نگاهی به زندگی‌نامه و سوابق علمی و اجرایی اعضای جدید شورای عالی حوزه
در پی معرفی اعضای دوره هشتم شورای عالی حوزه‌های علمیه از سوی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم خبرگزاری رسا نگاهی گذرا و کوتاه به سوابق علمی اجرایی و مدیریتی آنان انداخته است.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، در پی معرفی اعضای دوره هشتم شورای عالی حوزه های علمیه از سوی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و تأیید از سوی رهبر معظم انقلاب و سایر مراجع تقلید، خبرگزاری رسا نگاهی گذرا و کوتاه به سوابق علمی اجرایی و مدیریتی آنان انداخته است.
بر اساس ماده یک اساس نامه شورای عالی،«شورای عالی حوزه علميه قم»، تشکلی از علما و خبرگان اسلامی است، که عهده‌‌دار سياست‌گذاری و برنامه‌ريزی کلان در بخش های مختلف آموزشی، اخلاقی، تبليغی، اجتماعی، و معيشتی حوزه علميه قم و ساير حوزه‌هايی که از امکانات و خدمات حوزه علميه قم استفاده می‌کنند، است.
ايجاد شرايط لازم براي پرورش فقهاي بزرگ و مفسران و متکلمان و فلاسفه و خطباي اسلامي و محققان، در رشته‌هاي مختلف علوم ديني و تربيت کادر مورد نياز حوزه و نظام؛ ارتقاي کيفي و کمي امور گزينشي، تحقيقي، تبليغي، اخلاقي، سياسي و معيشتي حوزه‌هاي علميه، حفظ استقلال حوزه در تمام جهات، طبق توصيه‌هاي امام امت(قدس سره) و مقام معظم رهبري و مراجع عظامف تواناسازي هر چه بيشتر حوزه‌ها، در پاسخگويي به نيازهاي فرهنگي جوامع بشری، فراهم‌آوردن زمينه‌هاي مطلوب، جهت استفاده از حوزويان، برنامه‌ريزي در جهت مقابله همه‌جانبه با تهاجم بر ضد اسلام و مکتب اهل بيت، از سوي دشمنان و منحرفان همچنین تهيه و تصويب برنامه‌هاي لازم، در جهت تحکيم و تقويت مباني انقلاب و نظام اسلامي از اهداف شورای عالی حوزه های علمیه به شمار می روند.
برنامه‌ريزي در امور تحصيلي، برنامه‌ريزي در امور جذب و گزينش، نظارت و مشاوره، برنامه‌ريزي در امور اخلاقي، برنامه‌ريزي در امور تبليغي و برنامه‌ريزي در امور معيشتي از مهم ترین وظایف و اختیارات شورای عالی حوزه های علمیه به شمار می رود.
نصب و عزل اعضاي شوراي عالي، به پيشنهاد جامعه محترم مدرسين، و تصويب مقام معظم رهبري و مرجع يا مراجع عظام حوزه علميه قم انجام مي‌شود و مدت فعاليت شورای عالی در هر دوره، 4 سال و تعداد اعضاي آن، حداقل، 7 نفر است.
آیات: سید هاشم حسینی بوشهری، مهدی شب زنده دار، جواد مروی، سیداحمد خاتمی، علیرضا اعرافی، محسن اراکی و محمود رجبی اعضای دوره هشتم شورای عالی حوزه های علمیه هستند که بخشی از زندگی نامه آنها تقدیم خوانندگان خبرگزاری رسا می‌شود.
آیت الله سیدهاشم حسینی بوشهری
تولد و دوران كودكی
آیت الله سيد هاشم حسيني بوشهري در سال 1335 در بخش بردُخون از حوالي بندر ديّر استان بوشهر به دنيا آمد. پدر او روحاني بود و اگر چه بسياري از دروس رسمي حوزه را نخوانده بود، در منطقه خود مورد اعتماد مردم و به رتق و فتق امور مردم و حل منازعه بين آنها مي‌پرداخت و خود از راه كشاورزي روزگار مي‌گذراند. مادر او نيز خود دختر عالمي فرزانه بود و در شكل‌گيري شخصيت آیت الله حسيني بوشهري نقش بسزايي ايفا مي‌كرد.
دوران تحصيل
آیت الله حسيني بوشهري پس از به پايان رساندن دوره دبستان، به تحصيلات علوم ديني روي آورد. مشوق اصلي او در اين امر پدرش بود. او تحصيلات خود را در مدرسه علميه بوشهر آغاز كرد و پس از طي بخشي از دروس مقدمات به حوزه علميه قم رو آورد.
در قم درس هاي باقيمانده از دوره مقدمات را فرا گرفت و سپس دوره سطح را آموخت و به درس خارج راه يافت. ضمن اينكه در دروس اخلاق استادان خود شركت مي‌نمود. وي همگام با تحصيل به تدريس آنچه آموخته بود نيز مي‌پرداخت.
اساتيد
آیت الله حسيني بوشهري در حوزه علميه بوشهر و قم به محضر عالمان و استادان بسياري شرفياب شد. او دروس مقدمات را در مدرسه علميه بوشهر آغاز كرد و پس از فراگرفتن جامع المقدمات و بخشي از كتاب سيوطي به حوزه علميه قم وارد شد.
وي در قم ادامه كتاب سيوطي و نيز كتب مغني و معاني و بيان و شرح لمعه را به صورت خصوصي از محضر اساتيد آن زمان فرا گرفت. در دوره سطح نيز بخش عمده‌اي از رسائل و مكاسب را نزد مرحوم آيت الله ستوده آموخت.
ايشان بخش هايي از رسائل، كفايه و قوانين را از محضر آيت الله ميرزا محسن دوزدوزاني بهره برد. او بسياري از مباحث كفايه را نيز از درس مرحوم آيت الله پاياني استفاده كرد. با اتمام دروه سطح به درس خارج فقه مرحوم آيت الله العظمي گلپايگاني، آيت الله فاضل لنكراني، آيت الله تبريزي رفت.
در زمينه اصول نيز مدتي از محضر مرحوم آيت الله ميرزا هاشم آملي بهره برد. سپس يك دوره كامل اصول را از خدمت آيت الله مكارم شيرازي و بخشهاي بسياري را نيز از محضر آيت الله وحيد خراساني فرا گرفت.
در طي اين سال ها در بخش حكمت و عرفان به درس آيت الله حسن زاده آملي و آيت الله انصاري شيرازي رفت و اسفار را نزد اين عالمان وارسته آموخت.
فعاليت‌های علمی و فرهنگی
آیت الله حسيني بوشهري از نخستين سال هاي تحصيل به امر تدريس اهتمام ويژه‌اي داشت، به گونه‌اي كه مصمم بود هر درسي كه مي‌آموزد، بياموزاند. از اين رو با شروع سيوطي، به تدريس اشتغال داشت كه اين مسأله هم اكنون نيز ادامه دارد. بسياري از نوارهاي تدريس او هماره مورد استفادة طلاب حوزه علميه قم است.
وي بارها دروس مقدمات، شرح لمعه، رسائل، مكاسب، كفايه و بخشهايي از عروة‌الوثقي را تدريس كرد. در فن خطابه نيز پس از نگارش جزوه‌اي در اين زمينه سالياني چند به تدريس براي علاقه‌مندان به آشنايي با فن سخنوري اشتغال داشتند كه در طي اين سالها شاگردان بسيار را تربيت كرده‌اند.
او در كنار اين فعاليتها از تدريس در دانشگاهها باز نمانده و به گونه‌اي مستمر به تدريس در دانشگاههاي تهران و قم اشتغال داشته است.
آیت الله حسيني بوشهري در عرصه تحقيق و تأليف كتب و مقالاتي را به رشته تحرير درآورده است كه از آن جمله مي‌توان به موارد زير اشاره كرد:
1ـ شرحي بر كتاب اجتهاد و تقليد عروة الوثقي
2ـ شرح عربي بر كتاب اصول فقه
3ـ تقريرات دروس فقه و اصول
وي همچنين مقالات و جزوات بسياري به تناسب تدريس، در زمينه‌هاي فقه و اصول، اخلاق و تفسير قرآن نگاشته‌اند.
ايشان از همان سال هاي اوليه تحصيل اهتمام ويژه‌اي به امر تبليغ داشته به گونه‌اي كه به مناطق گوناگون در داخل و خارج كشور سفر كرده به تبليغ مباني دين مبين اسلام پرداخته و مي‌پردازد.
فعاليت‌های سياسی
آیت الله حسيني بوشهري در طول سال هاي مبارزه امام و امت مسلمان ايران بر ضد رژيم پهلوي، همواره با اين سيل خروشان همراه بوده است. او مبارزه را از سنين نوجواني و در بوشهر آغاز كرد و در قم نيز آن را پي گرفت. او اعلاميه‌هاي امام(ره) را بين مردم منتشر مي‌كرد كه اين مسأله موجب چندين بار دستگيري و بازجويي وي شد.
