راهکار‌های رسیدن به وحدت ساختاری و اجتماعی حوزه و دانشگاه

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، نشست " شکوه وحدت حوزه و دانشگاه" امروز با حضور اساتید و طلاب حوزه علمیه و دانشجویان انقلابی در سالن همایش‌های شهدای گمنام مدرسه معصومیه (س) برگزار شد.

وحدت حوزه و دانشگاه راهبرد ارزشمند امامین انقلاب

بر اساس این گزارش حجت الاسلام علی قنواتی مدیر مدرسه علمیه معصومیه (س) در ابتدای این نشست با بیان این‌که مقوله وحدت حوزه و دانشگاه جزء ارزشمندترین و راهبردی‌ترین مسائلی است که در اندیشه امام راحل و رهبر معظم انقلاب وجود دارد، اظهار داشت: این راهبرد ارزشمند می‌تواند سعادت دنیا و آخرت جامعه را رقم بزند.

مدیر مدرسه علمیه معصومیه (س) با اشاره کم‌کاری‌های صورت گرفته در تبیین اندیشه‌های امام و رهبر انقلاب اسلامی بیان کرد: متأسفانه این عنوان، مسأله و جهت راهبردی مهم، علی رغم گذشت چهل سال از انقلاب با شکوه اسلامی، اساسا به طور بایسته و شایسته تبیین نشده و مفهوم درست و برداشت صحیحی از آن حاصل نشده است.

وی با اشاره به سخنان رهبر معظم انقلاب بیان کرد: جای امید است که همه نهاد‌های مسئول از جمله خود ما، در این چهلمین سال انقلاب اسلامی در حرکتی نو به سمت آینده‌ای روشن حرکت کرده و دستاورد‌هایی جدید حاصل شود.

طرح مسأله و ارائه مباحث طلاب و دانشجویان

در ادامه نوبت به طرح مسأله و ارائه بحث طلاب و دانشجویان حوزه و دانشگاه رسید و هرکدام از نخبگان حوزوی و دانشگاهی، مدت زمان ۵ دقیقه برای ابراز نظرات و مباحث خود فرصت داشتند.

ابتدا آقای دارابی عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد قم در رابطه با اهمیت وحدت حوزه و دانشگاه مباحث خود را مطرح و اظهار داشت: بدون تردید وحدت حوزه و دانشگاه مطالبه برحقی است که همواره مورد تأکید حضرت امام راحل و رهبر معظم انقلاب از پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون بوده است و همیشه این موضوع را از متولیان امر خواستار بودند.

عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد قم تأکید کرد: بی شک تحقق این مهم موجب شکل‌گیری علم در جامعه، تخصص‌های جدید و نیرو‌هایی متخصص خواهد بود و به نوعی شاهد گره خودن تخصص‌ها با مبانی دینی خواهیم بود، از سوی دیگر از ثمرات این امر می‌توان به تربیت نیرو‌های کارآمد و برخوردار از تعهد و تخصص لازم در جامعه اشاره کرد.

حوزه و دانشگاه به عنوان نخبگان جامعه اسلامی مطرح هستند که اولین رسالت آن‌ها ارتباط معنادار دانش حوزوی و دانشگاهی بوده و نقش حوزه و دانشگاه در تربیت جامعه دینی و حرکت دینی بسیار حساس، سرنوشت‌ساز و پراهمیت است.

در انقلاب اسلامی سلسله روحانیت و فضلا به عنوان راهبر و سرپرست جامعه و از سوی دیگر از قشر دانشگاهی به عنوان پیش‌قراولان نهضت انقلاب اسلامی یاد می‌شود.

انقلاب اسلامی سبب افزایش مسئولیت حوزه و دانشگاه

در این راستا بعد از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی شاهد افزایش مسئولیت حوزه و دانشگاه بوده و به دلیل پیدایش حکومت اسلامی و به  نوعی پیدایش افق‌های نوین و گسترده در این حوزه، مسئولیت و رسالت این دو نهاد علمی افزایش پیدا کرده است.

به عبارت دیگر حوزه و دانشگاه به عنوان دو مرکز عالی فرهنگی در هر کشور و به ویژه در جمهوری اسلامی ایران در راستای اعتلابخشی به اهداف جامعه نقش بسزایی داشته اند، نقش قشر حوزوی و دانشگاهی با قبول مسئولیت‌های سترگ در جهت حفظ فرهنگ اصیل اسلامی و مقابله با هجوم ارزش‌های غربی توانستند حجم واقعی اهمیت اتحاد حوزه و دانشگاه را برای قاطبه افراد جامعه مکشوف کنند.

