قاتل اصلی را باید پیدا کرد

اشاره: فرهنگ جامعه همواره در تکاپو و حرکت است و در مسیر خود با فرازونشیب‌هایی برخورد می‌کند، مهمترین تذکار این فرازونشیب‌ها فراموش نکردن واقعیت‌های جامعه است. فضای مجازی بستری برای شخصیت‌سازی نسل جدید و این اتفاق منجر به دو موضوع شد، یعنی بحران هویت و گسل نسلی دو مسئله و موضوع برای برخورد با بحران‌هایی است که نسل جدید با آن سروکار دارد.

برای بررسی بیشتر این موضوع و واکاوی پیرامون اتفاقی که چند روزی است در فضای مجازی داغ شده یعنی قتل دختر سیزده ساله، خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، نزد خانم مهری طالبی دارستانی کارشناس خانواده و فعال حوزه زنان رفت؛ مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

رسا ـ این اتفاقاتی که در جامعه رخ می‌دهد، ریشه‌هایی دارد که منجر به اتفاقات دیگر می‌شود، مسأله ما این است که چرا باید شاهد این موضوعات باشیم؟

ضمن عرض تاسف عمیق بابت رخداد چنین جنایاتی، ابتدا لازم است تا عرض تسلیتی خدمت مادر رومینا اشرفی داشته باشم، داغدارترین فرد این جریان که در هیاهو و جنجال رسانه‌های مدعی حمایت از حقوق زنان، داغش به فراموشی سپرده شده است.

برای پاسخ به سؤال مطرح شده باید به سه نکته توجه ویژه داشته باشیم: 

اول اینکه این دست فجایع مختص جامعه ما نیست و حتی می‌توان گفت آمار خشونت‌های خانگی علیه دختران و زنان در ایران به جهت سابقه فرهنگی ایرانی ـ اسلامیِ خانواده محورمان پایین‌تر از بسیاری از کشورهاست، البته دقیقا به جهت همان سبقه تاریخی و فرهنگی بروز چنین رفتارهایی به شدت نگران کننده‌تر و دردناک‌تر از سایر جوامع می‌نماید و یک مورد در ایران برابری می‌کند با هزاران در غرب، اما در هر حال استفاده از عبارت «خشونت فراگیر» در این خصوص خارج از دایره انصاف است.

فرهنگ عمومی و فضای مجازی را باید با دقت دید

دوم یافتن چرایی چنین رویدادی نیازمند بررسی همه عوامل و بسترهای مختلف موثر در وقوع آن است. در چنین مواردی از فرهنگ رسمی قالب بر جامعه تا تاثیرات فضای مجازی، رسومات قومیتی، مکانی، روابط، کنش‌های فردی و درون خانوادگی دخیل هستند و بدون بررسی دقیق میزان تاثیر و وزن‌دهی به هر یک از این عوامل نمی‌توان تحلیل دقیقی از چرایی وقوع جنایات مشابه ارائه داد.

سوم لازم است ابتدا گوشه چشمی داشته باشیم به سن پدر و مادر رومینا و حتی مردی که رومینا را قربانی هوسش کرد و سپس به تحلیل چرایی بپردازیم.

رسا ـ مقصران این حادثه چه کسانی هستند؟

بر مبنای پیش فرض‌های مطرح شده در پاسخ سؤال قبل باید عرض کنم که از مجموعه این عوامل می‌توان اینگونه نتیجه گرفت که شاید در نگاه ظاهری و واقعی اولیه مقصر اصلی این جنایت پدر رومینا بوده و قطعا مستوجب مجازات است اما در حقیقت عواملی دیگر منجر به چنین موقعیتی برای رومینا شده که وقتی دقیق‌تر و موشکافانه به ماجرا می‌نگریم، شاید شراکت‌شان در این واقعه کمتر از پدر نبوده است.