وی پس از انقلاب در فعاليت هاي گوناگون علمي و فرهنگي حضور داشته‌اند كه از جمله مي‌توان به موارد زير اشاره كرد:
1ـ مديريت مدارس علميه حجتيه، رسالت و حضرت آيت الله گلپايگاني
2ـ نايب ریيس و عضو هيأت امناي مركز جهاني علوم اسلامي و سازمان حوزه‌ها و مدارس خارج از كشور
3ـ عضويت در هيأت امناي جامعة‌الزهراء
4ـ رياست ممتد مجمع نمايندگان طلاب و فضلاي حوزه علميه قم طي پنج دوره
5ـ مدير مسؤول مجله پيام حوزه
6ـ مدير مسؤول هفته نامه افق حوزه
7ـ قائم مقام مركز مديريت حوزه علميه قم
8ـ مدير مركز مديريت حوزه علميه قم
9 ـ عضويت در شوراي عالي حوزه علميه قم
10- امام جمعه شهر مقدس قم
آیت الله مهدی شب زنده دار
تولد و دوران كودكي
آیت الله مهدی شب زنده دار در سال 1332 در داراب متولد شد؛ البته او بزرگ شده شهر قم است و پدرش كه در كسوت مقدس روحانيت بود، در تابستان به همراه خانواده به داراب سفر كرده بود كه فرزندش در همان جا متولد شد.
دوران تحصيل، استادان و دوستان
آیت الله شب‌زنده‌دار تحصيلات دوره دبستان را به پايان رساند و يك سال نيز به دبيرستان رفت. پس از آن وارد حوزه علميه قم شد. او كه قسمتي از دروس مقدمات و دوره سطح را نزد پدر خود آية‌الله شيخ حسين شب‌زنده‌دار خوانده بود، مغني را نزد آية‌الله جنتي، رسائل را نزد حضرات آيات مصلحي، طاهري و مؤمن آموخت و براي فراگيري مكاسب به نزد حضرات آيات شب‌زنده‌دار، مؤمن، مشكيني و ستوده رفت. استادان او در كفايه حضرات آيات مؤمن و سبحاني بودند.
آیت الله شب‌زنده‌دار كشف المراد را نزد آية‌الله حسيني كاشاني، بخشي از شرح منظومه را نزد حضرات آيات مؤمن، مفتح و صالحي مازندراني و بخشهايي از اسفار رانزد آية‌الله سيد رضا صدر، آية‌الله اميني و آية‌الله انصاري شيرازي فرا گرفت. قسمتي از شفا را نزد آية‌الله جوادي آملي و بخشي از اشارات را نزد آية‌الله حسن‌زاده آملي آموخت.
وی با پايان يافتن دوره سطح به درس خارج آيات عظام شيخ كاظم تبريزي، شيخ مرتضي حائري، وحيد خراساني و شيخ جواد تبريزي رفت و از محضر آنان بهره‌هاي بسيار برد.
فعاليت‌های علمی و فرهنگی و سياسی
آیت الله شب‌زنده‌دار سال ها به تدريس دروس دوره سطح پرداخته و شرحي نيز بر قسمتي از تحريرالوسيله نگاشته است او از فقهای شورای نگهبان و مدير مؤسسه و مدرسه بقية‌الله(عج) است.
آیت الله شیخ جواد مروی
تولد و دوران کودکی:
حاج شیخ جواد مروی سال 1340 شمسی در مشهد مقدس و در خانواده ای از اهل علم و تقوا دیده به جهان گشود. جد پدری ایشان از عالمان شهر نیشابور و والد مکرمشان مرحوم آیت الله حاج شیخ علی مروی در جوانی به مشهد هجرت نمود. مرحوم آیت الله شیخ علی مروی در ادبیات از شاگردان برجسته مرحوم ادیب نیشابوری و درعلوم معارف از شاگردان مرحوم آیت الله میرزا مهدی اصفهانی و در فقه و اصول ملازم مرحوم آیت الله العظمی سید محمد هادی میلانی بود.
تحصیل و استادان:
ایشان از محضر اساتید برجسته ای در علوم مختلف بهره جستند:
در آغاز، ادبیات فارسی و برخی از مباحث پیرامون آن را از ادیب و عالم بزرگ، مرحوم حاج محمد صادق حشمت فراگرفتند.مباحث ادبیات عرب (همچون کتاب های شرح قطر، مباحثی از شرح رضی و شرح نظام) را از محضر والد گرامی خویش که از شاگردان مبرز مرحوم ادیب نیشابوری بود آموختند.
دروس سطح را تا رسائل مرحوم شیخ اعظم انصاری در محضر پدر که از شاگردان مرحوم آیت الله العظمی سید محمدهادی میلانی بود تلمذ نمود، مکاسب را نزد مرحوم آیت الله میرزا علی فلسفی (ره) و کفایه را در محضر آیت الله رضا زاده حفظه الله به پایان رسانید.
در کنار فراگیری کتب متداول فقهی اصولی حوزه های علمیه، قسمتی از کتب ریاض المسائل و تمام صلاه و زکات مرحوم حاج آقا رضا همدانی را در محضر مرحوم والدشان آموختند.
مقطع خارج را با دوسال حضور در دروس خارج آیت الله سید حسن مرتضوی حفظه الله آغاز نمودند و دوسال نیز در دروس فقه و اصول مرحوم آیت الله میرزا علی فلسفی شرکت نمودند. بیشترین بهره علمی در مباحث فقه واصول را در یازده سال ملازمت درس مرحوم آیت الله سید ابراهیم علم الهدی از شاگردان مبرز آیت الله العظمی سید محمد هادی میلانی[1]کسب نمودند.مدتی نیز از مباحث اصول مرحوم آیت الله سید حسین شمس از شاگردان قوی مرحوم آیت الله سید محمد هادی میلانی بهره بردند.
همچنین مدت 7 سال از مباحث فقه و اصول آیت الله العظمی وحید خراسانی حفظه الله و 5 سال از مباحث فقه مرحوم آیت الله العظمی تبریزی استفاده کردند.
معارف مکتب تفکیک مرحوم آیت الله میرزا مهدی اصفهانی را از پدر فراگرفتند که از شاگردان درس مرحوم آیت الله میرزا مهدی اصفهانی بودند.
مدتی در مباحث مرحوم آیت الله شیخ حسنعلی مروارید با محوریت کتاب تنبیهات حول المبداو المعاد ایشان که در شبهای شنبه در منزلشان برگزار می شد شرکت کردند.
شرح تجرید را به اشاره والدشان از عالم فاضل و گمنام، مرحوم شیخ صفرعلی رحیمی فرا گرفتند.
مدت یکسال در بحث فلسفه دکتر ابراهیمی دینانی شرکت کردند. همچنین از دروس مرحوم آیت الله سید عزالدین زنجانی و استاد جلال الدین آشتیانی بهره فراوان برد و مدتی نیز در قم از مباحث استاد حسن زاده آملی و استاد جوادی آملی استفاده کردند.
همچنین از حشر و نشر سالیان متمادی با مرحوم علامه عسگری استفاده های فراوان علمی نمودند.
فعالیت‌های علمی فرهنگی
تدریس
از آغاز، در کنار فراگیری دروس حوزه به تدریس آنها مشغول شدند. کتاب هایی چون سیوطی، مغنی، معالم الاصول، اصول الفقه، شرح لمعه، رسائل، مکاسب و کفایه را برای طلاب حوزه علمیه خراسان، حوزه علمیه قم، دانشگاه علوم اسلامی رضوی و دانشگاه امام صادق علیه السلام تدریس نمودند و صدها نفر از طلاب و دانشجویان از جلسات حضوری و درس های ضبط شده ایشان استفاده نمودند و از سال 1380 هجری شمسی تاکنون به تدریس خارج فقه و اصول در حوزه علمیه قم همت گماردند و البته در کنار آن ارتباط با فضلای حوزه علمیه خراسان در دانشگاه علوم اسلامی رضوی و ارائه مباحث فقه و اصول را ادامه دادند.
از جمله فعالیت های حضرت استاد در آموزش طلاب حوزه های علمیه، تدریس شرح تجرید، فلسفتنا و اقتصادنا شهید صدر، مباحث شبهه شناسی اعتقادی در مشهد مقدس، مباحثی از کتاب المراجعات، مباحثی درباره مهدویت و مباحثی در علم رجال در حوزه علمیه قم بوده است.
ایشان در پانزدهمین اجلاسیه اساتید سطوح عالیه و خارج حوزه علمیه قم به عنوان استاد نمونه دروس خارج معرفی شدند.
