چگونه پایه‌های ائتلاف آمریکایی ــ سعودی فروپاشید؟

به گزارش خبرگزاري رسا، فارن پالیسی در مقاله‌ای تحت عنوان "ازدواج مصلحتی" هشدار داده ائتلاف شکننده میان واشنگتن و ریاض که از زمان جنگ جهانی دوم ایجاد شده، در زمان حاضر با خطر فروپاشی روبه‌رو است.

در این مقاله، که به‌قلم "کیت جانسون" و "رابی گرامر" روز پنجشنبه منتشر شده، آمده است این سناریو محتمل است؛ چرا که بی‌اعتمادی دوجانبه میان ایالات متحده و عربستان سعودی به‌دلیل آشفتگی در بازارهای جهانی نفت در برهه کنونی به یک سطح بی‌سابقه رسیده است.

این مقاله تحولات اخیر در بازار نفت را با بحران نفتی سال 1973 قیاس کرده است. در آن سال، سازمان "اوپک" تحت رهبری سعودی با صادرات نفت به کشورهای حامی اسرائیل در جنگ اکتبر به‌ویژه ایالات متحده مخالفت کرد.

در اوایل بهار امسال عربستان سعودی مجدداً به "سلاح نفتی" متوسل شد و بهای طلای سیاه را در سایه بحران شیوع کرونا در سرتاسر جهان پایین آورد و همین امر، پیامدهای اقتصادی ملموسی داشته است.

این مقاله یادآوری کرده است، روابط میان واشنگتن و ریاض طی 75 سال گذشته بارها مراحل دشواری را، از جمله منازعه عربی ــ اسرائیلی و حملات 11 سپتامبر، پشت‌سر گذاشته است ولی توافقنامه‌ای که "فرانکلین دلانو روزولت" رئیس‌جمهور وقت آمریکا با "عبدالعزیز آل‌سعود" پادشاه وقت سعودی طی دیداری در عرشه کشتی جنگی "کوئینسی" در کانال سوئر در ماه فوریه سال 1945 منعقد کردند که در آن پایه و اساس روابط میان دو کشور ترسیم شده، هنوز پابرجاست. این توافقنامه تصریح می‌کند که ایالات متحده، امنیت عربستان سعودی و منابع نفتی این کشور را تضمین می‌کند و در مقابل، ریاض از واشنگتن در حوزه نفت و حمایت از پروژه‌های آمریکایی در منطقه غرب آسیا حمایت می‌کند.

این مقاله خاطرنشان کرد، این توافقنامه اکنون در آستانه فروپاشی است به‌ویژه بعد از آنکه عربستان سعودی که مخالفان زیادی در کنگره آمریکا دارد، این بار صبر همپیمانان جمهوری‌خواهش را به بوته امتحان گذاشته است.

اگرچه ایالات متحده، عربستان سعودی، روسیه و دیگر بازیگران اصلی بازارهای نفت در ماه جاری به توافق اولیه‌ای درباره کاهش سطح تولید دست یافتند، ولی بهای نفت خام آمریکا در پایین‌ترین سطح خود در قرن 21 قرار دارد؛ امری که باعث شد قانونگذاران ایالت‌های نفت‌خیز آمریکا انتقادات تندی را علیه عربستان سعودی مطرح و طرحی قانونی را مبنی بر خروج نیروهای آمریکایی از این کشور پادشاهی پیشنهاد کنند.

به‌طور گسترده‌تر، بسیاری در واشنگتن درباره مبانی همکاری میان این دو کشور سؤال می‌کنند حتی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری که به پایبندی به ائتلاف با عربستان سعودی معروف است، اخیراً به‌صورت علنی این سؤال را مطرح کرده است که آیا ایالات متحده باید به‌طور کلی از نفت عربستان سعودی حفاظت کند در حالی که بیشتر نفت این کشور در زمان حاضر به چین و دیگر کشورهای آسیایی صادر می‌شود و این صادرات مانند گذشته به‌مقصد اروپا و ایالات متحده نیست.

این مقاله خاطرنشان کرد، بحران نفتی سال 1973 خسارت‌های طولانی‌مدت به اتحاد میان این دو کشور تحمیل کرد و باعث شد سیاسیون و افکار عمومی در ایالات متحده مواضع‌شان در قبال عربستان سعودی را مورد ارزیابی قرار دهند.

ائتلاف میان این دو کشور به‌دلیل علاقه دولت آمریکا به توافقنامه امضاشده سال 1945 پایدار ماند ولی "انقلاب انرژی"، که ایالات متحده در دوره گذشته شاهد آن بود منجر به کاهش چشمگیر میزان وابستگی این دولت به حکومت سعودی و خاورمیانه در زمینه منابع نفتی شده است.

نویسندگان این مقاله تأکید کرده‌اند، "ازدواج" میان واشنگتن و ریاض در زمان حاضر به‌دلیل تحولات ژئوپولیتیکی و اختلافات فزاینده درخصوص این پرونده میان قانونگذاران و رسانه‌ها و افکار عمومی در ایالات متحده دچار آشفتگی‌های چشمگیری شده است.

برخی کارشناسان احتمال می‌دهند واشنگتن به "طلاق" با ریاض پا پیش نخواهد گذاشت؛ چرا که به همپیمانی قابل اعتماد علیه ایران در منطقه نیاز دارد.

ولی "بروس ریدل" کارشناسان متخصص در مسائل عربستان سعودی، که سه دهه در سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) فعالیت داشت، در این‌باره اظهارنظر کرده و گفته است: ایالات متحده دیگر نیازی به عربستان سعودی ندارد و همبستگی ترامپ با این کشور پادشاهی در زمان حاضر تنها چیزی است که از روابط دو کشور پشتیبانی می‌کند ولی این امر در صورت ریاست‌جمهوری احتمالی "جو بایدن" نامزد دموکرات‌ها ممکن است به‌سرعت تغییر ‌کند به‌ویژه این‌که او پیشتر عربستان سعودی را کشوری دیکتاتور و یک شریک غیرقابل اعتماد توصیف کرده و وعده قطع کمک‌های نظامی آمریکا به این کشور را داده است./1360/