محور بحث با توجه به این‌که روی چالش‌ها و راهکار‌ها مطرح شده است، تبیین شایسته مفهوم وحدت در حوزه و دانشگاه از اهمیت بسزایی برخوردار است، به عبارت دیگر، منظور از وحدت، وحدت شکلی و فیزیکی نیست، بلکه معرفت شناختی از ارزش‌های فرهنگی و دغدغه‌مندی و حساس سازی نسبت به ارزش‌های سیاسی و اجتماعی در جامعه است، آنچه مهم می‌باشد، طریقیت داشتن وحدت و نه موضوعیت است.

اموری که موضوعیت دارند، اموری هستند که اجرای آن‌ها هدف غایی و نهایی محسوب می‌شود و طریقیت داشتن وحدت به این معنا است که راهی برای رسیدن به اهداف عالی و والا هستند و به خودی خود ارزشی ندارند.

معنای علم دینی در اندیشه امام راحل

حجت الاسلام مهدیان استاد حوزه و فعال تبلیغی در ادامه با بیان این‌که علم دینی در اندیشه حضرت امام خمینی (ره) معنای گسترده‌ای دارد، گفت: داستان وحدت حوزه و دانشگاه را باید یک حلقه در راهبرد مدیران و رهبران انقلاب اسلامی برای دستیابی به ماجرای تولید علم دینی تلقی کنیم.

در سخنرانی سال ۵۸ امام راحل، حتی علومی مانند طب، نجوم و هندسه را در دایره علم دینی قرار دادند، اما با تقریری متفاوت از تقریر ذهنی ما، در حالی که تلقی حضرت امام این است که دایره را مقطع استوانه ببنیم، به تعبیر دیگر عالم ظاهر به سوی باطن و همراه حقیقت خود مشاهده شوند، در این صورت مفاهیم متفاوت شده و قواعد دیگری در عالم دیده می‌شوند که به کار دانش می‌آید.

از این جهت دو فضای علمی حوزوی و دانشگاهی محتاج هم خواهند بود، اما برای دستیابی به علم دینی و الهی کردن دانش، امام راحل راهبردی را توصیه می‌کنند که بدون توجه به آن، دست یابی و ارزیابی قدم‌های برداشته شده برای رسیدن به این مقوله بعید به نظر می‌رسد.

به نظر آقایان برای رسیدن به دانش، به جای طراحی فرآیند دانش، ابتدا یک اتفاق اجتماعی را توضیح می‌دهند، یعنی قبل از عوض کردن علم، عالم تغییر کند.

اگر بخواهیم در اندازه یک امت صحبت کنیم و بخواهیم علم را تغییر دهیم، باید نهاد تولید دانش تغییر کند، وحدت حوزه و دانشگاه باید در این بستر فهمیده شود، وحدت حوزه و دانشگاه یعنی تغییری که در نهاد تولید دانش اتفاق می‌افتد.

بهترین روش برای تربیت نهادی اجتماعی

بهترین روش برای تربیت یک نهاد اجتماعی، وصل کردن دست او به دست واقعیت و کلان اجتماعی و صورت جامعه است، و اینجا است که مسأله شریعت با صورت حاکمیت، جدی می‌شود، توصیه امام و آقا برای تحقق واقعی این وحدت این است که هر دود در خدمت مسأله‌های حاکمیت و جامعه دینی قرار گیرند.

در صورتی که حوزه و دانشگاه مصمم شوند که به مسائل امروز حاکمیتی بپردازد، به مرور ویرایش می‌شوند و برای چنین تغییری یعنی حرکت این دو نهاد به سمت مسأله‌های جامعه دینی، نیازمند حرکت‌های خودجوش جامعه حوزوی و دانشگاهی هستیم، چراکه تغییر از بدنه و از پایین رخ می‌دهد.

از این رو اگر از این منظر به حرکت‌های حوزه و دانشگاه توجه کنیم، قدم‌های خوبی در این مدت برداشته‌ایم، ایجاد حرکت‌های خودجوش در حوزه و دانشگاه به راحتی مشاهده می‌شود و می‌توان شروعی برای ایجاد وحدت مورد انتظار که در واقع باید قدم میانی حرکت راهبردی به حساب آورد، در نظر گرفته شود.

