اهمیت رعایت اصول بهداشتی از منظر روایات

به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری رسا، آیت الله محمود عبداللهی عضو هیأت رییسه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در نوشتاری برای خبرگزاری رسا، اهمیت رعایت اصول بهداشتی از منظر روایات را تبیین کرد.

متن نوشتار آیت الله عبداللهی به شرح زیر است:

بسم الله الرحمن الرحیم

اسلام دین جهانی و ابدی است و جهان شمولی اسلام مرتبط است با اینکه آموزه های آن، با فطرت پاک و عقلانیت منطبق است. از جمله دستورالعمل های اسلام، آموزه های بهداشتی است که در پیشگیری و حفظ و بقاء سلامتی نقشی کلیدی دارد.

امروزه تردیدی در این مطلب نیست که پیشگیری از پیدایش بیماری بر درمان مقدم است. زیرا فرآیند درمان با تحمل مشکلات، هزینه های بسیار و گاه آسیب های مختلف به سبب مصرف داروهای گوناگون همراه است و چه بسیار از مواردی هم که معالجات و درمانها موثر واقع نمی­ شود.

تعلیمات دینی که در قالب هزاران روایت و حدیث از پیامبر اکرم و اهل بیت علیهم السلام به ما رسیده است، منبع و سرمایه گرانبهایی است که نقش اساسی در تامین سلامتی جسم و بالتبع روح آدمی دارد و فقهاء عظام نیز با الهام از همین روایات این آموزه ها را در قالب احکام (مستحب، مکروه، واجب، حرام و مباح) ارائه داده اند.

نمونه هایی از این آموزه ها در زمینه بهداشت و پیشگیری ^*:

1 ـ اهمیت سلامتی

 حضرت علی ^{(علیه السلام)} : از سلامتی خود غافل مشو و آن را فراموش مکن. [1]

پیامبر اکرم ^{(صلی الله علیه و آله)} : امنیت و عافیت دو نعمتی است که بسیاری از مردم از آن مغبونند[2].

2 ـ نظافت

امام صادق^{(علیه السلام)}: پاکیزگی از اخلاق انبیاء است[3].

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله): نظافت از ایمان است و ایمان با صاحبش در بهشتند[4].

امام صادق^{(علیه السلام)}: داشتن وضوخانه­ (دستشویی) پاکیزه، بخشی از سعادت انسان است[5].

3 ـ شستشوی دست

امام صادق^{(علیه السلام)} : هر کس قبل و بعد از غذا دستش را بشوید، در گشایش و سلامتی، زندگی کند[6].

پیامبر اکرم ^{(صلی الله علیه و آله)}: هرگاه از خواب بیدار شدید، به ظرفی دست نزنید مگر اینکه سه مرتبه دستتان را بشویید.[7]

4 ـ شست و شوی دهان و دندان

پیامبر اکرم ^{(صلی الله علیه و آله)}: مسواک بزنید و پاکیزه باشید.[8]

امام باقر و امام صادق ^{(علیهما السلام)}: هر چیزی پاک کننده­ای دارد و پاک کننده ی دهان مسواک است.[9]

پیامبر اکرم ^{(صلی الله علیه و آله)}: چرا با دندان زرد و دهان بدبو بر من وارد می شوید؟ چرا مسواک نمی زنید؟[10]

5 ـ خلال کردن دندانها

پیامبر اکرم ^{(صلی الله علیه و آله)}: خلال کنید که چیزی نزد فرشتگان مبغوضتر از غذای لای دندانها نیست. [11]

6 ـ شست وشوی بینی

پیامبر اکرم ^{(صلی الله علیه و آله)}: هر گاه از خواب برخاستید سه مرتبه بینی خود را شست وشو دهید(استنشاق کنید) تا آلودگی های بینی از بین برود.[12]

7 ـ کنترل در خوردن غذا

امیرالمومنین ^{(علیه السلام)}: کم خوری، مانع بسیاری از بیماریهای جسمی است.[13]

رسول خدا ^{(صلی الله علیه و آله)}: کم خوری ریشه همه درمانهاست.[14]

امیرالمومنین ^{(علیه السلام)}: الف) برسر سفره منشین مگر اینکه گرسنه باشی ب)و از کنار سفره برمخیز مگر آنکه هنوز اشتها داشته باشی. ج) جویدن غذا را به خوبی انجام بده. [15]

حضرت علی ^{(علیه السلام)}: پرخوری و پرخوابی حال را فاسد می کنند و زیانبارند. [16]

امام رضا ^{(علیه السلام)}: به اندازه ای غذا بخور که مناسب با بدنت باشد. بیشتر از آن ارزش غذایی ندارد. هرکسی به اندازه بخورد او را سود بخشد و همچنین است آشامیدن آب. [17]

8 ـ تفریحات سالم

 رسول مکرم اسلام ^{(صلی الله علیه و آله)}: به سرگرمی و بازی بپردازید زیرا دوست ندارم سختگیری و خشونت در دینتان مشاهده شود.[18]

امیرالمومنین ^{(علیه السلام)}  در تفسیر «لا تنس نصیبک من الدنیا» فرمودند: سلامتی، فراغت، جوانی، نشاط، بی نیازی و ثروت خود را فراموش نکن و با بهره گیری(سالم) از آنها در پی آخرت باش.[19]

* در مورد بعضی از عناوین ذیل، در منابع حدیثی ده ها حدیث وارد شده است. به عنوان مثال، نسبت به نظافت دهان و دندان مرحوم شیخ حر عاملی در وسائل الشیعه هشتاد و دو روایت را در سیزده باب نقل فرموده است که فقط در باب اول آن 40روایت با عنوان تاکید بر مسواک و تداوم آن ذکر شده است.