2.مسؤولیت‌ها
- عضویت در هیات علمی بین الملل بعثه مقام معظم رهبری از 25 سال پیش تاکنون. ایشان طی این مدت با حضور در بعثه مقام معظم رهبری در موسم حج و عمره ضمن گفتگو با اندیشمندان جهان اسلام از بلاد مختلف اسلامی و غیر اسلامی، علاوه بر پاسخ به سوالات و شبهات عقیدتی آنان، مناظرات مختلفی نیز با عالمان سایر مذاهب داشتند که آثار فراوانی به دنبال داشته و دارد. همچنین تلاش فراوانی نسبت به سامان دادن علمی معرفتی مسائل شیعیان حجاز از سال ها قبل تاکنون توسط ایشان انجام گرفته است.
- عضویت در شورای عالی حوزه های علمیه( دوره هفتم)
- عضویت در جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
- عضویت در شورای کتاب مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام
- عضویت هیات امنای دانشکده اصول الدین( دوره اول)
سفرهای تبلیغی آموزشی
حضرت استاد در کنار فعالیت های علمی مذکور، سفرهای تبلیغی، آموزشی فراوانی به کشورهای عربی منطقه، جنوب شرق آسیا و اروپا داشته اندو علاوه بر تشکیل جلسات آموزشی برای علما و نخبگان، ارتباط علمی خود را با حوزه های علمیه شیعه و اهل سنت و مجامع دانشگاهی و تبادل نظر با اندیشمندان جهان اسلام را حفظ نمودند. قابل ذکر است یکی از دست آوردهای این سفرها، آشنایی کامل با سیستم آموزشی حوزه ها و بعضی از دانشگاه های خارج از کشور بوده است.
ایشان در سال های دفاع مقدس بارها در جبهه های جنگ حق علیه باطل حضور یافت و در کنار رزمندگانی چون شهید چمران و شهید نور علی شوشتری به انجام وظیفه پرداخت.
تالیفات
الف. کتب عقائدی
شرحی بر کشف المراد
حواشی بر اللوامع الالهیه فی المباحث الکلامیه
مباحث عقائدیه هامه( مباحث کلامی مورد نیاز مبلغین حج)
السلفیه کما رایت ( مجموعه ای از مناظرات با اندیشمندان سلفیه در بلاد اسلامی)
ملاحظات علی کتاب تطور الفکر السیاسی الشیعی من الشوری الی ولایه الفقیه.
نقدی بر کتاب مکتب در فرآیند تکامل
مناهج الاعلام فی المباحث العقائدیه (شیخ مفید، خواجه نصیر الدین طوسی و علامه حلی)
ب. کتب فقهی
-مشکاه الحقیقه فی شرح تحریر الوسیله:
- الاجتهاد و التقلید 1 جلد.
- - کتاب الحج 6 جلد.
- - کتاب الخمس3 جلد.
- - کتاب الاجاره 4 جلد.
ج. کتب اصولی
- شرحی بر رسائل شیخ اعظم انصاری.
- شرحی بر کفایه الاصول.
- مصباح الدلاله فی توضیح نهایه الدرایه( که توضیح مباحث غامص نهایه الدرایه محقق اصفهانی است)
- مرقاه الاصول الی علم الاصول ( از ابتدای مباحث الفاظ تاپایان تعادل تراجیح؛ این کتاب درحدود 10 جلد حاصل بیش از پانزده سال تدریس دوره اول خارج در حوزه علمیه قم است.)
د. رجال
- الاراء الرجالیه
- ملاحظات علی معجم رجال الحدیث
[1] مرحوم آیت الله العظمی سید محمد هادی میلانی در اجازه اجتهاد مفصلی که به مرحوم آیت الله سید ابراهیم علم الهدی دادند از جایگاه علمی ایشان چنین تعبیر نمودند که: قد بلغ رتبه عالیه من الاجتهاد
آیت الله سیداحمد خاتمی
تولد و دوران كودكی
سيد احمد خاتمي در هجدهم ارديبهشت 1339 در سمنان متولد شد، پدرش مرحوم سيد مهدي خاتمي انساني متعهد و متدين بوده و در ميان اقوام، معروف به تقوي و غيرت ديني بود وي در سال 1364 از دنيا رفت.
مادر ايشان خانم طيبه سادات خاتمي، بانويي متدين، مؤمن و مأنوس با قرآن و ادعيه است و هم اكنون (آذر 1383) در قيد حيات است.
خاندان خاتمي از سادات معروف سمنان‌اند و جد اعلاي آنان مرحوم سيد هاشم همواره مورد علاقه و محبت مردم بوده كه همچنان مردم ذكر خير او را دارند.
دوران تحصيل
سيد احمد خاتمي در سال 1351 تحصيل علوم حوزوي را در مدرسه علميه صادقيه سمنان آغاز كرد و به مدّت دو سال در آنجا دروس مقدماتي را نزد اساتيد آن حوزه به پايان برد و در سال 1354 به حوزه علميه قم هجرت كرد و جهت استحكام بيشتر دروس اكثر درسهايي را كه در حوزه سمنان خوانده بود نزد اديب بزرگ مرحوم مدرس افغاني كه به تازگي از نجف آمده بود، مجدداً تكرار كرد و سپس دروس سطح را از اساتيد بزرگ حوزه همانند مرحوم آيت الله ستوده، آيت الله اشتهاردي، آيت الله خزعلي، آيت الله بني فضل و... به پايان برد و سپس در درس خارج حضرات آيات شيخ جواد تبريزي، محمد فاضل لنكراني، ميرزا هاشم آملي، وحيد خراساني، شبيري زنجاني و... شركت كرده و به مدّت هفده سال در درس خارج فقه و اصول اين حضرات شركت نمود.
در فلسفه و كلام از حضرات آيات: شيخ يحيي انصاري شيرازي، حسن زاده آملي، جوادي آملي، ابراهيم اميني بهره برده است. در تفسير از حضرت آيت الله مشكيني، آيت الله خزعلي بهره‌مند شده است و در درس نهج البلاغه از آيت الله حسين نوري همداني بهره برده است او از درس فلسفي «شناخت» از محضر شهيد آيت الله مطهري بهره‌مند شده است و در فن خطابه از محضر خطيب گرانقدر مرحوم حجة السلام و المسلمين آقاي شيخ محمد تقي فلسفي استفاده نموده است.
فعاليت‌های علمی و فرهنگی
عمده فعاليت هاي فرهنگي سيد احمد خاتمي در 4 بخش است:
بخش اول: تدريس
وي از سال 1364، تدريس دروس حوزوي را به صورت عمومي شروع كرده است. اگر چه قبل از آن به طور خصوصي چند دوره كتب مقدمات (جامع المقدمات، سيوطي، مغني، مختصر المعاني و...) را تدريس كرده بود.
تا كنون 4 دوره معالم الاصول، 7 دوره اصول الفقه، 3 دوره شرح لمعه، 2 دوره مكاسب، 3 دوره رسائل و اينك (آذر 1383) مشغول پنجمين دوره تدريس كفاية الاصول است. وي مدت ده سال است كه به تدريس خارج فقه و اصول اشتغال دارد، دوره اول تدريس خارج اصول را به اتمام رسانده و اينك (آذر 1383) مشغول تدريس دوره دوم خارج اصول است و از كتابهاي فقهي بخشهايي از كتاب قصاص و ديات و تقريبا تمام كتاب الحج را تدريس كرده و اينك اشتغال به تدريس خارج كتاب صلوة دارد. در اين مدت صدها طلبه از محضر وي بهره‌مند شده و همچنان استفاده مي‌كنند.
وي در كنار تدريس علوم مصطلح حوزوي از سال 1365 به تدريس سيره پيامبر و امامان (آذر 1383) در روزهاي تعطيل (پنج شنبه‌ها) رو آورد كه در سال 1380 يكدوره از اين دروس به پايان رسيد و اينك سه سال است كه پنج شنبه‌ها تفسير زيارت جامعه را دنبال مي‌كند.
وي در سال 1367 به دستور برخي از بزرگان حوزه درس تفسير شروع كرد و اينك شانزدهمين سال اين درس است كه هر شب پس از نماز مغرب و عشاء، در مدرس امام مدرسه فيضيه دائر است و تا كنون تفسير 8 جزء قرآن به پايان رسيده (تفسير جزء آخر و 7 جزء اول) و اينك مشغول تفسير هشتمين جزء قرآن كريم (سوره انعام) مي‌باشند.
تا كنون 1660 جلسه تفسيري داشته‌اند، درس تفسير نهج البلاغه نيز در ايام تعطيل داشته‌اند كه حدود دو سال است بحث موضوعي «امام علي (ع) و مخالفان حكومت» را از نگاه مولي در نهج البلاغه دنبال مي‌كنند. خوشبختانه نوار كاست اين درسها (گرچه نه به كيفيت عالي) موجود است.
وي كار اصلي خود راتدريس دانسته و سخت علاقه‌مند به آن است به گونه‌اي كه در ايام تحصيل به هيچ وجه كار ديگري را جاي آن قرار نمي‌دهد.
