، قصد دارم به این موضوع مهم بپردازم. در رقابت های تمدنی تبیین آزادی و چهارچوب های آن می تواند خط مشی های اساسی ملت ها را تغییر دهد. هر تمدنی که بتواند در چشم انداز خود تبیین منطقی تری را ارائه نماید، طبیعی است که در این میدان موفق تر خواهد بود.
اسلام، دین آزادی خواهی
دین اسلام با حضوری که در صحنه های اجتماعی و سیاسی پیدا کرده، خواهان آزادی و استقلال تمام بشریت است. یکی از شعارهای اساسی اسلام، آزادی و حریت انسان هاست. شعاری که در برنامه الهی (قرآن) می توان به خوبی از آن بهره مند شد. امام (ره) نیز در سخنرانى در جمع اقشار مختلف مردم در تاریخ ۸ صبح ۲۶ فروردين ۱۳۴۳ به این مهم اشاره می‌کند:
« شما اگر چنانچه به احكام اسلام اعتقاد داريد، اين احكام اسلام. اسلام انسان را آزاد خلق كرده است و انسان را مسلط بر خودش و بر مالش و بر جانش و بر نواميسش خلق فرموده است. امر فرموده است، مسلط است انسان؛ آزاد است انسان؛ هر انسانى در مسكن آزاد است؛ در مشروب و مأكول- آنچه خلاف قوانين الهيه نباشد- آزاد است؛ در مشى آزاد است. حكم اسلام است كه اگر كسى حمله برد به منزل كسى، براى آن كسى كه مورد حمله واقع شده است جايز است كشتن او. اسلام اين قدر با آزاديها موافق است.»
قانون اساسی و آزادی خواهی
در قانون اساسی مواردی وجود دارد که آزادی را حق مردم قلمداد می‌کند. هیچ دولتی حق ندارد آزادی را از مردم سلب نماید. آزادی در چهارچوب دین اسلام حق هر انسانی است که باید به او ارزانی شود. و امام نیز در عصر زمان حکومت پهلوی به مسئولین هشدار داده و می فرماید:
« ما مى گوييم آقا، غلام حلقه به گوش ديگران نباشيد؛ ما عزت و شرف شما را مىخواهيم؛ ما به شماها نصيحت مىكنيم كه آقا، شما دولت اسلام هستيد؛ هيأت حاكمه بر مسلمين، به اصطلاح، هستيد؛ شما عزيز باشيد؛ آقا باشيد؛ بزرگ باشيد؛ استقلال را حفظ كنيد؛ تبعيت را دست برداريد، دستتان را براى چهار دلار دراز نكنيد؛ هر جلسهاى شما تشكيل مىدهيد، هى مىگوييد دلار بده! ما با اين چيزها مخالفيم. اگر اين ارتجاع است، ما مرتجعيم؛ و اگر آن تمدن است شما متمدنيد. اگر به قوانين اسلام، شما اعتقاد داريد، اين قوانين اسلام؛ و اگر به قوانين اساسى، به قانون اساسى شما اتكا داريد، قانون اساسى مردم را آزادى داده است در مسكن، در كارهاى خودش، در مالش، در جانش، آزادى داده است؛ از اين زورگوييها قانون منع كرده است. ما مىگوييم شما آقا بياييد به قانون عمل كنيد.»
آزادی مطبوعات سند پیشرفت حکومت ها!
پیشرفت هر حکومتی در گرو بیان نقاط قوت و ضعف آن حکومت است. قطعا به هم ریختن حکومت و از هم پاشیدن حکومتی که بر طبق قانون اساسی و مبانی دینی رفتار می کند، خطا و مردود است. اما از طرفی نیز باید متوجه بود که دولت ها نباید به صِرف شنیدن نقاط ضعف خود، سریعا جلوی آزادی مجله و یا روزنامه ای را بگیرند. بنیان گذار جمهوری اسلامی در نامه سرگشاده ای که به امير عباس هويدا در تاریخ ۲۶ فروردين ۱۳۴۶ از نبودن آزادی مطبوعات در حکومت گلایه کرده و می‌نویسد:
«شماها مىدانيد اگر ملت سرنوشت خود را در دست بگيرد، وضع شماها اين نحو نيست و بايد تا آخر كنار برويد. و اگر ده روز آزادى به گويندگان و نويسندگان بدهيد، جرايم شما برملا خواهد شد؛ قدرت آزادى دادن نداريد «و الخائن خائف». سلب آزادى مطبوعات و ديكته كردن سازمان به اصطلاح امنيت، سند عقب افتادگى است.
تساوی و یا عدالت محوری، مسئله این است!