[1] ... قَالَ لَا تَنْسَ صِحَّتَكَ . (امالی صدوق، ص228)

[2] نعمتان مغبون فيهما كثير من الناس: الصحّة و الفراغ‏. (الجامع الصغیر، ص477)

[3] مِنْ أَخْلَاقِ الْأَنْبِيَاءِ التَّنَظُّف‏. (تحف العقول، ص442)

[4] َ النَّظَافَةُ مِنَ الْإِيمَانِ وَ الْإِيمَانُ مَعَ صَاحِبِهِ فِي الْجَنَّةِ. (بحار الانوار، ج59، ص291)

[5]  مِنْ سَعَادَةِ الْمَرْءِ حُسْنُ مَجْلِسِهِ وَ سَعَةُ فِنَائِهِ وَ نَظَافَةُ مُتَوَضَّاه‏. (مکارم الاخلاق،ص126)

[6] عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ غَسَلَ يَدَهُ قَبْلَ الطَّعَامِ وَ بَعْدَهُ عَاشَ فِي سَعَةٍ وَ عُوفِيَ مِنْ بَلْوَى فِي جَسَدِهِ.(کافی، ج6،ص290)

[7] إذا استيقظ أحدكم من نومه فلا يدخلن يده في الإناء حتى يتوضأ.(الجامع الصغیر، ج1،ص69)

[8] استاکوا و تنظّفوا. (الجامع الصغیر، ج1،ص148)

[9] لِكُلِّ شَيْ‏ءٍ طَهُورٌ وَ طَهُورُ الْفَمِ السِّوَاكُ.(من لایحضره الفقیه،ج1، ص53)

[10] مَا لِي أَرَاكُمْ تَدْخُلُونَ عَلَيَّ قُلْحاً مُرْغاً مَا لَكُمْ لَا تَسْتَاكُونَ.(المحاسن،ج2،ص561)

[11] تَخَلَّلُوا فَإِنَّهُ لَيْسَ شَيْ‏ءٌ أَبْغَضَ إِلَى الْمَلَائِكَةِ مِنْ أَنْ يَرَوْا فِي أَسْنَانِ الْعَبْدِ طَعَاما. (مکارم الاخلاق،ص153)

[12] اذا استیقظ احدکم من منامه فلیستنشر ثلاث مرات. (الجامع الصغیر،ج1،ص69)

[13] قلّة الأكل تمنع كثيرا من أعلال الجسم‏. (غررالحکم،ص500)

[14] الْحِمْيَةُ رَأْسُ كُلِّ دَوَاء.(بحارالانوار،ج59،ص290)

[15] أَ لَا أُعَلِّمُكَ أَرْبَعَ خِصَالٍ تَسْتَغْنِي بِهَا عَنِ الطِّبِّ قَالَ بَلَى قَالَ لَا تَجْلِسْ عَلَى الطَّعَامِ إِلَّا وَ أَنْتَ جَائِعٌ وَ لَا تَقُمْ عَنِ الطَّعَامِ إِلَّا وَ أَنْتَ تَشْتَهِيه. (وسائل الشیعه،ج24،ص245)

[16] كَثْرَةُ الْأَكْلِ وَ النَّوْمِ تُفْسِدَانِ النَّفْسَ وَ تَجْلِبَانِ الْمَضَرَّةَ. (غرر الحکم،ص360)

[17] فَاغْتَذِ مَا يُشَاكِلُ جَسَدَكَ وَ مَنْ أَخَذَ مِنَ الطَّعَامِ زِيَادَةً لَمْ يُغَذَّهُ وَ مَنْ أَخَذَهُ بِقَدَرٍ لَا زِيَادَةَ عَلَيْهِ وَ لَا نَقْصَ فِي غِذَاهُ نَفَعَهُ وَ كَذَلِكَ الْمَاء. (مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل،ج16،ص220)

[18] الهوا و العبوا فإنّي أكره أن يرى في دينكم غلظة.(نهج الفصاحه،ص259)

[19] وَ قَالَ فِي قَوْلِهِ تَعَالَى لا تَنْسَ نَصِيبَكَ مِنَ الدُّنْيا [أَيْ‏] لَا تَنْسَ صِحَّتَكَ وَ [قُوَّتَكَ‏] وَ فَرَاغَكَ وَ شَبَابَكَ وَ نَشَاطَكَ وَ غِنَاكَ أَنْ تَطْلُبَ بِهِ الْآخِرَة. (الدعوات،ص122)