بخش دوم: تأليف
از سيد احمد خاتمي تا كنون كتابهاي زير به چاپ رسيده است،
1ـ ابعاد جنگ در قرآن و حديث
2ـ شايعه از نظر قرآن و حديث
3ـ سيماي نفاق در قرآن
4ـ رسالت خواص
5ـ عبرتهاي عاشورا
6ـ سيري در سيره سياسي امام علي (ع)
7ـ سيماي حماس امام سجاد (ع)
8ـ مديريت در قرآن و حديث
9ـ اخلاق سياسي
10ـ امر به معروف و نهي از منكر
11ـ در سايه سار حكمت علوي
12ـ مديريت و تشكل در سيره امام هادي(ع)
13ـ نگاهي به مباني تفكر امام خميني پيرامون ولايت فقيه
14ـ فقه الاخلاق از ديدگاه شيخ انصاري
تا كنون بيش از 120 مقاله قرآني، اخلاقي، تاريخي، فقهي و... از سيد احمد خاتمي در برخي روزنامه‌ها، هفته نامه، ماهنامه‌ها و گاهنامه‌ها منتشر شده است.
سيد احمد خاتمي آثار فراوان چاپ نشده نيز دارد كه برخي از آنها عبارتند از:
1ـ كتاب الحج «به زبان عربي»
2ـ كتاب القصاص «به زبان عربي»
3ـ كتاب الاسير في الفقه الاسلامي «به زبان عربي»
4ـ شرح دعاي مكارم الاخلاق
5ـ سيره نبوي (ص)
6ـ سيره امامان (ع)
7ـ اخلاق كارگزاران در اسلام
8ـ بحثي پيرامون اسباب النزول
9ـ مباحثي پيرامون «اخلاق قضاوت»
10ـ خانواده در اسلام
11ـ مجموعه دروسي پيرامون حضرت امام زمان عج و...
بخش سوم: خطابه
سيد احمد خاتمي در عرصه خطابه نيز توفيق خوبي داشته و تاكنون در همه استانهاي كشور و اغلب شهرستانها حاضر شده و به ايراد خطابه پرداخته است ويژگي خطابه سيد احمد خاتمي عبارت است از:
1ـ با مطالعه صحبت كردن
2ـ منظم و مرتب بودن بحث
3ـ عمق قرآني و روايي
4ـ به روز بودن و طرح مسائل سياسي مورد نياز
5ـ اعتدال در سخن
در سخنرانيهاي وي هم قرآن و هم روايات و هم مسائل سياسي در حد نياز هست. وي در صدا و سيماي جمهوري اسلامي تا كنون صدها برنامه اجراء كرده است و امت مسلمان ما استقبال خوبي از خطابه‌هاي وي داشته و دارند.
بخش چهارم: حضور در عرصه پايان نامه‌ها
سيد احمد خاتمي به عنوان استاد راهنما و داور در رسالة سطح چهار و سطح سوّم حوزه و نيز به عنوان استاد راهنما در مؤسسه پژوهشي امام خميني و دانشكده شهيد محلاتي سپاه خدمت مي‌كنند و تا كنون رساله متعددي را در عرصه معارف ديني، فعاليتهاي سياسي، راهنمايي و ساماندهي كرده است.
فعاليت‌های سياسی:
سيد احمد خاتمي قبل از پيروزي انقلاب همگام با رهبر كبير انقلاب اسلامي امام خميني در ستيز با رژيم منحط پهلوي بود و با ايراد خطابه‌هاي حماس عليه آن رژيم سياه نقش مفيدي در روشنگري مردم ايفاء كرد و بعد از پيروزي انقلاب عمده راهي را كه براي خود برگزيد كار فرهنگي بود كه از طريق تدريس ق، خطابه، تأليف آنرا دنبال كرد.
وي موضع سياسي خود را "موضع ولايت فقيه" قرار داده است تا زماني كه امام راحل در قيد حيات بودند همراهي با آن امام بزرگوار و اينك همراهي با مقام معظم رهبري مدظله العالي وجهه همت اوست.
وي در كنار كار فرهنگي در عرصه‌هايي كه نياز بوده است موضع‌گيري‌هاي مناسب سياسي داشته كه در روزنامه و جرائد كشور منعكس شده است. او در طول 8 سال دفاع مقدس در مواقع مورد نياز در جبهه‌هاي حاضر شده و به وظيفه خود عمل نموده است.
آیت الله علیرضا اعرافی
تولد و دوران كودكى
آیت الله عليرضا اعرافى در سال 1338 در شهر ميبد واقع در استان يزد در ميان خانوادهاى اهل علم و با تقوا به دنيا آمد. پدرش آيت اللَّه محمد ابراهيم اعرافى از علماى مشهور آن ديار و از دوستان نزديك امام خمينى(ره)بود كه نقش بسزايى در بيدارى مردم ميبد و يزد ايفا كرد. آن عالم وارسته سالها قبل از انقلاب اسلامى نماز جمعه بر پا مىكرد و خود، با سلاح در آن خطبه مىخواند. مادر استاد اعرافى نيز از زنان پاكدامن و مؤمن روزگار بود و از فرزندان آيت اللَّه شيخ كاظم افضلى اردكانى(ره)به شمار مىآمد.
دوران تحصيل
استاد اعرافى تحصيلات كلاسيك خود را در ديار خود آغاز كرد. او پس از خواندن مقدارى از دروس ادبيات، در سال 1349 به قم آمد و همان جا تحصيلات دوره ابتدايى خود را تكميل كرد و همزمان دروس حوزه خود را آغاز نمود، و به سرعت دروس دوره مقدمات و سطح را به پايان رسانيد؛ به گونه اى كه در سال 1356 به درس خارج بزرگان قم راه يافت.
او در طى اين سالها از شركت در دروس فلسفى نيز باز نماند و آن دروس را نيز به حد كمال فرا گرفت و نيز در درس اخلاق استادان خود حضور جدّى داشت. او در ضمن تحصيل دروس حوزوى زبان هاى عربى و انگليسى را فراگرفت و از مطالعات در رشتههاى رياضى و فلسفه غرب نيز باز نماند و بسيارى از كتب را كه در آن روزگار در حوزه متداول نبود، فرا گرفت و در دوره تعليم و تربيت دفتر همكارى حوزه و دانشگاه (پژوهشگاه حوزه و دانشگاه) حركت كرد و در تعطيلات به مباحثه تفسير الميزان و شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد پرداخت.
استادان و دوستان
آیت الله اعرافى در سال هاى تحصيل خود به محضر عالمان بسيار شرفياب شد. او كه در تفسير شاگرد آيت اللَّه مشكينى و در هيأت شاگرد استاد حسن زاده آملى بود، كتابهاى فلسفتنا و اقتصادنا نوشته شهيد صدر(ره) را نزد آيت اللَّه سيد كاظم حائرى فرا گرفت.
در درس خارج فقه و اصول شاگرد استادانى چون آيت اللَّه العظمى حاج شيخ مرتضى حائرى(ره)، آيت اللَّه العظمى فاضل لنكرانى، آيت اللَّه العظمى وحيد خراسانى، آيت اللَّه العظمى جواد تبريزى، آيت اللَّه العظمى مكارم شيرازى و آيت اللَّه العظمى شبيرى زنجانى بود.
او دروس اسفار اربعه، برهان شفا، فصوص الحكم و تمهيد القواعد را نزد آيت اللَّه جوادى آملى و بخشى از اسفار را نزد آيت الله شهيد مطهرى(ره) آموخته و در زمينه فلسفه از آيت اللَّه مصباح يزدى بهرههاى بسيار برد.
آیت الله اعرافی در سال هاى تحصيل خود با استادان و فضلاى بسيار رابطه دوستى داشت و دروس پيش آموخته را مباحثه مىكرد كه از جمله آنان حجتالاسلام و المسلمين محمدعلى مدرسى يزدى، حجتالاسلام و المسلمين محمدكاظم بهرامى، حجتالاسلام و المسلمين على نقى فقيهى، حجتالاسلام و المسلمين محمد بهشتى را مىتوان نام برد.
فعاليت‌هاى علمى و فرهنگى
آیت الله اعرافى، در سال هاى عمر خود فعاليت هاى بسيارى را در زمينه علم و فرهنگ به انجام رسانده است. او بسيارى از كتب دوره سطح را بارها تدريس كرده و سالها به تدريس اسفار اربعه و خارج فقه قضا و تربيت (فقه التربية) اشتغال داشته است. ويژگى تدريس او نوآورى و تطبيق مباحث موجود در كتب قدما با مبانى امروزين علوم است. او كتاب هاى بسيارى در زمينه علوم تربيتى به چاپ رسانده است كه از جمله آنان مىتوان به كتاب »فلسفه تعليم و تربيت اشاره كرد. استاد اعرافى از ابتداى انقلاب اسلامى تا كنون در مسؤوليت هاى مهمى ايفاى نقش كرده است.
