"امر به معروف و نهی از منکر" مظهر عملی مسؤولیت‌پذیری و پیشرفت
به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، در هر جامعه‌ای مجموعه‌ای از فرهنگ‌ها و روحیات و خلقیات خوب و بد وجود دارد. جامعه ایران هم از این قاعده مستثنی نیست و در کنار بسیاری از روحیات خوب و زیبا؛ فرهنگ‌های زشت و ناپسندی هم در این جامعه وجود دارند که چه قبول کنند و چه رد کنند در تاثیرگذاری آنها تفاوتی نخواهد کرد. بلکه اگر جامعه‌ای نقاط قوت و ضعف خودش را بشناسد و نقاط قوت را تقویت کند و نقاط ضعف را از بین ببرد موفق خواهد شد. در حقیقت اعتماد به نفس اگر بالاتر از حد حقیقی یا پایینتر از آن باشد جامعه پیشرفت نخواهد کرد. اعتماد به نفس پایین باعث خواهد شد که برای از بین بردن نقاط ضعف اقدام مؤثری نکنند و نیز چیزهایی را نقاط ضعف ببینند که در حقیقت چنین نیستند. اعتماد به نقس بالا و کاذب هم باعث می‌شود نقاط ضعف دیده نشوند و به تبع آن برای حل و از بردن آنها اقدام مؤثری انجام نشود. البته اینطور نیست که یک جامعه صرفا دارای اعتماد به نفس بالا یا پایین باشد؛ بلکه ممکن است در مواردی دارای اعتماد به نفس بالا و در مواردی دارای اعتماد به نفس پایین باشد که بحث مفصل آن در جای خودش باید مطرح شود و نکات و ریزه‌کاری‌های کاربردی آن بیان شود.
در اینجا فقط به یکی از نقاط ضعف جامعه ایران اشاره می‌کنم. از جمله نقاط ضعفی که در جامعه ایران فراگیر شده است و اکثر افراد جامعه مبتلا به آن هستند عدم مسئولیت‌پذیری است که ناشی از اعتماد به نفس بیجاست. شما اگر با بسیاری از افراد جامعه صحبت کنیم یا نقشی برای خودشان در مشکلات جامعه قائل نیستند و هر کسی را مقصر می‌دانند جز خودشان یا حداقل تقصیر را می‌پذیرند.
در جامعه هر کسی نقش‌ها و وظایف مختلفی دارد. از وظایف فردی تا وظایف اجتماعی. از وظایف مربوط به اجتماع کوچک خانواده تا وظایف مربوط به کار و شغل و محله تا مسئولیت‌های بزرگ سیاسی. هر کسی در هر جایی که هست اگر وظایف خودش را درست انجام دهد قطعا در مشکلات جامعه مقصر نخواهد بود. اما اگر کسی در مسئولیت‌های کوچک فردی یا خانوادگی یا شغلی یا ... وظایف خود را به درستی انجام ندهد و حقوق دیگران را ضایع کند چنین کسی اگر مسئولیت بزرگ سیاسی هم داشته باشد قطعا در محدوده بزرگتری حقوق دیگران را ضایع خواهد کرد. کسی که مستأجر است و در پرداخت اجاره خود کوتاهی می‌کند یا کسی که به دیگران بدهکار است و در پرداخت بدهی خود کوتاهی می‌کند یا معلمی که در کلاس وظیفه خود را نسبت به دانش‌آموزان درست انجام نمی‌دهد یا کارمندی که کار یک ساعته را در یک هفته انجام می‌دهد یا گردشگری که بعد از تفریح و گردش، زباله‌ها را در طبیعت رها می‌کند یا همسایه‌ای که با صدای ناهنجار باعث رنجش همسایه می‌شود یا راننده‌ای که با پارک نابجای ماشین خودش حقوق دیگران را ضایع می‌کند یا کسی که با انجام گناه علنی فضای معنوی جامعه را آلوده می‌کند یا... کسانی هستند که اگر مسئولیت بزرگی هم داشته باشند چون تضییع حق جزء خلقیات و روحیاتشان شده است؛ خیانت‌های بزرگی به جامعه خواهند کرد.
