وجوب استقلال فرهنگی در نگاه بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، امام خمینی (ره) دستیابی به استقلال فرهنگی را در عدم وابستگی فکری و ارزشی به کشورهای غرب دنبال می‌کرد تا بتواند نگرش مسئولین کشوری، نخبگان و اندیشمندان حوزوی و دانشگاهی غرب‌زده را از وابستگی فکری و ارزشی به بیگانگان تغییر دهد و با نهادینه‌کردنِ وجوب دستیابی به استقلال فرهنگی در حوزه فکری و ارزشی، فرهنگ و ارزش‌های جامعه را از تهاجم فرهنگی بیگانه که تحمیلِ فرهنگ غرب بود، نجات دهد و در نتیجه، فضای فکری و فرهنگی جامعه را بر اساس فرهنگ و ارزش‌های اسلامی ـ ایرانی بنا نهد.

اهمیّت استقلال فرهنگی

امام خمینی (ره) در مورد اهمیت فرهنگ و استقلال فرهنگی می‌فرماید: «اساساً فرهنگ هر جامعه هویت و موجودیت آن جامعه را تشکیل می‌دهد و با انحراف فرهنگ، هرچند جامعه در بُعدهای اقتصادی، سیاسی، صنعتی و نظامی قدرتمند و قوی باشد، ولی پوچ و پوک و میان‌تهی است. استقلال و موجودیت هر جامعه از استقلال فرهنگ آن نشأت می‌گیرد و ساده‌اندیشی است که گمان شود با وابستگی فرهنگی، استقلال در ابعاد دیگر یا یکی از آن‌ها امکان‌پذیر است.»[1]

وجوب استقلال فرهنگی

امام خمینی (ره) در رابطه با وجوب استقلال فرهنگی می‌فرماید: «ما باید با تمام وجود، به استقلال فرهنگی برسیم که استقلال فرهنگی پایه و اساس کشوری آزاد و مستقل است. استادان عزیز باید خود این اعتقاد را بیابند که تنها فرهنگ ایران اسلامی است که نجات‌بخش کشور و ملت‌مان می‌باشد. معلمان عزیز خود بهتر می‌دانند که فرهنگ استعماری در زمان این پسر و پدر، چه به روز این کشور و ملت آورده است. به فرهنگ غنی ایران اسلامی تکیه کنید و مطمئن باشید که پیروزی از آن شماست. فرزندان عزیزتان را در سر کلاس‌ها به صورتی تربیت نمائید که وقتی فارغ‌التحصیل می‌شوند، جوانان برومندی تحویل جامعه گردند که با تمام وجود معتقد باشند که آنچه بدبختی داشتند از ابرقدرت‌های شرق و غرب و شرقزدگی و غربزدگی است.»[2]

امروز بعد از گذشت سه دهه از رحلت امام خمینی (ره) هنوز هم افرادی هستند که با نگرش غربی، در قالب شخصیت‌های علمی و مناصب اجرایی کشور به وجوب استقلال فرهنگی اعتقاد پیدا نکرده‌اند. این افراد را می‌توان به‌عنوان «روشنفکر خودباخته» معرفی کرد که تنها راه دست‌یافتن به کمال و سعادت انسانی را در گِرو پیروی بی‌چون و چرا از فرهنگ غرب می‌دانند. امام خمینی (ره) در سخنرانی‌های خود، نابسامانی‌های جامعه‌ شرقی را مثال می‌زد که در وابستگی فکری و روحی روشنفکران و تحصیل کردگان آنان بـه غرب می دانست و تنها مسیر اصلاح را، جز در بازگشت به هویت خویشتن و خودباوری ترسیم نمی‌داند.

امام خمینی (ره) درباره روشنفکران خودباخته می‌گوید: «غرب در نظر یک قشری از این ملت، جلوه کرده است که گمان می‌کنند غـیـر از غـرب، هـیـچ خـبری در هیچ جا نیست و این وابستگی فکری، وابـسـتـگـی عـقلی، وابستگی مغزی به خارج، منشا اکثر بدبختی‌های مـلـتـهـاسـت... در هـر امری پیش می‌آید، از باب این که مغزهای آنـهـایـی کـه در رأس بـودند، به‌طوری بار آمده بوده است که از خـودشـان؛ بـلـکـه مـنـصـرف و قـبـلـه‌شان غرب شده بود. یکی از روشـنـفـکرهاشان، متفکرین‌شان به اصطلاح گفته بود که: ما تا همه چیزمان را انگلیسی نکنیم، نمی‌توانیم یک رشدی بکنیم.»[3]

ایشان خطاب به اساتید دانشگاه، نویسندگان و روشنفکرها می‌گوید: «... اساتید دانشگاه ما، همه نویسندگان ما، روشنفکرهای ما، همه بـیـدار بشوند، متوجه بشوند که غفلت‌ها شده است، تا حالا، مـا را اغفال‌ها کـردنـد، مـغزهای ما را عوض کردند... باید فکر این معنی بـاشـیـد که ما خودمان انسانیم،خودمان فرهنگ داریم، ما خودمان مـی تـوانیم تعلیم و تربیت کنیم و می توانیم کار انجام دهیم.»[4]

بنابراین بدون هیچ تعصبی باید اذعان کرد تنها راه پیشرفت، عزّت و استقلال جامعه اسلامی ایران را در پیروی از ارزش‌های دین اسلام، قول، فعل و تقریر ائمه معصومین (ع) و عملی‌کردن گفتمانِ امامین انقلاب است./پ201/ق

نویسنده: ابراهیم کارگران، کارشناسی ارشد مدیریت فرهنگی

[1] . امام خمینی(ره)، صحیفۀ امام، ج 15، ص 243.

[2] . امام خمینی ، صحیفه نور ، ج 17، ص35.

[3] . (صـحیفه نور)، مجموعه رهنمودهای امام خمینی، ج183/11، وزارت ارشاد.

[4] . همان، ج105/10.