برخى از مسؤوليت هاى او در عرصه علم و فرهنگ در پيش و هم اكنون به شرح زير است:
1)رياست مركز جهانى علوم اسلامى و عضويت در هيئت امناى آن؛
2) عضويت در شوراى فرهنگى - اجتماعى وزارت علوم، تحقيقات و فناورى؛
3) عضويت در شوراى فرهنگ عمومى وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى؛
4) رياست پژوهشگاه حوزه و دانشگاه قم؛
5) مديريت گروه علوم تربيتى مؤسسه امام خمينى (ره)؛
6) عضويت در هيئت امناى مؤسسه بين المللى هدى؛
7) معاونت پژوهشى حوزه علميه قم؛
8) رياست هيئت امناى دانشكده علوم قرآنى ميبد؛
9) عضويت در كنگره دين پژوهان كشور؛
10) مدير مسؤولى فصلنامه هاى «حوزه و دانشگاه»، «جستار اقتصادى» و «تربيت اسلامى»؛
11) عضويت در هيئت امناى دفتر تبليغات حوزه علميه قم؛
12) عضويت در شوراى پژوهش هاى علمى كشور؛
13) عضويت در هيئت امناى مركز جهانى و سازمان مدارس خارج از كشور
14) استاد اعرافى سالها در دانشگاههاى سراسر كشور و مؤسسات وابسته به آموزش عالى تدريس داشته و از اين رهگذر شاگردان خوبى را تربيت كرده است.
15)مدیر حوزه های علمیه سراسر کشور
16)عضو فقهای شورای نگهبان
17)امام جمعه شهر مقدس قم
فعاليت‌هاى سياسى
استاد اعرافى در سال هاى عمر خود تا به امروز در عرصه سياست فعاليت هاى بسيارى را به منصه ظهور نهاده است. او كه فرزند پدرى عالم و مجاهد بود همواره با نهضت امام(ره) همراه بود و در بسيارى از سمت هايى كه پيشتر ذكر آنها گذشت، فعاليت هاى سياسى نيز داشته و به تحقق آرمان هاى انقلاب كمك شايانى نموده است. او در سال 1371 با حكم مقام معظم رهبرى به امامت جمعه شهر ميبد برگزيده شد.
استاد اعرافى در سال هاى دفاع مقدس، بارها در جبهه ها حضور يافت و مشوّق رزمندگان اسلام بود.
آیت الله محسن اراکی
تولد و دوران کودکی
استاد، محسن محمّدى عراقى (اراكى) در سال ۱۳۳۴ش در خانوادهی علم و فضیلت در نجف اشرف چشم به جهان گشود.
والد گرامیش، مرحوم حضرت آیت اللّه العظمى حاج شیخ حبیب اللّه اراكى (رضوان الله تعالى علیه) از فقهای وارسته و اساتید بنام حوزهی علمیّه ی نجف بود و افزون بر مقام شامخ علمى اى كه ایشان را در صف علماى طراز اوّل حوزهی علمیّه نجف قرار مى داد، در میدان عمل نیز از پیشتازان بود. ورع، تقوا، عبادت، زهد و سایر ملكات و سجایاى اخلاقى ایشان كم نظیر بود.
او در عالم سیر و سلوك و معنى، مقامى عالى داشت و علاوه بر دارا بودن صفا، طهارت و كمالات اخلاقى، از حالات بسیار خوب معنوى نیز برخوردار بود و مكاشفات و مشاهدات ربّانى نصیبش مى شد؛ والده مرحومه استاد، فرزند عالم پرهیزكار مرحوم آیت اللّه العظمى شیخ صفرعلى اراكى (رضوان الله تعالى علیه) است.
مرحوم آیت اللّه العظمى شیخ صفرعلى اراكى (رضوان الله تعالى علیه)، از اعاظم فقها و زهّاد حوزهی علمیهی نجف اشرف بود. او تألیفات فراوانى در زمینهی مسائل فقهى و اصولى دارد و قریب یك دورهی فقه استدلالى و نیز یك دورهی كامل اصول فقه از جمله آثار علمى باقی مانده از ایشان است.
فعالیت‌ها در نجف اشرف
استاد معظم، قرآن كریم را نزد مرحوم والد و والده فرا گرفت و نیز همشیرهی ارشدش علاوه بر قرآن، گلستان سعدى و كتاب هاى درسى سال هاى اوّل، دوّم و سوّم ابتدایى را به معظّم له آموخت.
با توجّه به وضعیّت نامناسب مدارس آن روز و نیز به منظور فراگرفتن كامل زبان عربى،والد استاد وی را براى تحصیلات ابتدایى به مدرسهی "منتدى النّشر" كه زیر نظر مرحوم آیت اللّه محمّد رضا مظفّر رضوان الله تعالى علیه اداره مى شد، فرستاد. از ابتدا به كلاس سوّم رفت و تا كلاس اوّل متوسّطه را در همان مدرسه به تحصیل ادامه داد.
پس از آن، با راهنمایى مرحوم پدرش به تحصیلات حوزوى روى آورد. از این رو، از سال ۱۳۴۷ش تحصیلات حوزوى را شروع كرد.
دروس مقدّمات و سطوح را و برخى از دروس (نظیر شرح صمدیه، حاشیهی ملاعبدالله، مقدارى از معالم و مقدارى از شرح لمعه، كفایه و رسائل) را نزد مرحوم پدرش خواند و بقیّه را نزد اساتید و علمای بارز حوزهی علمیّه نجف از جمله: مرحوم آیت الله سید عزالدّین بحرالعلوم رحمة الله علیه (مقدارى از لمعه)، آیت اللّه العظمى سیّد كاظم حائرى رحمة الله علیه (اصول فقه و بخش اعظم رسائل)، شهید آیت الله شیخ محمّدتقی جواهری رحمة الله علیه (بخشى از مكاسب)، مرحوم آیت اللّه شیخ عبدالمجید روشنى رحمة الله علیه (مقدارى از مكاسب)، آیت اللّه سیّد محمود هاشمى شاهرودى حفظه الله (بخشى از مكاسب)، مرحوم آیت الله حاج سیّد عبّاس خاتم یزدی رحمة الله علیه (مقدارى از كفایه)، مرحوم آیت الله سیّد حسن مرتضوى رحمة الله علیه (بخشى از كفایه)، مرحوم آیت اللّه حاج آقا مصطفى خمینى رحمة الله علیه (تفسیر و علوم قرآن)، مرحوم آیت اللّه معرفت رحمة الله علیه (تفسیر و علوم قرآن)، مرحوم آیت اللّه شهید سیّد محمّدباقر حكیم رضوان الله تعالی علیه (تفسیر و علوم قرآن)، و مرحوم آیت الله شیخ عباس قوچانی رضوان الله تعالی علیه (حكمت شرح منظومه و جلد اوّل و دوّم اسفار) گذراند.
پس از اتمام سطح در سال ۱۳۵۳ش، مراحل عالی دروس حوزوی (درس خارج فقه و اصول) را از محضر اساتید بزرگی چون مرحوم آیت اللّه العظمى خویى رحمة الله علیه (قسمتى از مباحث زكات) و مرحوم شهید آیت اللّه العظمى سید محمد باقر صدر رضوان الله علیه (بخشی از مباحث علم اصول و مباحث طهارت) و همچنین در جلسات اخلاقی مرحوم حضرت امام خمینی رضوان الله تعالى علیه (در ایام تبعیدشان به نجف) بهره مند شد.
فعّالیتهای سیاسی
آیت الله اراکی، فعّالیّت هاى سیاسى خود را در نجف اشرف آغاز كرد.وی در اثر علاقه شدید به حضرت امام در بیت معظّم له رفت و آمد داشت و در نشر آثار و اعلامیّه ها و کتاب "حكومت اسلامى" امام، در عراق فعّالیّت مى كرد. از سوى دیگر، در جلسات درس مرحوم آیت اللّه العظمى سید محمد باقر صدر (رحمة الله علیه) نیز حضور فعّال داشت؛ در نتیجه این فعّالیّت ها و ارتباطى که با جوانان دانشگاهى در عراق داشت، تحت تعقیب دستگاه امنیّتى رژیم بعث قرار گرفت و حدود یک سال، زندگى مخفیانه داشت.
فعالیت‌ها در ایران
هجرت به قم و آغاز مبارزه سیاسی
آیت الله اراکی، در سال ۱۳۵۴ش از عراق رخت بسته و به قم مهاجرت کرد و از همان آغاز به سازمان امنیت احضار شد و مورد بازجویى قرار گرفت. این مسئله چندین بار تکرار شد که به لطف خداى متعال توانست رهایى یابد.
