کرونا ویروس و مدلینگ مدیریت شرایط

به گزارش خبرگزاري رسا، روح الله متفکر آزاد در یادداشتی نوشت: در روزهای اخیر صحبت های فراوانی پیرامون بیوتروریستی بودن موضوع کوروناویروس مطرح است. آیا در صورت صحت یا عدم صحت آن نحوه مواجهه مسئولین و مردم با این پدیده یا عملیات خصمانه یکسان خواهد بود. این پرسشی است که در نوشتار حاضر تلاش برای پاسخ به آن خواهم نمود. خانواده این ویروس که کشف آن به نیمه دوم قرن گذشته باز میگردد با تبدیل شدن ویروس به فرم های بیولوژیکی جدیدتر باززایی می شود این ویروس که کووید ۱۹ نامیده شده است دارای تیپ های مختلفی میباشد از تحقیقات دانشمندان چنین بر می آید که نوع مهاجم تر این ویروس مورتالیتی یا توان مرگ و میر بالاتری را داراست.

به نظر می رسد گسترش نوع خفیف تر محتمل تر باشد چراکه ویروس شدیدتر به دلیل بروز علائم حاد بیشتر مهار گردیده و فشار غربالگری و انتخاب گری نوع خفیف تر را وایرال بنماید. شیوع انواع خفیف تر (در صورت تایید) باز می گردد به نحوه انتشار آن که نتیجه خفیف بودن اثرات و تسری آن به دلیل زندگی ناقلین در بین مردم می باشد این امر ممکن است نوید کمرنگ شدن اثر ویروس به مرور زمان را بدهد. اما آنچه که مهم است این نکته است که برای ما امکان تشخیص بیوتروریستی بودن انتشار این ویروس تا زمانی که توالی یابی ژنومی آن در ایران مشخص نشده باشد وجود ندارد. به نظر می رسد برای تشخیص بیوتروریستی بودن انتشار این ویروس دانستن تفاوت های ژنومی آن ضروری می باشد. تلاش دارندگان دانش های پیشرفته برای ساخت خط تولید، نگهداری و بکارگیری عوامل زیستی به عنوان تسلیحات بیولوژیک از دیرباز مورد توجه محققین بوده است، نگارنده به همراه تیمی از کارشناسان مربوطه کتاب های ترجمه و تالیفی گوناگونی در این زمینه در شرف انتشار دارند که در برگیرنده تاریخچه بلند استفاده از تسلیحات بیولوژیک بر علیه دولتها و ملت های دیگر می باشد.

به لحاظ زیستی جهش یافتن ویروس ها امری شدنی است اما اینکه این جهش‌ها مدیریت شود و به سمت یافتن یا طراحی ویروس های مهلک برده شود به ترازی از سنتتیک بودن این سیستم زیستی نیاز دارد، بدون دانستن توالی یابی ژنوم مربوطه در ایران امکان اظهار نظر صریح میسر نمی باشد اما می توان با توجه به شواهد موجود مواجه بودن با یک حمله بیولوژیک را محتمل دانست اما حتی اگر چنین امری هم اتفاق نیافتاده باشد و صرفا یک جهش یافتن طبیعی و نه سنتتیک را شاهد باشیم باز فرق چندانی در اصل مقابله در شرایط فعلی ندارد و به هر عنوان ما و دنیا با یک تهدید زیستی مواجه هستیم؛ لذا تمهید شرایط لازم برای مقابله با آن امری ضروری و اجتناب ناپذیر می نماید.

زنجیره انتقال بایستی قطع گردد:

در برابر این تهاجم و یا انتشار ویروس مربوطه چندین رویکرد ضرورت دارد ابتدائا مدیریت عالمانه و در شرایط بحرانی، امری ضروری می باشد؛ این مدیریت معطوف به مدیریت علمی، یافتن راه حل برای درمان بیماری ناشی از این ویروس و یا واکسیناسیون آن بوده و نیز مدیریت افکار عمومی است؛ بایستی علی رغم جدی گرفتن مسئله، مراقب ایجاد و القای ترس فراوان بود و مانع از ایجاد فضای رعب و وحشت در جامعه شد با توجه به آمار پایین مرگ و میر این ویروس به نسبت حجم بالای وحشت از آن، به نظر می رسد خطر سایر پدیده ها بیش از خود بیماری مزبور باشد، به دیگر سخن فلج شدن چرخه اقتصادی کشور بحرانی سهمگین تر می نماید. همانگونه که در رسانه‌های مختلف گفته شده است بهترین راه برای توقف بیماریهای همه گیر به مانند این ویروس که در لیست بیماری های پاندمیک قرار گرفته است قطع نمودن زنجیره انتشار ویروس است بمانند برداشتن حلقه هایی در مسیر دومینوی به هم پیوسته، که اگر این انتشار منقطع گردد امکان مدیریت صحنه برای درمان بیماران موجود، میسور خواهد بود.

