دلیل فقها بر جواز سقط جنین ناقص بعد از ولوج روح

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، امیر ایروانیان عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد شیراز عصر امروز در دومین روز همایش طب و قضا که در مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) برگزا شد، با اشاره به این که در دین اسلام حیات طبیعی جنین به دو دوره تقسیم می شود، اظهار داشت: در دوره اول قبل از ولوج روح و دوره دوم بعد از ولوج روح یعنی چهار ماه و 10 روز است.

وی ادامه داد: در مورد جنین فاقد روح، غالب علمای اهل سنت، سقط آن را جایز می دانند، اما از نظر فقهای امامیه چنین موجودی محترم و سقط آن جز در مواردی که به عنوان ثانوی مجاز شناخته شده است، در هر مرحله ای که باشد به استناد کتاب، سنت، عقل و اجماع حرام و نامشروع است.

پژوهشگر حقوق کیفری افزود: در فقه امامیه بعد از چهار ماهگی و حلول روح مطابق نظر اکثر علما از جمله رهبر معظم انقلاب و حضرات آیات مرحوم بهجت، شبیری زنجانی، مرحوم تبریزی، مرحوم فاضل لنکرانی، مکارم شیرازی و نوری همدانی به هیچ وجه اسقاط جنین جایز نیست.

وی با بیان این که معدودی از فقهای امامیه حتی بعد از ولوج روح نیز در شرایطی سقط جنین را مجاز می دانند ولی دلایل متفاوتی را بیان می کنند، ابراز کرد: از جمله مرحوم شیخ انصاری از باب قاعده تزاحم، مادر را مخیر به سقط جنین می داند، چراکه یا باید مرتکب حرامی شود که همان سقط جنین است یا ترک واجب، بنابراین مادر مخیر است که یکی را برگزیند.

ایروانی ادامه داد: حضرت امام راحل بعد از دمیدن روح در جنین، ارجحیتی برای حفظ جان یکی بر دیگری قائل نبوده و معتقدند که اگر علم به تلف شدن هر دو قسمت هست و امکان حفظ یکی وجود دارد مورد باید با قرعه مشخص شود.

وی با اشاره به ماده واحد قانون سقط درمانی مصوب 1384 در مجلس شورای اسلامی ابراز داشت: مستند فقهی وضع این مقرره قاعده نفی عسر و حرج مادر به علت بیماری جنین یا خود وی است؛ از مهمترین آیاتی که در نفی حرج به آن استناد می شود آیه «و ما جعل علیکم فی الدین من حرج» است که بر اساس آن اگر مکلف در اجرای احکام شرعی به حرج بیافتد بار تکلیف از او برداشته می شود.

عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد شیراز با اشاره به معنای واژه حرج عنوان کرد: در ماده واحده سقط درمانی، «حرج» عبارت است از مشقت مادر به نحوی که تحمل ناشی از عقب افتادگی یا ناقص الخلقه بودن جنین برای او عادتا قابل تحمل نباشد، این جا است که به استناد دو قاعده «حرج» و «لا ضرر» حکم اولیه حرمت سقط جنین برداشته می شود.

وی تأکید کرد: در واقع چنانچه بقای جنین مستلزم نقص عضو یا بیماری تحمل ناپذیر برای مادر باشد و نگه داشتن جنین خارج از رحم میسر نباشد با استناد به این که عسر و حرج شدید برای مادر به وجود آمده جنین را قبل از حلول روح می توان سقط کرد، بعد از دمیده شدن روح نیز به دلیل این که این قاعده برای همه انسان ها جریان دارد، نمی تواند به نفع یکی یعنی مادر و زیان دیگری یعنی جنین مورد استناد قرار بگیرد.

ایروانی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان این که قضات برای راهیابی به حقیقت پنهان در ماده واحده حاضر و تشخیص حوزه اعمال عسر و حرج مادر، باید به استناد اصل 167 قانون اساسی به منابع معتبر فقهی رجوع کنند، خاطرنشان کرد: استفاده از عبارت عسر و حرج دست قضات را در اعمال سلیقه های شخصی باز خواهد گذاشت.

وی در پایان یادآور شد: عدم لزوم قانونی اخذ رضایت از شوهر برای سقط درمانی کامل منطبق با نص قانون سقط درمانی است و به مادران بارداری که سلامتی شان در خطر است و شوهرشان در دسترس نیست یا همکاری نمی کنند در دسترسی به خدمات سقط درمانی کمک می کند./1330/پ۲۰۲/ی