در سال ۱۳۵۷ش به دلیل یک سخنرانى انقلابى در خوانسار تحت تعقیب قرار گرفت. و با اوجگیری انقلاب در سال ۱۳۵۷ش فعّالیت های سیاسی خود را بر علیه رژیم ستم شاهی تشدید نموده و در شهرستان های مختلفی چون: اراک، خوانسار و دزفول به سخنرانی و فعّالیت های انقلابی پرداخت.
فعّالیتهای علمی در قم
در ایام اول اقامت در قم مورد عنایت حضرت امام خمینی (رحمة الله علیه) که در آن دوران در نجف به سر می برد قرار گرفته بود تا آنجا که در خصوص ایشان، حضرت امام دو نامه مستقل از نجف به ایران نوشته اند (یکی خطاب به فرزندشان مرحوم حاج احمد آقا رضوان الله علیه در مرقومه ی شریف ایشان به صبیّه ی خود خانم مصطفوی، و دیگری به برادرشان آیت الله پسندیده رضوان الله علیه) که به وضع ایشان رسیدگی شود و مورد اهتمام قرار گیرد. این دو نامه جزو اسناد منتشر شده در صحیفه ی نور جلد دوم صفحه ۵۰۳ و جلد سوم صفحه ۱۳۳ از نامه های حضرت امام رحمة الله علیه است.
آیت الله اراکی از آغاز ورود به قم به همکاری با شهید قدّوسی و شهید بهشتی رضوان الله علیهما در مدرسة حقّانی دعوت شد و به تدریس علوم حوزوی در مدرسة حقّانی و نیز فعّالیت های سیاسی بر علیه رژیم ستم شاهی پرداخت.
ایشان به استثناى سال هاى ۶۰ تا ۶۱ و نیز ۶۵ تا ۶۷ (حدود ۴ سال) كه در خوزستان به مسئولیت هاى متعدّدى اشتغال داشت، در بقیّهی اوقات (تا سال ۷۳) به طور مستمر در درس هاى خارج آیات عظام: وحید خراسانى (نزدیک به یك دورهی كامل)، مرحوم میرزا کاظم تبریزی (خارج فقه: بخشى از مباحث صلاة و بحث اراضى موات و مكاسب محرّمه، به مدت ۴ سال) و سیّد كاظم حائرى (خارج اصول و خارج فقه: مباحث طهارت، اجاره، حكومت اسلامى، اراضى موات، ولایت امر، خمس، اجتهاد و تقلید، و قضاء) شرکت جست و تحصیلات فقهی و اصولی خود را تکمیل کرد.
همچنین دروس حکمت الهی و فلسفه غرب را از جلسات درس مرحوم استاد آیت اللّه شهید مطهّرى رضوان الله تعالی علیه (اسفار)، مرحوم شهید آیت اللّه بهشتى رحمة الله (فلسفهی هگل، در ایّام تعطیل بین سال هاى ۱۳۵۵ - ۱۳۵۷ش)، آیت اللّه جوادى آملى حفظه الله و آیت اللّه مصباح یزدى دام ظلّه (نهایة الحكمة) بهره جست.
وی از سال های آغاز تحصیل، به تدریس علوم حوزوی به تناسب هر دوره و مرحله پرداخت و از سال ۱۳۵۳ش به تدریس سطوح عالی در حوزهی نجف و سپس در حوزهی قم پرداخت.
حضور در جبهه‌های دفاع مقدس
با آغاز جنگ تحمیلی در شهریورماه سال ۱۳۵۹ش در کنار رزمندگان در خطوط مقدّم جبهه های خرّمشهر به دفاع از اسلام و میهن اسلامی و پشتیبانی و تقویت رزمندگان اسلام پرداخت و پس از سقوط خرّمشهر با تداوم حضور در جبهه های نبرد در آبادان دفاع از مرزهای اسلامی و تقویت و حمایت فکری و عملی از رزمندگان را ادامه داد. او شخصاً در عملیات های رزمی گوناگونی در کنار رزمندگان اسلام حضور یافته و نقش مؤثّری در تقویت روحیه رزمندگان اسلام در جبهه های نبرد آبادان و خرمشهر ایفا نمود. او با حضور مستقیم در عملیات بیت المقدس در کنار رزمندگان در فتح خرّمشهر مشارکت نموده و در این عملیات مجروح شد.
در سال ۱۳۶۲ش شاخه نظامى مجلس اعلاى انقلاب اسلامى عراق را تأسیس نمود که بعدها به «سپاه نهم بدر» معروف شد. وی از سال ۱۳۶۶-۱۳۷۵ش مسئولیت نمایندگى ولىّ فقیه در نیروهاى سپاه بدر را نیز بر عهده داشت.
فعّالیتهای قضایی و علمی در خوزستان
آیت الله اراکی در سال ۱۳۶۰ش به عنوان ریاست دادگاه های انقلاب اسلامی خوزستان منصوب شد و مهم ترین نقش را در پاکسازی خوزستان و به ویژه مناطق جنگی از عناصر گروهکها و برقراری امنیت کامل در شهرهای خوزستان ایفا نمود.
با حضور در شهر اهواز در سال ۱۳۶۰ش در کنار فعّالیت قضایی به تدریس در حوزه علمیه اهواز پرداخته و نقش مؤثری در فعّالیت های فرهنگی سطح شهر و تقویت و حمایت مراکز و نیروهای فعال فرهنگی ایفا نمود.
در سال ۱۳۶۰ش علاوه بر مسئولیت های قضایی پیشین، ریاست کل دادگستری استان خوزستان را به عهده گرفت و تحوّلی بنیادین در ساختار دادگستری به وجود آورد که حضور گستردهی فقیهان وارسته و قضات متعهّد در ترکیب دادگستری خوزستان از جلوه های این تحول بود؛ در سال ۱۳۶۲ش جهت ادامه فعّالیت های علمی به حوزه علمیه قم بازگشت و به ادامه درس و تدریس در این حوزه پرداخت.
امامت جمعه شهرستان دزفول
پس از رحلت مرحوم آیت الله قاضی رحمة الله علیه (نخستین امام جمعهی شهرستان دزفول پس از انقلاب) در آغاز سال ۱۳۶۵ش بنا به درخواست مردم دزفول از سوی حضرت امام خمینی (رحمة الله علیه) به عنوان نماینده ایشان و امام جمعه دزفول منصوب گشت.
تأسیس مجمع اندیشه اسلامی
آیت الله اراکی در سال ۱۳۶۶ش با همکاری جمعی از اندیشمندان حوزوی «مجمع اندیشه اسلامی» را در قم تأسیس نمود که خدمات علمی فراوان آن بر اهل فضل و علم پوشیده نیست. از جمله این فعّالیت ها انتشار دوره کامل آثار شیخ انصاری (رحمة الله) و احیای برخی کتاب های نفیس علمای شیعه و تأسیس و انتشار مجله علمی «الفکر الإسلامی» و ده ها عنوان کتاب دیگر که برخی از آنها کتاب سال معرفی شده است.
ایت آلله اراکی، در سال ۱۳۶۹ش از سوى مردم شریف خوزستان به دوره دوّم مجلس خبرگان رهبرى راه یافت و مجدّداً در سال ۱۳۷۷ش به نمایندگی از این استان در مجلس خبرگان برگزیده شد و به عضویت کمسیون تحقیق، در این مجلس، درآمد.
فعالیت‌ها در اروپا
ورود به عرصه فعّالیت در اروپا:
در سال ۱۳۷۳ش به دستور رهبر معظم انقلاب جهت تأسیس مرکز بزرگ اسلامی انگلیس و راه اندازی نمایندگی مقام معظّم رهبری در انگلیس آیت الله اراکی دامت برکاته به این کشور اعزام گردید. در مدت تصدّی این مسئولیت ضمن ایجاد تحرک بی سابقه ای در فعّالیت های اسلامی انگلیس و اروپا، به تأسیس ده ها مؤسسهی فرهنگی و دینی در انگلستان و شهرهای مختلف اروپا پرداخت و تحوّلی گسترده در زمینه های فعّالیت های فرهنگی - اسلامی در اروپا و به ویژه انگلیس به وجود آمد.
فعّالیتهای بنیادین فرهنگی در انگلیس:
تأسیس مرکز بزرگ اسلامی انگلیس در لندن، مرکز بزرگ اسلامی Sakina Trust، مسجد امام حسین لندن، مسجد اسلامی کرولی لندن، مرکز اسلامی منچستر، مرکز اسلامی بیرمنگهام، مرکز اسلامی نیوکاسل، مرکز اسلامی کاردیف، مرکز اسلامی اهل البیت گلاسکو، مجتمع آموزشی و فرهنگی ایرانیان در لندن، مؤسسهی بهار (ویژهی تازه مسلمانان)، بنیاد جوانان فجر، مؤسسهی بانوان مسلمان، بخشی از فعّالیت های بنیادین ایشان در مدّت مأموریت در انگلستان بود.
