جریان شناسی فکری، فرهنگی و سیاسی روحانیت/ تفکر سنتی و نو اندیش التقاطی نمی تواند ما را به تمدن نوین اسلامی برساند

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه رییس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در همایش صیانت از نهاد مقدس روحانیت که در سالن همایش های مدرسه علمیه امام کاظم(ع) برگزار شد، به جریان شناسی روحانیت پرداخت و گفت: روحانیت به معنای جامعه شناختی جریان شناسی می شود نه که بر اساس تعریف منطقی آن باشد.

وی افزود: بر اساس تعریف منطقی جریان های روحانیت نداریم و باید یک جریان باشد اما بر اساس جامعه شناختی جریان های متعددی پیدا می شود، این جریان ها در زمینه های فکری، فرهنگی و سیاسی به سه دسته تقسیم می کنیم که شامل جریان سنتی، جریان نواندیشی التقاطی و جریان نواندیشی اجتهادی می شود.

حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه با معرفی این جریان در عرصه فکر اظهار داشت: جریان سنتی در عرصه فکر در نظام روحانیت جریانی است که همه دغدغه های آن میراث گذشته اسلامی است و دغدغه های مسائل جدید را ندارد و خود را با مسائل نو درگیر نمی کند.

وی ادامه داد: البته این جریان سنتی که دغدغه میراث گذشته را دارد اعم از این است که کل آن را بپذیرد یا بخشی از آن را قبول کند، گروه های در جریان سنتی داریم که بیشتر دغدغه آن ها حفظ میراث فقهی است اما نسبت به میراث فلسفی به شرط لا هستند، برخی دیگر نیز بر میراث گذشته هر دو تأکید دارند، جریان سنتی در زمینه فکری دغدغه حل مسائل نو را ندارد.

رییس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران ابراز داشت: اگر از جریان سنتی درباره مدرنیته و مؤلفه های مدرن سؤال شود نمی داند و در این فضا قرار ندارد اما جریان نو اندیش به صورت کلی دغدغه مسائل جدید را دارد، نواندیش التقاطی وقتی با مسائل جدید مواجه می شود می خواهد مقوله های جدید در دنیای مدرن را اصل قرار دهد و از میراث حوزوی برای توجیه آن ها استفاده کند.

وی عنوان کرد: وقتی جریان نو اندیشی التقاطی با مقوله توسعه، تکنولوژی و علوم انسانی مواجه می شود خود را درگیر می کند اما توسعه را در همان زمینه و بستر فکری مدرنیته می پذیرد و بعد در اجتهاد متعارف حوزه دنبال توجیهات آن می رود.

استاد حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: به عنوان مثال این جریان از واژه رشد در قرآن استفاده می کند تا توجیه توسعه مدرن کنند اما جریان نو اندیش اجتهادی اینگونه نیست که مانند جریان سنتی نسبت به مقوله های جدید بی تفاوت باشد و نه این که مثل نو اندیشی التقاطی منفعل عمل کند بلکه خود را درگیر مقوله توسعه کرده و می گوید باید با اجتهاد جواهری مسائل و پرسش های زمان خود را حل کنیم.

وی اضافه کرد: نباید به گونه ای باشد که سؤال و جواب را از مدرنیته بگیریم و برای آن توجیه از فقه پیدا کنیم، بخشی از کارهایی که در حوزه بانکداری انجام  می دهیم همین است یعنی همان ساختار بانک می گیرند و بعد با فقه می خواهند معاملات را حل کنند.

حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام  را ساختار نوی اجتهادی دانست و گفت: جریان نواندیشی اجتهادی در عرصه فکری مسأله ها و پرسش ها را از دنیای مدرن می گیرد اما پاسخ های آنان را به نام اسلام به جامعه عرضه نمی کند، این سه جریان چون در عرصه فکر متفاوت هستند در عرصه فرهنگ نیز تفاوت دارند.

وی افزود: جریان سنتی در عرصه فرهنگ صرفا نقاد است به عنوان مثال وقتی جریان سنتی حوزه های علمیه با بدحجابی مواجه می شود نقادی می کند اما این که نسبت به مقوله های دنیای مدرن مانند موسیقی جدید چه باید کرد برنامه ای ندارند، جریان سنتی نسبت به مقوله های موسیقی چه راهکاری دارد، جریان نواندیش التقاطی می گوید موسیقی های جدید را می گیریم با مباحث فقهی توجیه و حلال می کنیم.

رییس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران اظهار داشت: برخی از طلبه های نواندیش التقاطی غرب گرا در صدد هستند که توجیه کنند که حجاب لازم نیست و در این زمینه مقاله و کتاب می نویسند، جریان نو اندیشی اجتهادی باید مقوله حجاب، موسقی و سایر مقوله ها را حل و فصل کند.

وی ادامه داد: جریان نو اندیش التقاطی وقتی با مقوله حضور بانوان در ورزشگاه ها رو به رو می شود می گویند اشکالی ندارد و به دنبال توجیه آن می روند اما نواندیش اجتهادی منفعل و بی تفاوت نیست، باید با روش اجتهادی مسائل را حل کرد.

استاد حوزه علمیه قم با بیان این که جریان سنتی نسبت به مسائل سیاسی کشور بی تفاوت است، ابراز داشت: گاهی اوقات حساسیت های عجیب و غریبی وجود دارد و تا رهبر انقلاب مسأله حوزه انقلابی را مطرح می کنند تفسیر نادرستی شده و علیه آن حمله ور می شوند.

وی عنوان کرد: حوزه انقلابی حوزه ای است که نسبت به مسائل روز بی تفاوت نبوده و پاسخگوی نیازها باشد، حوزه نمی تواند بی تفاوت باشد، البته باید دروس به قوت خوانده شود؛ وقتی گفته می شود حوزه انقلابی حوزه ای فعال و مجتهدانه است که نسبت به مسائل جدید جامعه بی تفاوت نیست.

حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه خاطرنشان کرد: تفکر سنتی و نو اندیش التقاطی نمی تواند کشور را به تمدن نوین اسلامی برساند، باید تلاش کنیم فقه و فلسفه با روش استدلالی و اجتهادی پیگیری کنیم تا در عرصه فکر، فرهنگ و سیاست  شاهد تحقق گفتمان اسلام  انقلابی و اجتهادی در جامعه باشیم./1323/پ۲۰۲/ج