اهمیت بررسی نقش حکمت در شکل گیری و استحکام انقلاب اسلامی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی در دیدار اعضای کمیته علمی همایش ملی «نقش حکمت اسلامی در انقلاب اسلامی»، زندگی در سایه‌سار پیروزی انقلاب اسلامی را مایه مباهات و خرسندی دانست و ابراز داشت: هر قدر شکرگزار ظرفیت‌های پیروزی انقلاب اسلامی باشیم، باز کم است.

وی با بیان این که فلسفه و حکمت، نقش اساسی در پیشبرد فرهنگ اسلامی و حرکت اجتماعی داشته است، خاطرنشان کرد: پیروزی انقلاب اسلامی فرصتی شد تا در کنار غفلت‌ها، از افراط و تفریط‌هایی که در حوزه فلسفه وجود داشت، دور شده، مسائل به بحث و تحقیق بیشتری گذاشته شود تا ضعف‌ها برطرف و زمینه‌های کشف حقیقت فراهم‌تر گردد.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان این که مخالفان و موافقان فلسفه بر تعدیل و جلوگیری انقلاب اسلامی از افراط و تفریط‌ها در این حوزه اذعان دارند، بیان نمود: انقلاب اسلامی زمینه و بستر ارزشمندی برای پیشرفت و توسعه حکمت اسلامی فراهم نمود.

آیت‌ الله مصباح یزدی با تأکید بر این که توجه به تأثیرات حکمت اسلامی بر انقلاب اسلامی، نشانه رشد فرهنگی حوزه است، تصریح کرد: مایه مباهات و خرسندی است که عده‌ای از پژوهشگران به دنبال بررسی نقش حکمت در انقلاب اسلامی هستند؛ انقلاب اسلامی متأثر از تفکر فقهی، حکمی و اخلاقی اسلام است.

وی بر لزوم توجه به نیروی‌های جوان، پرانرژی و فعال در عرصه فعال‌سازی زمینه‌های علمی تأکید کرد و اظهار داشت: در مواجهه با عنوان نقش حکمت اسلامی در انقلاب اسلامی و تنظیم مباحث، باید از تفسیر دقیق تک تک عناوین آغاز نمود و موضوعاتی مانند تعریف حکمت، دایره اسلامی بودن حکمت، انقلاب، بایسته‌ها و ماهیت اسلامی بودن انقلاب و... مورد توجه قرار گیرد.

رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) ماهیت اسلامی بودن انقلاب را مورد توجه قرار داد و خاطرنشان ساخت: اسلامی بودن انقلاب و نقش آن در این پدیده اجتماعی، از مهم‌ترین بایسته‌های بررسی نقش حکمت اسلامی در انقلاب اسلامی است. در این همایش‌ها باید به مبانی و اصول اعتقادی تا ملکات، اخلاق و ارزش‌ها و دستورالعمل‌های فردی و اجتماعی با تمام تعاریف خاص توجه روزافزونی داشت که ریشه اصلی آن در عقاید خلاصه می‌گردد.

آیت‌الله مصباح یزدی بر اهمیت بررسی متدولوژی این مسائل تأکید و اظهار داشت: اسلام از مبانی برهانی، که مستحکم‌کننده معارف ناب است، سلسله‌ای از دانسته‌ها را ارائه می‌نماید که هر عاقلی آن را درک می‌کند و هیچ صاحب شعوری در صورت تصور دقیق موضوع و محمول‌ها، نمی‌تواند آن را انکار نماید.

مفسر قرآن کریم با بیان این که برای شناخت دقیق اسلام باید اصول بدیهی را بر مبنای علوم عقلی اثبات نماییم، ابراز داشت: باید به گزاره‌های عقلی و حکم عقل برگردیم و با بهره‌گیری از فلسفه اسلامی، مبانی را براساس اصول عقلی استناد نماییم.

استاد حوزه علمیه قم با تأکید بر این که بدون حکمت نمی‌توان اسلام و انقلاب اسلامی را تصور نمود، اظهار داشت: تا برهان نباشد، پایه اعتقادات آدمی سست خواهد بود. ارتباط حکمت با اسلام، از ضروریاتی است که باید بدان توجه نمود، زیرا اگر ایدئولوژی مبتنی بر جهان‌بینی اسلامی و مبتنی بر عقل ترسیم و ارائه گردد، رفتارهای اجتماعی مبتنی بر عقل سلیم پیگیری خواهد شد.