پایه گذاری های علمی در انگلیس
آیت الله اراکی در عرصه تأسیس مراکز علمی - پژوهشی ایرانی و اسلامی در انگلیس نیز فعّالیت های بسیاری انجام داده است از جمله: تأسیس حوزه علمیه امام حسین (علیه السلام) در لندن (از مراحل ابتدایی تا مرحلهی خارج)، کالج (دانشکدهی) علوم اسلامی لندن Islamic College for Advanced Studies، دانشکدهی Oxford Academy در شهر علمی آکسفورد (که هم اکنون در اختيار دانشگاه آزاد است و با نام Azad University مشغول به فعالیت است)، کرسی شیعه شناسی در دانشگاه بزرگ کمبریج، کرسی شیعه شناسی در دانشگاه بریستول، دفتر همکاری های علمی اسلامی در دانشگاه SOAS لندن، انجمن علمای مسلمان اروپا، و تعداد دیگر از مؤسسات فرهنگی، علمی و دینی.
فعّالیتهای گوناگون فرهنگی خارج از کشور
فعّالیت های فرهنگی گسترده ای نظیر کنگره های مهم و بین المللی علمی و دینی: گفتگوی تمدن ها، تحلیل و بررسی تروریسم، فرهنگ و تمدّن اسلامی ایران، کنگرهی نورآوری ها در اندیشهی امام خمینی رحمة الله علیه، کنگرهی مصلح جهانی در ادیان آسمانی، کنگرهی بررسی اندیشه و افکار مولانا جلال الدین رومی، و ده ها کنگره و همایش علمی که با همکاری مؤسسات علمی برجستهی اروپا و آمریکا و مشارکت اندیشمندان ایرانی، اروپایی و آمریکایی وسایر کشورهای جهان انجام گرفت، و نیز راه اندازی ده ها مجله و نشریه به زبان های مختلف انگلیسی، فارسی، عربی و اردو، بخشی از فعّالیت های فرهنگی گستردهی ایشان در مدّت مأموریت نمایندگی مقام معظّم رهبری حفظه الله در انگلیس بود.
بازگشت به قم
آیت الله اراکی سرانجام در سال ۱۳۸۴ش پس از ۱۰سال فعّالیت، با کسب اجازه از رهبر معظم انقلاب به وطن بازگشت و فعّالیت های گذشته علمی و فرهنگی خود را در داخل کشور ادامه داد.
پس از بازگشت از انگلیس، با حکم مقام معظّم به عضویت شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، و نیز شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت (علیهم السلام) منصوب شد. و با انتخاب شورای عالی مجمع مزبور، به عنوان نایب رییس و دبیر شورای عالی و همچنین سرپرست مجمع جهانی اهل بیت (علیهم السلام) منصوب گردید.
مسؤولیّتهای پیشین و حال
با پیروزى انقلاب شکوهمند اسلامى، مسؤولیت روحانیت سنگین تر شد. بر همین اساس، آیت الله اراکی آمادگى یافت تا هر وظیفه اى که به ایشان محوّل شود، بپذیرد:
ریاست دادگاه هاى انقلاب اسلامى آبادان و خرّمشهر به دستور آیت الله شهید قدوسى در سال ۱۳۵۹هجری شمسی اوّلین مسؤولیت ایشان بود؛ در سال ۱۳۶۰هجری شمسی نیز ریاست دادگاه هاى انقلاب اسلامى خوزستان، و در سال ۱۳۶۱هجری شمسی با حفظ سمت، ریاست دادگسترى خوزستان را به عهده گرفتغ در سال ۱۳۶۲هجری شمسی به علّت شدّت اشتیاق به ادامه تحصیل و نیز سپرى شدن شرایط بحرانى اوایل جنگ به حوزه علمیّه باز گشت و از مسؤولیت هاى یاد شده، استعفا کرد.
در سال ۱۳۶۲هجری شمسی شاخه نظامى مجلس اعلاى انقلاب اسلامى عراق را تأسیس نمود که بعدها به "سپاه نهم بدر" معروف شد. و از سال ۱۳۶۶ - ۱۳۷۵هجری شمسی مسؤولیت نمایندگى ولىّ فقیه در نیروهاى سپاه بدر را نیز بر عهده داشت.
پس از استعفا از دادگسترى، مسؤولیت هایى نظیر: حاکم شرع هیئت هاى واگذارى زمین خوزستان (۱۳۶۲ - ۱۳۷۳هجری شمسی) و نیز نمایندگى ولىّ فقیه در دانشگاه شهید چمران اهواز (۱۳۶۹ - ۱۳۷۴هجری شمسی) را بر عهده داشت..
آیت الله اراکی پس از بازگشت از انگلیس علاوه بر تدریس دروس خارج فقه و اصول و تألیف کتب و مقالات متعدد به تأسیس مرکز جامع علوم اسلامی و مدرسه عالی امیر المؤمنین علیه السلام (جهت تعلیم طلاب خارجی) همت گماشت و مسؤلیت های مختلفی از جمله عضو مطالعات راهبردی و عضو هیئت امنای دانشکده اصول دین و عضو هیئت امنای جامعة المصطفی العالمیة و عضو هیئت علمی بعثه مقام معظم رهبری را عهده دارند.
آیت الله اراکی با حکم حضرت آیت الله خامنه ای در تیر ماه ۱۳۹۱ هجری شمسی به سمت دبیر کلی مجمع تقریب مذاهب اسلامی در آمدند.
تدریس:
آیت الله اراکی، از همان آغاز تحصیل، پس از اتمام هر دوره تحصیلى و انتقال به مرحله بعد، مرحله قبلى را تدریس مى کرد. هنگامى که در نجف بود، مقدمات را تا سطح لمعه تدریس کرد و پس از انتقال به قم، شرح لمعه، رسائل، مکاسب، نهایة الحکمة، شرح منظومه، اسفار، اشارات، شرح تجرید و کفایة الأصول را تدریس نمود؛ در اهواز نیز به تدریس مکاسب، رسائل و شرح لمعه اشتغال داشت.
همچنین از آغاز ورود به قم در مدرسهی حقّانى، دروسى نظیر انشاى عربى، فلسفه و اصول عقاید را تدریس کرد و پس از شهادت مرحوم آیت الله قدوسى (رضوان الله) در مدرسهی شهیدین، به تدریس رسائل و شرح لمعه نیز مشغول شد و از آغاز اعزام به انگلستان جهت نمایندگى از مقام معظم رهبرى (حفظه الله) و پس از تأسیس حوزه علمیّه در پایتخت این کشور (لندن)، به تدریس خارج فقه (مباحث حکومت اسلامى و قضاء) و اصول پرداخت، علاوه بر آن دروسى نظیر فلسفه، رسائل، مکاسب، حلقات اصول، تفسیر قرآن به زبان هاى فارسى، عربى و انگلیسى نیز مشغول شد.
در حال حاضر آیت الله اراکی مشغول تدریس درس خارج اصول فقه و خارج فقه نظام سیاسی و خارج فقه نظام اقتصادی و خارج فقه نظام فرهنگی و تفسیر در حوزه علمیه قم است.
تألیف و تحقیق:
استاد در سال 2012 میلادی موفق به اخذ مدرک دکترای فلسفه ی غرب از دانشگاه پورتموث لندن شد که تز دکترای ایشان کتابی به نام آزادی و علیّت است؛ وی با وجود مشغله هاى کارى به خدمت در عرصه تألیف توجّه خاصّى داشته و دارد و تاکنون آثار زیادى به زبان هاى فارسى، عربى و انگلیسى را به رشته تحریر درآورده است، از جمله:
آثار فارسى:
۱. نقد ایدئولوژى سازمان مجاهدین خلق.
۲. مبانى جهان بینى اسلامى.
۳. نگاهى به رسالت وامامت.
۴. درآمدى بر عرفان اسلامى.
۵. کاوشهائى در مبانى نظرى حکومت دینى.
۶. دوره ها و پیشگامان بیدارى اسلامى.
۷. آزادى و علیّت(آماده چاپ).
۸. امامت در قرآن (آماده چاپ).
۹. اصول عرفان ناب سجادی (آماده چاپ).
۱۰. اقتصاد اسلامی جلد اول (آماده چاپ).
۱۱. فقه نظام سیاسی جلد اول (آماده چاپ).
۱۲. فقه نظام فرهنگی (در دست تألیف).
۱۳. اصول فقه نوین جلد اول.
۱۴. اصول فقه نوین جلد دوم (آماده چاپ).
آثار عربى:
۱. الولایة الإلهیّة وولایة الفقیه.
۲. مدخل إلى منهج المعرفة الإسلامیّة.
۳. المعرفة الإسلامیة، منهجاً و تصوراً.
۴. نظریة النص على الإمامة فی القرآن الکریم.
۵. صلح الإمام الحسن وثورة الإمام الحسین علیهما السلام.
۶. حوار فی الإمامة.
