روایتی خواندنی از شعار‌های طنز در روز‌های انقلاب علیه رژیم پهلوی

انقلاب زندگی عادی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در شرایط ملتهب سیاسی هیچ چیز سرجای خودش نیست. اداره‌ها و مغازه‌ها یکی در میان تعطیل‌اند. تاکسی‌ها و اتوبوس‌ها مردم را جابه جا نمی‌کنند. نفت فروشی‌ها نفت نمی‌فروشند، نانوایی‌ها نان نمی‌پزند و خلاصه همه چیز و هرچیز از حال عادی خارج می‌شود.بالانشین‌ها همین که می‌بینند شهر دارد شلوغ می‌شود، سرمایه‌ها را به جای امنی منتقل می‌کنند و منتظر می‌نشینند تا ببینند اوضاع چطور می‌شود، اما پیاده ها، پیاده‌هایی که از ظلم و تبعیض در خشم و خروش‌اند، همان‌ها که دارند انقلاب می‌کنند، باید در همان شرایط ملتهب هم در پی نان شب خود و خانواده‌شان باشند. زندگی باید ادامه داشته باشد.دوره‌گرد پیاده‌ای که در خیابان انقلاب، روبه‌روی دانشگاه تهران کیک می‌فروخت، با انقلاب هماهنگ بود و می‌خواند و می‌رفت و کیک‌هایش را می‌فروخت و در کیک‌فروشی کنش انقلابی خود را به نمایش می‌گذاشت:

کیک بخور قوی شی

سوار پهلوی شی

خیلی از حضرات سلطنت مدار تصورش را هم نمی‌کردند که سفر شاه در 26 دی 57 به بسته شدن طومار حکومت پهلوی بینجامد؛ البته برخی هم عمق فاجعه را درک کرده بودند، منتها چون نمی‌خواستند از تک و تا بیفتند، مدام رجز می‌خواندند و برای انقلاب و مردم خط و نشان می‌کشیدند. یکی از این‌ها «اردشیر زاهدی» بود؛ سفیر ایران در آمریکا. زاهدی با شبکه «ای.بی.سی» آمریکا مصاحبه کرده و خیلی جدی گفته بود:«شاه قصد کناره گیری از سلطنت را ندارد و تا سه ماه دیگر به ایران برخواهد گشت.» اردشیرخان نمی‌فهمید که وقتی روزگار از کسی برگردد، دیگر هیچ کاری از دست هیچ کسی برنمی‌آید. مردم هم که منتظر بودند یکی یک حرف نامربوط بزند تا شعاری تازه بسازند، از فردای فرار شاه در کوچه و خیابان فریاد می زدند:

یا ایها الناس

آن شاه نسناس

هرجا که باشد

باز تو نخ ماست

 

بشنوید از «رضای پسر» {ولیعهد}. این رضا که البته هنوز هم در قید حیات است و گاهی که تقی به توقی می‌خورد، از آن طرف آب بیانیه‌ای، سفارشی،  چیزی از خودش صادر می‌کند، فرزند محمدرضا پهلوی و فرح دیباست. فرح سومین زن محمدرضا بود و توانست با به دنیا آوردن رضای دوم، گام بلندی را در تحکیم روابط زناشویی شاهانه بردارد.

 

وجود دو رضا در تحت و فوق محمدرضا شاه پهلوی، ایده‌ای بود برای ساختن شعاری پرمغز و پرطنز. شعاری که حکایت از حقیقتی تلخ داشت. حکایت از این‌که نارضایتی از این حکومت جائر و جابر تا آن جا پیش رفته است که قاطبه مردم از آن نارضایتی دارند و تنها دوتن می توانند از این حکومت راضی باشند؛ پدربزرگ و نوه!

پدر رضا، پسر رضا

سی و پنج میلیون نارضا

خدا، شاه، میهن. این شعاری بود که حامیان سلطنت برای خودشان تراشیده بودند و گاهی که 200 تا 300 نفری تظاهرات می کردند، روی پلاکاردهایشان می‌نوشتند یا از بلندگوهای دولتی شان فریاد می‌کردند.

می‌خواهیم به تحلیل این شعار بپردازیم: باید بگوییم بخش اول و بخش آخر این شعار اتفاقا کاملا درست است. «خدا» و «میهن» دو اصل اصولی هر موضع‌گیری سیاسی هستند. مشکل در «بخش وسطی شعار» است. مشکل این جاست که «شاه» نمی‌تواند رابط خوبی بین بخش‌های ابتدایی و انتهایی این شعار باشد.

اما مردم رابطه بهتری بین اجزای این شعار برقرار کرده بودند. ببینید:

خدا، شاه، میهن

گر بگیرد اولی جان پلید دومی

ملتی یابد نجات، آسوده گردد سومی