از دیگر مسائل مورد نظر بالا بردن سطح مدیریت بحران است طبیعتاً وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی دیگر نبایستی به فکر کنترل همه پدیده‌های پیرامونی این بحران باشد و مدیریت پدیده های دیگر از قبیل نحوه اطلاع رسانی، تامین ماسک و مواد شوینده، نحوه مدیریت بازار، مدیریت اداری و سایر مسائل پیرامون این قضیه بایستی در سطحی بالاتر و در تراز ریاست‌جمهوری انجام پذیرد. با توجه به جایگاه کشورمان در ابتلا به این بیماری ورود شخص رئیس‌جمهور برای مدیریت صحنه ضروری است و وزارت بهداشت بایستی تمرکز بر حوزه درمان و پیشگیری های مربوطه بهداشتی نماید.

پرداختن به ابعاد اقتصادی مقابله با ویروس کرونا وظایف سنگین دولت و مجلس را در تمهید شرایط حداقل سازی حاشیه بحران و جبران اثرات آن در اقتصاد خانوارها و اصناف و به تبع آن در کلان اقتصادی کشور بیش از پیش هویدا میکند. دولت محترم میتواند با بالانس تعطیلات در سال آینده بر اساس میزان مهار انتشار ویروس و نیز با سیاست های بجای مالیاتی و استفاده از ابزارهای تسهیلاتی نسبت به جبران ضررها همت نماید. همچنین توجه به تامین زندگی خانوارهای ضعیف تر و آنانی که دخل و خرج روزانه دارند در این شرایط از ضروریات فوری است. طبیعتا در این صورت است که شعار در خانه بمانیم مثمر ثمر خواهد بود.

مدلسازی از بحران، تبدیل تهدید به فرصت است:

 قرن حاضر دورانی است که به احتمال زیاد دنیا مواجهه متعددی با پدیده های مشابه را تجربه خواهد نمود؛ حال این مواجهه می تواند از نوع حملات بیولوژیک یا بیوتروریستی بوده و یا از نوع مواجهه طبیعی باشد در هر دو صورت ویروس کرونا برای ایران و همینطور سایر کشورهای جهان در عین تهدید بودن می تواند بر اساس هوشمندی مدل‌سازی تبدیل به فرصتی برای طراحی مدل های بهینه مقابله با چنین پدیده هایی تلقی گردد، نگارنده معتقد است در این فرصت می توان همه ابعاد مواجهه را مدل سازی نمود و از ابعاد نظامی و مواجهه سخت گرفته تا ابعاد مواجهه روانی و اطلاع رسانی مناسب در این مقوله قرار بگیرد؛ چنانکه آزمایشگاه‌های مجهز مقابله با چنین پدیده های زیستی با تمام تجهیزات لازم و متخصصین کارکشته که وارد به فرایندهای آنالیز ژنومی همه موجودات باشند و بتوانند در موقعیت مناسب به لحاظ ژنومی و به لحاظ پروتئینی موجود مورد نظر را آنالیز نموده و برای آن راه مقابله طراحی و اقدام نمایند.

این ایده باید ما را به سمت تجهیز چنین آزمایشگاه هایی ببرد و متخصصان کارآمد داخلی را به سمت آماده شدن برای تقابل های اینچنینی فرا خواند. طبیعتا انواع ماتریس های مقابله در شرایط بحران از حوزه‌های امنیتی، امنیت روانی، امنیت غذایی، امنیت بهداشتی و سلامتی بایستی در یک بسته کاملاً عملیاتی و آماده شده دیده شود. مدلینگ چنین پدیده ای در فرصت حاضر امکان پذیر است، پیشنهاد می شود دولت محترم در کنار مقابله با پدیده حاضر نسبت به بررسی الگو گیری و مدل سازی از این پدیده برای پدیده های آتی و شاید خطرناک تر فرصت بسازد و این تراز حکمرانی در شرایط بحران را ارتقا می‌دهد. اکنون اهمیت درهم‌تنیدگی پدیده های زیستی با پدیده های امنیتی کاملا عیان می گردد./1360/