۷. مدخل إلى العرفان الإسلامی.
۸. الأسس النظریة للدولة الإسلامیة.
۹. أساس الحکم فی الإسلام.
۱۰. معالم الفکر الأصولی الجدید.
۱۱. حجّیة سنة الصحابی، دراسة و نقد.
۱۲. الصحوة الإسلامیة المعاصرة، أدوار وروّاد.
۱۳. نظریة الحکم فی الإسلام.
۱۴. ثبوت الهلال.
۱۵. سنن التطور الاجتماعی فی القرآن الکریم.
۱۶. سنن القیادة الاهیة فی التاریخ.
۱۷. کتاب الخمس مجلد الاول.
۱۸. کتاب الخمس مجلد الثانی.
۱۹. الموازین الشرعیّة لشعائر الحسینیة.
۲۰. کتاب القضاء (آمادهی چاپ).
۲۱. ملکیّة المعادن فی الفقه الاسلامی (آماده ی چاپ).
۲۲. مبدأ العلیة و الإرادة (در دست تالیف).
آیت الله محمود رجبی
تولد و دوران كودكى
آیت الله محمود رجبى در سال 1330 هجرى شمسى در شهيديه جاسب در خانوادهاى متدين و متعبد به دنيا آمد. پدرش مرحوم غلامحسين رجبى که در شغل كشاورزى و آهنگرى روزگار می گذراند، و به اهل بیت (علیهم السلام) عشق می‌ورزید در ایام ولادت و شهادت به برگزاری مراسم اهتمام داشت و به روحانيت شيعه و راه مقدس آن اعتقاد و علاقه وافرى داشت. و در اثر بصیرت و تبعیت از روحانیت در اعتراضات علیه رژیم منحوس پهلوی در دوران خفقان شاه برحسب وظیفه در حد توان فعال بود. او دو سال پس از تولد فرزندش به همراه خانواده به قم آمد.
دوران تحصيل
حجت الاسلام والمسلمين محمود رجبى تحصيلات خود را از دبستان آغاز كرد و با به پايان بردن آن، در سال 1343 به حوزه علميه قم وارد شد. مشوق اصلى وى در اين امر پدرش بود. او که از علاقه‌مندان مراجع و حضرت امام بود فرزند خود را بسيار تشويق مىكرد تا در اين راه پرافتخار گام بردارد.
او تحصيلات علوم دينى را در مدرسه علميه آيتالله العظمى گلپايگانى(ره) آغاز كرد و كتب دوره مقدمات و سطح را نزد استادان برجسته آن روزگار به پايان برد. سپس در سال 1350 به درس خارج فقه و اصول استادان برجسته حوزه علميه قم راه يافت و سالها از محضر آنان بهره برد. او در طى اين سالها از تحصيل تفسير، علوم عقلى و شركت در دروس اخلاق نيز بازنماند و در اولين دوره آموزشى ويژه مؤسسه در راه حق كه تحت اشراف علمى حضرت آيت الله مصباح يزدى اداره می شد شركت نمود. وى همچنين با تأسيس دفتر همكارى حوزه و دانشگاه نيز در گروه علوم اجتماعى اين دفتر به تحقيق، ارائه كنفرانس و بازسازى علوم انسانى در قلمرو جامعهشناسى پرداخت.
استادان و دوستان
آیت الله محمود رجبى به محضر استادان فراوانى راه يافت. وی پس از اتمام دروس سطح اول، دروس سطوح عالی حوزه را نزد استادان برجسته حوزه علمیه قم از جمله حضرات آیات محمد مؤمن قمی (مدظله)، سید حسن طاهری خرم‌آبادی، حاج حسن آقا تهرانی، محمدتقی ستوده، مصلحی اراکی و حسین شب‌زنده‌دار فرا گرفت.
وى با پايان يافتن دوره سطح، به درس خارج آیت الله محمدتقی بهجت(ره)، آيت الله حاج شيخ كاظم تبريزى(ره)، آيت الله حاج شيخ مرتضى حائرى(ره)، آيت الله وحيد خراسانى، آيت الله محمد شاه‌آبادى(ره) رفت و سالها از محضر ايشان بهره برد. و تفسیر موضوعی را از محضر آیت الله مصباح (مدظله) فرا گرفت. مباحث کلام اسلامی را نزد آيت الله صلواتى و آيت الله حسينى كاشانى آموخت. او در طى اين سال ها از درس اخلاق حضرات آيات علی مشكينى و محمدتقی مصباح يزدى و حسین مظاهری بهره برد.
آیت الله محمود رجبى با استادان و فضلاى بسيارى رابطه دوستى داشت كه از آن جمله، حجج اسلام آقايان سيد محمد غروى، على مؤمن، مهدى شب زنده دار، علیرضا اسلامیان، محمود عبداللهی و محمود محمدى عراقى را می توان نام برد.
فعاليت‌هاى علمى و فرهنگى
آیت الله محمود رجبى در سال هاى زندگانى خود تا به امروز، خدمات علمى و فرهنگى بسيارى از خود برجاى نهاده است. او علاوه بر بارها تدريس متون درسی فقه و اصول در حوزه با تدریس تفسیر و علوم قرآن، جامعه شناسی اسلامی و نظام تفکر دینی در مراکز آموزش عالی حوزه و دانشگاه برای طلاب، دانشجویان، دبیران و اساتید دانشگاه، شاگردان فراوانى را تربيت كرده است. او با توجه به رشته تحصيلى خود در مؤسسه در راه حق (جامعه شناسى) و مطالعات و تحقيقات فراوان در علوم قرآنى و تفسير، سال ها به تدريس در آن دو مؤسسه و نيز دانشگاه های تهران، شهید بهشتی، علامه طباطبایی، آزاد و مركز تربیت معلم آموزش و پرورش در رشته هاى جامعه شناسى، علوم قرآنى و تفسير اشتغال داشته است.
بخشى از فعاليت هاى علمى و فرهنگى وى تهيه متون و منابع درسى در دو رشته «تفسير و علوم قرآن» و «جامعه شناسى» است او از اين رهگذر كتاب هاى متعددى را تأليف كرده كه از آن جمله می توان از كتاب هاى «روش تفسير قرآن»، «شناخت قرآن»، «اعجاز قرآن»، «انسان شناسى» منطق فهم قرآن، چند درس درباره ایدئولوژی اسلامی، چند درس پیرامون شناخت قرآن یاد کرد. همچنین می‌توان از کتاب «قرآن شناسى» - كه حاصل تلاش ايشان در تحقيق و تدوين درس هاى استاد مصباح يزدى می باشد - را نام برد او همچنين كتاب هاى «درآمدى به جامعه شناسى اسلامى»، «تاريخچه جامعه شناسى»، «مبانى جامعه شناسى» و «تاريخ تفكرات اجتماعى» را در قلمرو علوم اجتماعى به رشته تحرير درآورده است. ايشان در زمينه ترجمه نيز كتاب «عوامل ضعف المسلمين» نوشته سمیح عاطف الزين را به فارسى ترجمه كرده است. و کتاب های روش تفسیر و انسان شناسی ایشان به زبان های عربی وارد و ترجمه شده است.
این استاد برجسته حوزه نزدیک به 30 مقاله علمی در مجلات علمی ـ پژوهشی و علمی ترویجی و کنفرانس های ملی و بین‌‌المللی ارائه کرده است.
آیت الله محمود رجبى از مؤسسان دفتر همكارى حوزه و دانشگاه و مسؤول گروه علوم اجتماعى اين دفتر است، وى همچنين ضمن عضويت در شوراى عالى بررسى متون درسى دانشگاه ها، معاونت پژوهشى مؤسسه آموزشى پژوهشى امام خمينى(ره) را نيز بر عهده دارد. وی در طی سال های تحقیق و تدریس خود به عنوان مدیر گروه علمی برتر، پژوهشگر برتر استان، استاد نمونه و پژوهشگر نمونه انتخاب شدند. مبارزه با اندیشه‌های التقاطی و الحادی گروهک منافقین و کمونیست‌ها در سال های 1358 تا 1361 و حضور در جبهه‌های حق علیه باطل در دوران دفاع مقدس بخشی دیگر از فعالیت‌استاد محمود رجبی است.
او از اعضاى جامعه مدرسين حوزه علميه قم، عضو هیأت امنای دانشگاه قم و قائم مقام آیت الله مصباح یزدی(مدظله العالی) در موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) است و هم اكنون در قم به تدريس و تحقیق مى پردازد./1324/پ202/ف
ارسال نظرات
نظرات بینندگان
ناشناس
۰۱ تير ۱۳۹۹ - ۱۸:۰۰
خیلی خوب بود ممنون
پاسخ
ناشناس
۰۲ تير ۱۳۹۹ - ۰۹:۱۵
آرزوی توفیق خدمت به اسلام و مسلمین را برای آنها دارم
پاسخ