آیت‌الله مصباح یزدی، در ادامه، ضمن ارائه تاریخچه‌ای از حرکت‌های فرهنگی در جهان اسلام، با بیان این که بزرگ‌ترین حرکت فرهنگ اسلامی از مصر آغاز شد، ابراز داشت: به دلیل این که اندیشمندان این سرزمین به فلسفه اسلامی با نگاه اهل‌بیت(ع) توجه نداشتند، خود را در رویارویی با فلسفه غرب ضعیف یافتند.

وی خاطرنشان کرد: با توکل بر خدا و به برکت اهل‌بیت(ع) و عنایت ویژه امام زمان(عج)، کسانی در این کشور رشد یافته‌اند که با جهاد علمی در برابر انسان‌های کج‌فهم و کوتاه‌نظر، اهانت‌ها و فقر را تحمل نمودند.

استاد اخلاق حوزه علمیه قم با بیان این که در گذشته‌ای نه چندان دور، فلسفه اسلامی در محافل خصوصی تدریس می‌شد، خاطرنشان کرد: کتاب «اصول فلسفه»، حاصل تلاش بی‌وقفه «علامه طباطبایی» و «شهید مطهری» است و این مقدمات، آرام آرام فلسفه را به درس اصلی حوزه تبدیل کرد.

رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، با اشاره به این که در زمینه نقد مباحث فلسفی و جلوگیری از تعصبات بیجا کم‌کاری نموده‌ایم، اظهار داشت: امیدواریم با همت شما دوستان، ضمن توجه به بحث‌های گسترده و عمیق، از نیروی عقل الهی به عنوان بزرگ‌ترین موهبت خداوند متعال به منظور تقویت بنیه‌های دینی جوامع انسانی بهره‌مند شویم.

وی در ادامه، ضمن تبیین خدمات بسیار ارزشمند شهید مطهری به فرهنگ اسلامی، بر لزوم توجه به اخلاص در امور تصریح نمود و اذعان داشت: برای این که امری به شجره طیبه تبدیل گردد، نیازمند اشراب آب زلال و اخلاص و پاکی است؛ باید بکوشیم تا در عین ترویج این اندیشه در حوزه و عالم اسلام، به نقش علوم عقلانی در سعادت دنیوی، اخروی، فردی و اجتماعی و حتی ایجاد و ثمربخشی انقلاب توجه داشته باشیم.

آیت‌الله مصباح یزدی با اشاره به این که مسائل مستحدثه جامعه اسلامی را باید ناظر به مبانی فلسفه و حکمت اسلامی تبیین نمود، یادآور شد: با وجود ظرفیت‌های فراوان در سایه‌سار انقلاب اسلامی، آن‌گونه که باید، مسائل مستحدثه را ناظر به عناوین دینی بازتعریف و مبنای فقهی آنها را استخراج و ارائه نکرده‌ایم.

وی بر پرهیز طلاب از راحت‌طلبی و توجه به تلاش‌های مجاهدانه تأکید نمود و یادآور شد: ضرورت مسائل اجتماعی، با عقل درک می‌شود؛ از این رو، باید ساز و کار و متدولوژی بهره‌گیری از عقل در بیان این مسائل مورد توجه قرار گیرد.

استاد اخلاق حوزه علمیه قم با تأکید بر این که عقل، از دلایل اصلی و معتبر در فقه اسلامی به شمار می‌رود، ابراز داشت: برای حل مسائل مستحدثه، باید در زمینه عناوین ثانویه و ادله عقلیه بیشتر کار کنیم و تزاهم بین مسائل فعل و ترک را مورد توجه قرار دهیم.

حضرت آیت‌الله مصباح یزدی، در پایان، ضمن تقدیر از تلاش اعضای کمیته اجرایی دبیرخانه همایش ملی «نقش حکمت اسلامی در انقلاب اسلامی» خاطرنشان کرد: برای شناختن نظام اسلامی باید مباحث عقلی را زنده کنیم و این مؤلفه‌ها را ناظر به براهین عقلی بازتعریف و فهم نماییم./1330/ج