همچنین علی تقوی دانشجوی رشته زیست شناسی دانشگاه قم نیز به بیان مباحث خود در ارتباط با مسأله وحدت حوزه و دانشگاه پرداخت و با قرائت به آیه ۱۰۵ سوره آل عمران بیان کرد: خداوند در این آیه مسلمانان را از پیمودن راه تفرقه اختلاف نهی کرده و آن‌ها را به عذابی سخت نهیب می‌زند.

در پیشبرد و هدایت جامعه اسلامی، خصوصا هدایتگر حوزه و دانشگاه، تنها علم آموزی و رسیدن به قله‌های علمی کافی نیست، بلکه جهت‌دهی به علم بر مبنای ارزش‌های الهی مهم‌تر از آن می‌باشد و در غیر این صورت سودمند نخواهد بود.

علم محوری محض و پیامد‌های آن

علم محوری محض و پیامد‌های آن، همان‌چیزی است که امروز دنیای غرب درگیر آن شده و با آن دست و پنجه نرم می‌کند.

بی شک امام راحل می‌دانستند که دشمنان این انقلاب و نظام می‌خواهند با ضربه زدن به دو مرکز و نهاد مهم کشور که مبدأ تحولات کشور می‌باشند و نیز ایجاد اختلاف دیدگاهی و عملکردی مانع حرکت آن‌ها در ریل مستقیم خود شوند و بنابراین با روشنگری و آگاهی این روز را نماد قرار دادند تا از تلاش دائمی برای تحقق این امر مهم یعنی وحدت حوزه و دانشگاه غافل نشویم.

ایشان به خوبی می‌دانستند، در صورتی ناتوانی روحانیت معظم از پیوند فهم خود از اسلام با مقتضیات زمان و با کاروان عظیم دانش بشری که محل و مجرای آن بیشتر دانشگاهیان کشور هستند و در صورت نداشتن ارتباط همدلی و منطقی اعتقاد و ایمان به نسل آینده را با مخاطره جدی روبرو خواهند ساخت و رسالت خود را ناتوان و عقیم خواهند گذاشت.

وحدت حوزه و دانشگاه از مهمترین عوامل حیات فکری، علمی و معنوی کشور است که موانع متعددی در راه تحقق کامل آن وجود دارد.

از عمده‌ترین این موانع که وحدت حوزه و دانشگاه را تهدید می‌کند، جنگ روانی دشمن برای ایجاد اختلاف و حس بدبینی نسبت به قشر روحانی و همچنین انزواطلبی در حوزه‌ها و دین گریزی در دانشگاه‌ها می‌باشد.

دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه می‌توانند به عنوان دو مرکز، برای تمام تلقی‌ها و پیشرفت‌های کشور باشند و در صورت عدم حرکت صحیح می‌توانند به عنوان دو مرکز برای تمام انحرافات و انحطاطات مطرح شوند.

آثار تقارن تحصیل و تهذیب

اگر در دانشگاه‌ها، تحصیل مقارن و همراه با تهذیب شود، اگر اساتید در کنار انتقال علم، تعهد به ارزش‌ها و سمت و سوی درست را به دانشجو نشان دهند و در پاسخ به سؤالات و شبهات دینی دانشجویان آن‌ها را تشویق به تعامل با قشر روحانیت آگاه و متعهد برای دریافت پاسخ خود هدایت کنند، اگر روحانیون کشور علاوه بر انجام وظایف خود، به تعامل با قشر دانشجو برای ایجاد زمینه هدایتگری در آن‌ها و القای مسیر و هدف درست بپردازند، اتحاد بین حوزه و دانشگاه برای تعالی کشور فزاینده خواهد بود.

دانشجویان ما باید به تاریخ کشور خود، خوباختگی تاریخی و وابستگی‌های فکری به دور از فرهنگ جامعه آگاه باشند، آن‌ها باید بدانند که تاریخ به آن‌ها می‌گوید، هرگاه میان شما و اسلام که در رأس آن حوزه‌های علمیه و روحانیت قرار دارد، فاصله بیأفتد، باز همان حوادت و عقب‌افتادگی دوران قاجار و پهلوی اتفاق خواهد افتاد و علم آموزی شما به وادی غیر از وادی خدمت به اسلام و تعالی انسان‌ها سوق داده خواهد شد.

هرچند امروز جریان مبارزه با انزوا طلبی در حوزه‌ها توانسته منشأ احیا و فعالیت این مرکز تولید علم را دربر داشته باشد، اما باید توجه داشت که اقدامات کمتری در دانشگاه‌ها صورت گرفته است، همچنان غربزدگی و سکولاریسم و اندیشه‌های دین‌گریزی تهدیدی جدی در مسیر تربیت دانش‌آموختگان دانشگاه‌ها در مقطع آموزش عالی به حساب می‌آید.