در جامعه‌ای که اکثر افراد آن جامعه، مسئولیت کارها و وظایف خود را نمی‌پذیرند و برای آرام کردن موقت وجدان یا توجیه دیگران آن را متوجه غیر می‌دانند؛ چنین جامعه‌ای پیشرفت زیادی نخواهد کرد. پیشرفت وقتی میسر است که هر کسی در هر جایی که هست مسئولیت کارها و وظایف خودش را بپذیرد و آنها را به درستی انجام دهد. در جامعه‌ای که هر کسی به وظایف خود آشناست؛ کسانی که مسئولیت‌های بزرگ سیاسی هم دارند وظایف خود را به خوبی انجام می‌دهند. در چنین جامعه‌ای اگر کسی هم به درستی وظایف خودش را انجام ندهد دیگران در مقابل او بی‌تفاوت نمی‌مانند و مقابل او می‌ایستند و این است معنی امر به معروف و نهی از منکر. امر به معروف و نهی از منکر هم باعث ایجاد جامعه‌ای می‌شود که افراد در مقابل وظایف خودشان احساس مسئولیت می‌کنند و در مقابل عدم مسئولیت‌پذیری دیگران هم بی‌تفاوت نیستند و هم مسئولیت‌پذیری باعث ایجاد فرهنگ درست و صحیح امر به معروف و نهی از منکر می‌شود.
تأکیدی که در روایات بر روی وظیفه بزرگ امر به معروف و نهی از منکر شده است و این تکلیف بزرگ را در مقایسه با همه تکالیف و عبادات و ... دیگر مثل قطره‌ای در مقابل دریا می‌داند و هشداری که نسبت به ترک این وظیفه بزرگ داده شده است نشانه اهمیت زیاد این تکلیف بزرگ الهی است که هم ضامن سعادت دنیوی و هم ضامن سعادت اخروی است.
بزرگترین مانع ظهور و فرج حضرت بقیة الله (عجل الله تعالی فرجه الشریف) هم یکی عدم وجود حداقل کسانی است که به درستی و به شیوه صحیح امر به معروف و نهی از منکر کنند و فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر را در جامعه گسترش دهند و یکی عدم تشنگی اکثریت اهل دنیا نسبت به معارف دینی و ناامیدی آنها نسبت به مظاهر فریبنده دنیوی است که البته هیچ کدام از دو گروه، پیش از ظهور ایشان بروز ظاهری خاصی نخواهند داشت و برای همین وقتی ایشان ظهور بفرمایند بسیاری از افراد غافلگیر خواهند شد. گروه اول که به علت شرایط خاص پیش از ظهور، معمولا شرایط مناسب برای امر به معروف و نهی از منکر عمومی را نخواهند داشت و گروه دوم هم چه بسا در ظاهر اهل گناه و معصیت و در دل تشنه معارف دینی باشند و این آمادگی درونی منتظر جرقه‌ای خواهد بود که بسیاری را غافلگیر خواهد کرد.
اهمیت امر به معروف و نهی از منکر تا حدی است که در زمان ظهور و فرج امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) هم مهمترین عاملی که باعث خودداری و پرهیز افراد فاسد و مفسد از تضییع حقوق دیگران و گناه علنی و آلوده کردن فضای معنوی جامعه خواهد شد فراگیری و تسلط فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر درست و صحیح است.
پس مهمترین وظیفه ما پیش از ظهور ابتدا تربیت و تزکیه نفس خودمان و سپس تربیت زن و فرزند و در کنار آن تربیت کسانی است که وظیفه امر به معروف و نهی از منکر را به شکل درست و صحیح و با توجه به نکات و ریزه‌کاری‌هایی که بدون رعایت آنها ضرر و زیان این کار برای ما و جامعه بسیار بیشتر از نفع آن خواهد بود انجام دهند و اهتمام ویژه بر ترویج مهمترین معروف یعنی خود امر به معروف و نهی از منکر داشته باشند که این باعث خواهد شد؛ کسانی که دغدغه دینی دارند فضای عمومی جامعه را به سمت حق و عدالت سوق دهند. چون هم کسانی که بر حق پایداری و پافشاری می‌کنند در اقلیت هستند و هم کسانی که بر باطل پایداری و پافشاری می‌کنند در اقلیت هستند و هر کدام از این دو گروه اگر بتوانند اهداف خود را در جامعه ترویج دهند اکثریت جامعه به همان سو میل پیدا می‌کنند و خود را همرنگ همان خواهند کرد./978/د۱۰۲/س
محسن مقدس زاده