از جامعه ای که نیازهای رومینا را به عنوان دختری که به بلوغ رسیده، نمی‌بیند و راهی برای پاسخ صحیح به نیازش تعریف نکرده است و نظام فرهنگی و آموزشی که به رومینا نیاموخته تا چگونه هیجانات و عواطفش را کنترل کند و در مسیر صحیح حرکت کند، به علاوه خانواده‌ای که نیاز عاطفی دخترش را طوری برطرف نکردند تا پناه به دامن غریبه نبرد و مردی که برای هوا و هوس خود دختری را بازیچه امیالش می‌کند.

در این موضوع ما مقصریم

حتی اقوام و نزدیکانی که نتوانستند غم و غیرت نابه‌جای پدر را آرام سازند و شاید آتش بیار معرکه هم بوده اند، همه و همه به نحوی در این خون شریکیم و از مسببان خون رومینا محسوب می‌شویم.

برای تبیین بیشتر موضوع خوب است اینها را پیوند دهیم به نقش محرک‌های محیطی و فضای باز مجازی که قتلگاه فرزندان این آب و خاک شده و در آخر کلاه خود را قاضی کنیم که تک تک ما چقدر مقصریم؟

لازم است اینجا به مفهوم گسترده جامعه دقت کنیم، جامعه‌ای که قرار بود بر مبنای احکام الهی و اخلاق انسانی افراد را به سمت سعادت سوق دهد، اکنون موجوداتی پرورش داده که صرفا با نگاه خودمحوری و خودخواهی با دیگران کنش دارند.

رسا ـ مسئله کودک همسری و ارتباط آن با این ماجرا را چگونه تحلیل می کنید؟

شاید یکی از مهمترین علل رخداد این وقایع نگاه جزمی و تحجرگرایانه با لعاب تجددگرایی است که تحت عنوان کودک همسری دستاویز برخی برای ندیدن و نشنیدن نیازهای بخش عظیمی از نوجوانان و جوانان شده است. در کنار رسومات غلط و نه چندان قدیمی قالب شده بر ازدواج، این مورد کودک‌انگاری از همه دست و پاگیرتر و آزاردهنده‌تر است.

حتی اگر بتوانیم برای مباحث اقتصادی دست و پاگیر ازدواج راه‌حل‌های چون وام و تسهیلات دیگر یا راه‌حل‌هایی چون ازدواج نیمه مستقل یا دوره عقد و نامزدی طولانی مدت را پیشنهاد دهیم و اجرا کنیم اما زمانی که جامعه و خانواده با کودک انگاری فردی که به بلوغ رسیده سعی در نشنیدن و ندیدن نیاز طبیعی و فطریش دارد راهی جز خرق مسیر صلاح و طبیعی برای فردی که غریزه اش جانش را به لبش رسانده نمی‌ماند.

طراحان کودک همسری جانی هستند

هر کنشی برخواسته از یک نیاز است و اگر جلوی کنش معقول و متعارف پاسخ به نیاز سد شود و این نیاز سرکوب گردد، به صورتی ناهنجار بروز خواهد کرد که آسیبش محدود به دایره شخص نیست و جامعه را درگیر می‌کند. اینجاست که به جرأت می‌توان گفت که هیچ تفاوت ماهوی میان طرفداران افزایش سن ازدواج و طراح موضوعاتی همچون کودک همسری با پدر رومینا وجود ندارد.

هر دو در ندیدن و نشنیدن نیازهای رومینا در یک مسیر گام برداشتند و در رخداد چنین فجایعی با هم همکاری داشتند و حتی اگر منجر به قتل نشود، یکی بستر را برای طرد رومینا از مسیر صحیح زندگی فراهم می‌کند و دیگری در نهایت به مسیر زندگی‌اش خاتمه می‌دهد.

تنها راه برون رفت از چنین گردابی که دیر یا زود دامن اغلب فرزندان و خانواده‌های ما را خواهد گرفت، برنامه‌ریزی دقیق و جامع آموزش و تربیت والدین و کل اعضای خانواده برای ساختن خانه امن واقعی در بستر گفتمان اسلام و عرف اصیل ایرانی است، در این راستا به جای هزینه برای لوایح فردمحور تحت عنوان حمایت از کودکان یا زنان، باید به دنبال حمایت از نظام خانواده باشیم./882/گ404/ف

خبرنگار: سید محمد متکلم