تساوی و یا عدالت حقوق زن و مرد یکی از شاخه های اساسی بحث آزادی است. تساوی حقوق زن و مرد دغدغه ایست که امروزه بسیاری از اندیشمندان غربی و گاهاً نیز از زبان برخی از اندیشمندان مسلمانان خودمان نیز می شنویم. روشن از که دینِ عدالت پیشه اسلام تساوی حقوق زن و مرد را نمی پذیرد. و جایگزین آن را، برقراری عدالت در حقوق زن و مرد مطرح می کند. امام بزرگوار (ره) نیز به دولت عصر خود هشدار می دهد تا نسبت به این اصل اسلامی وانگاری از خود به خرج ندهد. در این راستا در سخنرانى که در جمع روحانيون و اهالى قم پیرامون توطئههاى استعمار- مسئوليت علما ۲۹ اسفند ۱۳۴۱ داشته اند می فرمایند:
«اينها به نام امام صادق- سلام اللَّه عليه- مىخواهند با مكتب آن حضرت مقابله كنند. به نام امام صادق مىخواهند احكام مقدس قرآن را از بين ببرند و تعاليم درخشان آن را ريشه كن كنند. آنها در كنار شعار احترام به مقام حضرت صادق، از تساوى حقوق زن و مرد دم مىزنند. تساوى حقوق زن و مرد يعنى قرآن را زير پا گذاردن؛ يعنى مذهب جعفرى را كنار زدن؛ يعنى قرآن را مهجور كردن و به جاى آن كتابهاى ضاله قرار دادن، يعنى دخترها را به سربازخانهها كشانيدن و ساير كارهايى كه نواميس اسلام و مسلمين را به خطر تهديد مىكند.
اين تساوى حقوق زن و مرد و ملحقات آن از نظر بيست ميليون نفوس ايرانى مردود، و محكوم است. مع ذلك با زور و سرنيزه، با فشار و با آتش گلوله مىخواهند آن را بر ملت ما تحميل كنند. اگر اين فشارها از ناحيه انگليس يا امريكاست به ما بگويند تا ما خودمان با آنها برخورد كنيم. اگر الزامات بين المللى است باز هم به ما بگويند تا فكر ديگرى بكنيم. اين دولتهاى غير قانونى از جان ما چه مىخواهند؟ اين نخست وزير خبيث بيسواد از جان اين مردم چه مىخواهد؟ چرا نمىرود به دنبال كارش تا يك نفر فهميده و با سواد كه غمخوار اين ملت باشد بر سر كار آيد؟»
رفتارهای منافقانه ممنوع!
طبیعی است که مسلمان بودن صرفاً به این نیست که شخصی تریبون را به دست بگیرد و فریاد بزند که «من مسلمان هستم»؛ بلکه ضروری است که طبق مبانی دین اسلام بیندیشد و بر اساس آن نیز عمل نماید. اینکه انسان به بخشی از دستورات الهی عمل نماید و بخش دیگر آن را طرد کند، قرآن این راهبرد را خطای منافقین خوانده و جامعه بشری را به شدت از آن نهی می کند. حکومتی اگر بخواهد زیست اسلامی داشته باشد، باید تمام دستورات دینی را بر روی دیدگان قرار داده و به ان پایبند باشد.
« لازم است به آقايان محترم تذكر دهم: به طورى كه از قراين ظاهر مىشود دستگاه جبار درصدد تصرف در احكام ضروريه اسلام است؛ بلكه شايد- خداى نخواسته- بخواهند قدمهاى بلندترى بردارند. كراراً در نطقهاى مبتذلشان تصريح به تساوى حقوق زن و مرد در تمام جهات سياسى و اجتماعى كردهاند كه لازمهاش تغيير احكامى از قرآن مجيد است. و چون با عكس العملى از طرف مسلمين مواجه شدند، مُزورانه انكار نمودند و عذر بدتر از گناه خواستهاند. غافل از آنكه ما آنها را خوب مىشناسيم، و به گفتار آنها اعتماد نداريم. دخترها را به «سپاه دانش» دعوت يا تشويق مىكنند. و خودشان تصريح مىكنند كه بايد قبلًا به سربازى بروند. و چون مواجه با نفرت عمومى مىشوند، به انكار برمىخيزند. و در مطبوعات تصريح مىشود كه تصويبنامه سربازى دخترها در دست تنظيم است؛ با اين وصف آن را انكار مىكنند و به تشبثات مضحك دست مىزنند.»
(پيام به بازرگانان و اصناف همدان (در معرض خطر بودن اسلام و روحانيت) ۱۲ ارديبهشت ۱۳۴۲)
تساوی حقوق زن و مرد اندیشه شوم اسرائیلی!
یکی از هنرهای ویژه ای که برای شخصیت های سیاسی دنیا تعریف می شود، یافتن پشت صحنه ها و پی بردن به پشتوانه اندیشه هایی است که درون جامعه رخ می نماید. امام خمینی(ره) به عنوان برجسته ترین شخصیت سیاسی دوران معاصر در پیامی که به بازرگانان و اصناف همدان پیرامون خطری که اسلام و روحانیت را تهدید می کند اینگونه می نویسد:
«دستگاه جبار گمان كرده با زمزمه تساوى حقوق مىتواند راهى براى پيشرفت مقاصد شوم خود، كه آن ضربه نهايى به اسلام است، باز كند. نمىداند كه در آن صورت مواجه با چه عكس العملى خواهد شد. دستگاه جبار كه براى احدى از افراد ملت آزادى قائل نيست و سالهاست سلب آزادى از ملت را وسيله مقاصد خود قرار داده، گمان كرده به اسم آزادى بانوان مىتواند ملت مسلمان را اغفال كند تا مقاصد شوم اسرائيل را اجرا كند»/918/ی703/س
حجت الاسلام بهروز دلاور، پژوهشگر حوزه علمیه قم