در پایان جای امید است که روزی وحدت آرمانی در تمامی عرصه‌های میان حوزه و دانشگاه به عنوان دو قشر تعیین کننده و سرنوشت‌ساز کشور برقرار شود.

وحدت، آموزه مهم دینی

در ادامه سعید کحیا طلبه‌ای از مدرسه معصومیه (س) به طرح مباحث خود پرداخته و با اشاره به اظهار داشت:

وحدت یکی از آموزه‌های مهم دینی است که در کلام خداوند متعال روایات معصومین (ع) بر آن تأکید شده است، پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی، یقینا در سایه عمل به توصیه‌های قرآنی آن رهبر حکیم به ویژه وحدت کلمه و مبارزه با طاغوت و قدرت‌های مستکبری بوده است.

ضرورت وحدت در حفظ و صدور انقلاب اسلامی و تحقق آرمان‌های بلند بر همگان روشن است و دشمنان نیز به اهمیت آن پی برده و از راه‌های مختلف درصدد ضربه زدن به این مهم هستند.

حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها به عنوان اصلی‌ترین مراکز علیمی و فرهنگی کشور از آغاز نهضت و پس از آن در هشت سال دفاع مقدس و در راه خنثی سازی نقشه‌ها و فتنه‌های پیچیده دشمنان خبیث نظام اسلامی نه تنها با صلابت ایستاده‌اند، بلکه به عنوان موتور پیشران این حرکت الهی در حرکت‌های گوناگون محسوب می‌شوند.

نیک می‌دانیم که تحقق کامل وحدت حوزه و دانشگاه با آسیب‌ها، مشکلات، چالش‌ها، موانع و تهدید‌های جدی روبرو بوده است، از این رو اکنون در ۴۰ سالگی انقلاب اسلامی بایستی با نگاهی عمیق، اندیشمندانه و آسیب‌شناسانه به مسائل پیرامون وحدت حوزه و دانشگاه، گام‌هایی اساسی در تحقق کامل و عمیق‌تر شدن هرچه بیشتر وحدت این دو کارگاه فکری و فرهنگی داشته باشیم.

این وحدت نه یک وحدت شعاری و شکلی که بر مبنای یگانگی عینی و حقیقی در مبانی، اهداف و ارزش‌های الهی، دغدغه‌ها و حساسیت‌های سیاسی و اجتماعی و فرهنگی است، تا این مکتب در جایگاه واقعی خود قرار گیرد.

راهکار‌های رسیدن به وحدت ساختاری و اجتماعی

در ادامه چند مورد از راهکار‌های این امر ارائه می‌شود؛

۱ ـ ایجاد فضایی به منظور کنار هم قرار گرفتن طلاب و دانشجویان در محیطی صمیمی و برادرانه همچون برگزاری اردو‌های مشترک جهادی و راهیان نور، حضور مشترک در مراسمات معنوی همچون اعتکاف، حضور در مراکز علمی یکدیگر و تشکیل گعده‌های گفتگو از جمله این برنامه‌های است.

۲ ـ برگزاری کرسی‌های آزادفکری، آزاداندیشی و نظریه پردازی به منظور ارائه دیدگاه‌ها ایجاد هم‌اندیشی و هم‌افزایی در موضوعات گوناگون، به ویژه در علوم انسانی و اسلامی در سطح اساتید حوزه و دانشگاه و نیز دانشجویان و طلاب.

۳ ـ از آنجایی که دین مبین اسلام به دنبال سعادت دنیوی و اخروی انسان‌ها و بهره‌مندی آن‌ها از دنیا به عنوان مزرعه آخرت است، استفاده از علوم حوزوی و دانشگاهی به منظور پاسخ‌گویی به تمام نیاز‌های مادی و معنوی در عرصه‌های مختلف امر ضروری است که توجه به آن می‌تواند رافع بسیاری از شبهات و انگیزه‌ای مهم در همکاری و حضور وحدت بخش حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌های کشور در کنار یکدیگر باشد.

۴ ـ اعتقاد عمیق به توحید و یگانگی خداوند و تلاش جهت تحقق کلمه لااله الاالله اصلی‌ترین محور وحدت است که تحقق کامل آن در گرو معنویت، علم، تقوا و عمل توأم با اخلاص بوده و وحدتی حقیقی، پایدار، نورانی و پر برکت را به دنبال خواهد داشت. /۸۷۶/ز504/ج